nl Liturgisch vaatwerk (katholicisme)

Deel van de serie over
kerkelijk gerei

gebruikt in de liturgie

Liturgisch vaatwerk
Vasa sacra
Miskelk · Pateen
Kelklepeltje
Ciborie · Monstrans
Pyxis · Custodiale

Vasa non sacra
Ampullen · Wijwatervat
Olievaatje
Wierookvat · Ablutievat

Paramenten
Amict · Albe · Baarkleed · Cingel
Tuniek · Dalmatiek · Fanon
Kazuifel · Manipel · Stola
Gremiale · Benedictievelum
Mijter

Koorkledij
Rochet · Superplie
Koorkap · Cappa magna
Kovel Kelkgerei
Bursa · Kelkvelum
Ciborievelum

Kerklinnen
Corporale · Kelkdoekje
Lavabodoekje · Palla
Altaardwaal

Kerkinterieur
Altaar · Ambo
Biechtstoel · Communiebank
Doksaal · Doopvont
Faldistorium
Godslamp · Hoogaltaar
Heilig Kruisaltaar
Bisschopszetel · Preekstoel
Sedilia
Tabernakel · Volksaltaar

Liturgische boeken
Altaarmissaal
Benedictionale · Brevier
Evangeliarium · Evangelistarium
Graduale · Kyriale
Lectionarium
Psalter · Rituaal
Sacramentarium · Volksmissaal

Overige
Flambouw · Processiekruis
Altaargong · Altaarschel · Sanctusbel
Wijwaterkwast · Scheepje
Doopschelp · Lessenaar
Thabor · Antependium
Paaskaars · Adventskrans

Het liturgisch vaatwerk in de Katholieke Kerk bestaat uit de niet-textiele benodigdheden voor het vieren van de Mis. Het liturgisch vaatwerk omvat de vasa sacra en de vasa non sacra.

Vasa sacra

De vasa sacra of heilig vaatwerk (het liturgisch vaatwerk dat direct in aanraking komt met de geconsacreerde eucharistische gaven) zijn

de miskelk met kelklepeltje
de pateen of hostieschaal
de ciborie
de pyxis of ziekendoosje
de monstrans, die gebruikt wordt voor de aanbidding van de geconsacreerde hostie
de custodiale waarin de grote Hostie buiten de aanbidding in een lunula wordt bewaard.

Vasa non sacra

De vasa non sacra (liturgisch vaatwerk dat niet in aanraking komt met de geconsacreerde eucharistische gaven) zijn

de vaten en flesjes voor de H. oliën
wierookvat en wierookscheepje
wijwatervat
lavabokan en lavaboschaal voor de handenwassing
de ampullen
ablutievat, ablutiekelk, ablutiekan en ablutiebeker
hostiedoos.

Vereisten voor het liturgische vaatwerk

Artikels 327 tot en met 334 van de Institutio Generalis Missalis Romani (editie van 2000) bepalen de vereisten waaraan het heilig vaatwerk (vasa sacra) moet voldoen. De belangrijkste bepalingen zijn dat, zeker wat het vaatwerk betreft dat bestemd is om het Lichaam en het Bloed van de Heer te bevatten, het uit een nobel en sterk materiaal moet vervaardigd zijn. Breekbaar materiaal zoals glas, aardewerk of klei mogen hiervoor niet gebruikt worden, zoals Redemptionis Sacramentum in 2004 verduidelijkte. Sinds de Tweede beeldenstorm en de liturgische vernieuwingen was men op sommige plaatsen dit breekbaar en alledaags materiaal gaan gebruiken; vroeger bestonden hier rond geen problemen, daar voor 1968 de reglementering voor liturgische voorwerpen streng was, veelal was (een laag van) goud verplicht.

De sanctusbel en de altaarschel behoren niet tot het vaatwerk. Dit zijn strikt genomen muziekinstrumenten.

Liturgische voorwerpen van textiel worden paramenten genoemd. Deze omvatten onder andere het kelkgerei.