Leonard Ornstein (natuurkundige)

Zie voor de Nederlandse journalist het artikel Leonard Ornstein (journalist)
Leonard Ornstein
Ornstein (1927)
Ornstein (1927)
Algemene informatie
Volledige naam Leonard Salomon Ornstein
Geboren 12 november 1880
Nijmegen
Overleden 20 mei 1941
Utrecht
Nationaliteit(en) Vlag van Nederland Nederland
Beroep(en) natuurkundige
Portaal  Portaalicoon   Natuurkunde

Leonard Salomon Ornstein (Nijmegen, 12 november 1880 - Utrecht, 20 mei 1941) was een Nederlands natuurkundige. Als onder meer organisator en opleider bracht hij de Utrechtse natuurkunde tot bloei.

Opleiding en loopbaan

Ornstein studeerde van 1898 tot 1908 theoretische natuurkunde aan de Universiteit Leiden. Op 26 maart 1908 promoveerde hij bij Hendrik Lorentz op de dissertatie Toepassing der statistische mechanica van Gibbs op moleculair-theoretische vraagstukken. Hij werd assistent van Lorentz. In 1909 werd hij benoemd tot lector in de wiskundige natuurkunde aan de Universiteit van Groningen. In 1914 werd hij gewoon hoogleraar in de theoretische fysica aan de Universiteit Utrecht als opvolger van Peter Debye. Hij aanvaardde dit ambt op 25 januari 1915 met een oratie over Problemen der kinetische theorie van de stof. Wegens ziekte van Willem Henri Julius werd hij in 1920 tijdelijk directeur van het natuurkundig instituut te Utrecht en na de dood van Julius in 1925 directeur. Vanaf 1921 breidde hij het natuurkundig laboratorium uit, dat op 9 februari 1926 geopend werd.

Hij hield zich bezig met vele gebieden van de experimentele en theoretische natuurkunde, onder meer spectroscopie, vloeibare kristallen, statistische mechanica, biofysica en praktische zaken als verlichting van musea. Hij stimuleerde samenwerking met de industrie en leidde vele promovendi op.[1]

Samen met Uhlenbeck leidde hij de formule voor het statistische Ornstein-Uhlenbeckproces af.

Tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog werd Ornstein wegens zijn joodse afkomst in november 1940 als hoogleraar ontslagen en werd hem de toegang tot zijn laboratorium ontzegd. Hij stierf op 20 mei 1941 aan hartklachten.[2]

Familie

Hij is de grootvader van de gelijknamige journalist Leonard Salomon Ornstein en journalist Karel Jeroen Ornstein.

Publicaties

  • Toepassing der statistische mechanica van Gibbs op moleculair-theoretische vraagstukken, dissertatie 26 maart 1908
  • Problemen der kinetische theorie van de stof, 1915
  • Strahlungsgesetz und Intensität von Mehrfachlinien, 1924
  • Intensität der Komponenten im Zeemaneffekt, 1924
  • On the theory of the Brownian motion, 1930
  • De beteekenis der natuurkunde voor cultuur en maatschappij, 1932

Promoties

Alle 95 onderstaande promoties met Ornstein als promotor waren aan de Rijksuniversiteit Utrecht.[3]

Promovendus Proefschrift Jaar
#afstammelingen[3]
Baars, Bastiaan Het etsen van koper door ijzerchloride 1935
Beekman, Willem Jan Bijdrage tot de studie van systemen met 2 electronen 1925
Beezhold, Willem Frederik Die Ramaneffek in die chemiese dinamika 1936
Bijl, Adrianus Johannes De bouw van wit en grauw tin 1918
Bleeker, Caroline Emilie Emissie- en dispersiemetingen in de seriespectra der alkalieën 1928
Bongers, Izaäk Arie Intensiteitsmetingen in de Balmerreeks 1927
Bouma, Pieter Johannes Beitrag zur Dynamik der flüssigen Kristalle 1933
Bouma, Tjibbe Intensiteitsmetingen in het nikkel- en cobaltspectrum 1930
Bouwers, Albert Over het meten der intensiteit van Röntgenstralen 1924
Bouwman, Herman Pieter Intensiteitsmeting in het heliumspectrum eener gecondenseerde ontlading. 1933
Brester, Carel Jan Kristall-symmetrie und Reststrahlen 1923
Brinkman, Hendrik Optische studie van de electrische lichtboog 1937 27
Burger, Dionijs Onderzoekingen in het spectrum van helium 1928
Burger, Herman Carel Oplossen en groeien van kristallen 1918 1
Campagne, Cornelis Antonie Onderzoekingen over het warmtetransport in Haag-buizen 1938
Chamalaun, François Jean Intensiteitsverhouding van 2P-1S tot 2p-1S in het boogspectrum der aardalkaliën 1934
Custers, Jan Frans Henri Foto-electriese intensiteitsmetingen in het kwikspektrum 1931
de Braaf, Willem Over de verstrooiing van het licht door vloeibaar-kristallijn p-azoxyanisol 1936
Dekkers, Wilhelmus Antonius Maria Meting van intensiteitsverhoudingen in het Zeemaneffect 1936
Denier van der Gon, Hugo Anne Cornelis Lichtabsorptie en hydratatie in electrolyten 1929
Deumens, Alphons Louis Ignatius Extinctie door een gezwarte photographische plaat
als functie van golflengte, hoeveelheid zilver en korrelgrootte		 1922
de Waard, Reinier Herman Ferromagnetisme en kristalstruktuur 1924
Dijkstra, Hendrik Het Zeeman-effect in het spectrum van nikkel 1936
Doornenbal, Pieter De warmte-beweging der atomen in een kubisch rooster en het Debije-effect 1928
Dorgelo, Hendrik Berend The Intensities of the Components of Multiple Spectral Lines 1924 6
Dreosti, Guido Mario Absorpsie en verstrooiïng van lig in melkglas 1930
Elenbaas, Willem Intensiteitsmetingen in het heliumspectrum 1930
Elliott, Arthur The Optical Determination of the Relative Abundance of Isotopes 1930
Eymers, Johanna Geertruida Fundamental Principles for the Illumination of a Picture Gallery;
Together with Their Application to the Illumination of the Municipal Museum at the Hague		 1935
Gerritsen, Herman Interferometrische absorptiemetingen aan helium 1933
Ginsel, Leo Adriaan Massentransport in Lichtbogen und Flammen. Optische Bestimmung der Alkali-Atomradien 1933
Hamaker, Hendrik Jacob Technische warmtegeleidingsmetingen; de bepaling
van de warmtegeleidingscoëfficiënt van bouw- en isolatiematerialen		 1939
Hamaker, Hugo Christiaan Reflectivity and Emissivity of Tungsten; with a Description of a New Method to
Determine the Total Reflectivity of Any Surface in a Simple and Accurate Way		 1934 1
Haringhuizen, Pieter Jan Optisch onderzoek van gasontladingen in capillaire buizen 1935
Heiërman, Johan Herman Absolute intensiteitsmetingen in alkalispectra 1937
Hiddink, Jan Louis De meting van het diëlektriese verlies van minerale oliën 1932
Hugen, Andreas Henddrikus Johannes De snaarelectrometer van Wulf en zijne toepassing bij de registreering der ultrastraling 1934
Janssen, Cornelis De photochemische reactie der aromatische nitroaldehyden 1931
Jurriëns, Hendrik Jan Metingen van de absorptie door het latente beeld 1938
Key, Jacobus Meting van overgangswaarschijnlijkheden in het spectrum der alkaliën 1937
Koerts, Albertus De storingsvrijheid van ontvangers voor draadlooze telegrafie 1922
Koster, Willem Bijdragen tot de theorie van elastische media met oriënteerbare deeltjes 1921
Krijgsman, Centinus De anode van de koolboog in lucht als standaardlichtbron en haar gebruik
bij de meting van de energieverdeeling in het continuum uitgezonden
door het gas van de koolboog bij groote stroomsterkten		 1938
Kruithof, Arie Andries Aanslag van het waterstofmolecuulspectrum door electronen 1934
Langendijk, Willem The Photographic Method in Quantitative Beta Ray Spectroscopy 1939
Lindeman, Henri Botsingen van electronen met waterstofatomen 1933
Milatz, Joannes Marius Wilhelm De aanslagfunctie van het metastabiele S5-niveau van neon 1937 112
Minnaert, Marcel Onregelmatige straalkromming 1925 169
Mulders, Gerardus Franciscus Wilhelmus Aequivalente breedten van Fraunhoferlijnen in het zonnespectrum 1934
Nathans, Abraham David Overzicht van de toepassing van complexe functies op natuurkundige vraagstukken 1923
Niessen, Karel Frederik Zur Quantentheorie des Wasserstoffmolekülions 1922
Pool, Gijsbertus Marinus Quantitatieve absorptiebepaling in het ultraviolet 1925
Postma, Gerrit Willem Daylight Measurements in Utrecht 1936
Reiniers, Jan Hendrik Electrische en optische eigenschappen van homogene ijzer-koolstof- en
koper-koolstofmengsels in gelijkstroomboog-ontlading		 1925
Rekveld, Johannes Intensity Problems Connected with the Ramaneffect 1931
Reman, Gerrit Hendrik Lijnverbreeding in de lichtboog 1937
Riwlin, Rassa Das Wesen der Lichtzerstreuung in flüssigen Kristallen 1923
Rutgers, Gerrit Arnoldus Wijnand Ioniseerend vermogen en drachtspreiding van Po Alpha-deeltjes 1940
Schamhardt, Hendrik Onderzoekingen over de aanslag van waterstof door electronen 1938
Scheffer, Jurriën Cornelis Gekorreldheid van fotografische negatieven in absolute maat 1936
Schouten, Jan Frederik Visueele meting van adaptatie en van de wederzijdsche beïnvloeding van netvlieselementen 1937 3
Schregardus, Machiel Willem Frederik De Geigerteller en zijn bruikbaarheid voor intensiteitsmetingen 1936
Slagter, Simon Petrus Adsorbtiemetingen aan solen 1921
Snoek, Jacob Louis Toetsing van de quantenmechanica voor waterstof door absorptie-metingen in de Balmerreeks 1929
Spier, Joseph Levie Optische bepaling van diffusie-coëfficiënten 1940
Taylor, James On the Sparking Potentials of Electric Discharge Tubes 1927
ten Kate, Hendrik De quantitativiteit van de Geiger-Müller teller. Het spectrum van Ra.E 1940
ter Heerdt, Josephus Hermanus Albertus Overzicht van de theorie en de toepassingen van gassen,
waarin de onderlinge botsingen der moleculen kunnen verwaarloosd worden		 1923
ter Horst, Diederik Thomas Jan Boogontladingen met wisselstroom 1934
Thoden van Velzen, Johanna Het verschijnsel van Purkinje 1928
Tol, Taeke Fotografische intensiteitsmetingen van electronenbuigingsringen,
toegepast op dunne lagen van koper, zilver en goud		 1940
van Alphen, Henri Charles Stralingsmeting aan Wolframlampen 1927
van Arkel, Pieter Coenraad Bijdrage tot de toepassing van de waarschijnlijkheidsrekening in de natuurkunde 1922
van der Held, Erwin Friedrich Maximilian Meting der overgangswaarschijnlijkheid 2P-1S voor
natrium door absolute-intensiteitsmetingen aan vlammen		 1932
van der Meer, Antheunius Piet Hendrik Onderzoek naar variaties in de aequivalente breedten van
Fraunhoferlijnen in het zonnespectrum		 1936
van der Veen, Johan Hendrik Het gedrag van het reflectievermogen van ijzer bij overgangspunten 1938
van Dijck, Willem Johannes Dominicus Der Becquereleffekt an Kupferoxydelektroden 1927
van Driel, Hendrik Intensiteitsmetingen in de spectra van ijzer en nikkel 1935
van Geel, Willem Christiaan Intensiteitsverhoudingen van magnetisch gesplitste spectraallijnen 1928
van Kreveld, Arnold De fotografische somwet en haar geldigheidsgebied 1933
van Lingen, Derk Onderzoekingen in den koperboog 1936
van Milaan, Johan Bernard Intensiteitsmetingen in het ijzerspectrum 1926
van Selms, Johanna Clasina Bijdrage tot de kennis van de gezwarte photographische plaat 1927
van Wijk, Aart Invloed van magneetveld, zwermen en wand op de kristaloptische
eigenschappen van vloeibaar-kristallijn p-azoxyanisol		 1929
van Wijk, Willem Rhijnvis The Nuclear Spin of Nitrogen 1930 1
Veenemans, Cornelis Frederik Optische constanten uit licht-absorptiemetingen aan dunne metaallaagjes 1932
Vermeulen, Dirk An Accurate Method for the Relative Measuring of Spectral Intensities;
with an Application to the Determination of Planck's Constant C2		 1935
Vijverberg, Willem Rudolph Het karakter van de waterstofboog 1937
Vreedenberg, Hans Armand De meting der temperatuur in een gasontlading met behulp van Röntgenstralen 1940
Vreeswijk, Johannes Adrianus Optische bepaling van de mengverhouding van isotopen 1937
Wanders, Adrianus Stephanus Petrus Josephus Maria Onderzoekingen over de straling der zonnevlekken 1933
Was, Daniël Anthonie Structuur en eigenschappen van dunne goudlagen 1938
Went, Jan Jacobus Onderzoekingen over het Ramaneffect bij kristallen 1935
Wouda, Jan Nauwkeurige absolute intensiteitsmeting 1935
Zaalberg van Zelst, Johannes Jacobus Precisie en gevoeligheid bij intensiteitsmetingen; meting van de constante C1 van Planck 1936 1

Verder lezen

  • H.G. Heijmans, Wetenschap tussen universiteit en industrie. De experimentele natuurkunde in Utrecht onder W.H. Julius en L.S. Ornstein, 1896-1940. Rotterdam, 1994. ISBN 9789052350639