Kaliumtrichloor(ethyleen)platinaat(II)

Kaliumtrichloor(ethyleen)platinaat(II)[1]
Structuurformule en molecuulmodel
Algemeen
Molecuul­formule	${\displaystyle {\ce {C2H6Cl3KOPt}}}$; ${\displaystyle {\ce {K[Pt(C2H4)Cl3].H2O}}}$
IUPAC-naam	Kaliumtrichloor(ethyleen)platinaat(II)
Andere namen	Zeise's zout
SMILES	C=C.O.[Cl-].[Cl-].[Cl-].[K+].[Pt+2]
InChI	1S/C2H4.3ClH.K.H2O.Pt/c1-2;;;;;;/h1-2H2;3*1H;;1H2;/q;;;;+1;;+2/p-3
CAS-nummer	16405-35-9
EG-nummer	630-445-1
PubChem	193510
Wikidata	Q184967
Beschrijving	gele tot oranje kristallen
Waarschuwingen en veiligheids­maatregelen
Waarschuwing[2]
H-zinnen	H315 - H319 - H335
Fysische eigenschappen
Smeltpunt	220 °C
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal    Scheikunde

Kaliumtrichloor(ethyleen)platinaat(II) of Zeise's zout, is een chemische verbinding met de formule: ${\displaystyle {\ce {K[Pt(C2H4)Cl3].H2O}}}$. Het anion van dit gele, in lucht stabiele complex bevat een η^2-etheen ligand. De geometrie rond het platina-atoom is vlak-vierkant. Het zout is historisch belangrijk in de organometaalchemie als eerste voorbeeld van een stof met een directe binding tussen een overgangsmetaal en een alkeen. Het zout is vernoemd naar zijn ontdekker: William Christopher Zeise.

Synthese

Deze stof is commercieel verkrijgbaar als hydraat, dat zelf bereid wordt uit kaliumtetrachloorplatinaat(II) (${\displaystyle {\ce {K2[PtCl4]}}}$) en etheen in aanwezigheid van een katalytische hoeveelheid tin(II)chloride. Het hydraat kan worden omgezet in de watervrije verbinding door de stof in vacuüm te bewaren.[3]

Structuur

De dubbele band van de etheen-ligand staat ongeveer loodrecht op het vlak van het PtCl₃-deel van het molecuul.[4][5] In Zeise's zout en verwant verbindingen kan het alkeen met een niet te grote activeringsenergie roteren om de metaal-alkeen-binding. In Zeise's zout is de hoogte van de rotatiebarrière niet bepaald, maar in verwante verbindingen is vastgetseld dat de π-binding met de meeste metalen zwakker is dan de σ-binding.

Geschiedenis

Zeise's zout was een van de eerste beschreven organometaalverbindingen.[6] De stof werd in 1830 ontdekt door William Christopher Zeise, toen professor aan de Universiteit van Kopenhagen. Hij bestudeerde toen de reactie van PtCl₄ met kokende ethanol. Na zorgvuldige analyse stelde hij dat de ontstane verbinding etheen moest bevatten. Justus von Liebig, een zeer invloedrijk chemicus in die tijd, was het niet met de conclusie eens, maar in 1868 werd de stof door Birnbaum met behulp van etheen gesynthetiseerd.[7] Zeise's zout werd in de tweede helft van de 19e eeuw intensief bestudeerd omdat chemici de structuur van de verbinding niet konden verklaren. De structuur bleef een raadsel tot deze in de jaren 60 van de 20e eeuw met behulp van Röntgenkristallografie kon worden opgelost.[8][9] Het onderzoek naar Zeise's zout initieerde veel onderzoek op het terrein van de organometaalchemie en speelde een sleutelrol in het ontwikkelen van nieuwe concepten met betrekking tot de chemische binding: het Dewar–Chatt–Duncanson model verklaart de binding tussen metalen en de C=C dubbele band.[10][11][12]

Verwante verbindingen

• Zeise's dimeer, [(η^2-C₂H₄)PtCl₂]₂, dat uit Zeise's zout ontstaat door verwijdering van KCl, gevolgd door dimerisatie.
• COD-platinadichloride, (cyclooctadiene)PtCl₂, verkregen uit platina(II)chloride en 1,5-cyclooctadieen, is een veel gebruikt platina(II)-alkeencomplex.
  Daarnaast zijn ook veel andere etheen-complexen beschreven zoals: etheenbis(trifenylfosfine)platina(0), [(C₆H₅)₃P]₂Pt(H₂C=CH₂), waarin platina 3 liganden heeft en oxidatietoestand 0, dit in tegenstelling tot Zeise's zout waarin platina oxidatietoestand 2+ heeft.
• Dichloor(etheen)(α-methylbenzylamine)platina(II) (PtCl₂(C₂H₄)(PhCH(NH₂)Me) is een chiraal derivaat van Zeise's zout dat toepassing vindt in de optische resolutie van chirale alkenen.[13]

Bronnen, noten en/of referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Zeise's salt op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

---

1. Aldrich datasheet
2. C&L Inventory. echa.europa.eu. Gearchiveerd op 12 augustus 2023.
3. Chock, P. B. (1990). Potassium Trichloro(Ethene)Platinate(II) (Zeise's Salt). DOI:10.1002/9780470132593.ch90, 349–351. ISBN 9780470132593.
4. Black, M., Mais, R. H. B., Owston, P. G. (1969). The crystal and molecular structure of Zeise's salt, KPtCl₃·C₂H₄·H₂O. Acta Crystallogr. B25 (9): 1753–1759. DOI:10.1107/S0567740869004699.
5. Love, R. A., Koetzle, T. F., Williams, G. J. B., Andrews, L. C., Bau, R. (1975). Neutron diffraction study of the structure of Zeise's salt, KPtCl₃·C₂H₄·H₂O. Inorg. Chem. 14 (11): 2653–2657. DOI:10.1021/ic50153a012.
6. (de) Zeise, W. C. (1831). Von der Wirkung zwischen Platinchlorid und Alkohol, und von den dabei entstehenden neuen Substanzen. Gearchiveerd op 14 maart 2023. Ann. Phys. Chem. 97 (4): 497–541. DOI:10.1002/andp.18310970402.
7. Hunt, L. B. (1984). The First Organometallic Compounds: William Christopher Zeise and His Platinum Complexes. Platin. Met. Rev. 28 (2): 76–83
8. Black, M., Mais, R. H. B., Owston, P. G. (1969). The crystal and molecular structure of Zeise's salt, KPtCl₃.C₂H₄.H₂O. Acta Crystallogr. B 25 (9): 1753–1759. DOI:10.1107/S0567740869004699.
9. Jarvis, J. A. J., Kilbourn, B. T., Owston, P. G. (1971). A Re-determination of the Crystal and Molecular Structure of Zeise's salt, KPtCl₃.C₂H₄.H₂O. Acta Crystallogr. B 27 (2): 366–372. DOI:10.1107/S0567740871002231.
10. Mingos, D. Michael P. (2001). A Historical Perspective on Dewar's Landmark Contribution to Organometallic Chemistry. J. Organomet. Chem. 635 (1–2): 1–8. DOI:10.1016/S0022-328X(01)01155-X.
11. Winterton, N. (2002). Modern Coordination Chemistry: The Legacy of Joseph Chatt. RSC Publishing, "Some Notes on the Early Development of Models of Bonding in Olefin-Metal Complexes", 103–110. ISBN 9780854044696.
12. Astruc, Didier (2007). Organometallic Chemistry and Catalysis. Springer, 41–43. ISBN 9783540461289.
13. (2001). Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis. John Wiley & Sons. DOI:10.1002/047084289X.rd119. ISBN 0471936235 .