Heterodontus

Heterodontus
Heterodontus galeatus
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Chondrichthyes (Kraakbeenvissen) Onderklasse: Elasmobranchii (Haaien en roggen) Superorde: Selachimorpha (Haaien) Orde: Heterodontiformes (Varkenshaaien) Familie: Heterodontidae (Stierkophaaien)
Geslacht
Heterodontus Blainville, 1816
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Heterodontus op Wikispecies
Portaal    Biologie

Heterodontus[1] is een geslacht van kraakbeenvissen uit de monolithische familie van stierkophaaien (Heterodontidae), die op zijn beurt de orde vormen van de stierkophaai-achtigen (Heterodontiformes). Het verspreidingsgebied zijn de warm gematigde en tropische zeeën van de westelijke Indische Oceaan tot de oostelijke Stille Oceaan. Stierkophaaien worden niet gevonden in de Atlantische Oceaan.

Kenmerken

Ze hebben hun naam te danken aan hun hoofd, dat typisch is voor haaien, met duidelijke uitstulpingen van de ogen en de afgeronde snuit. Ze hebben geen neusdraden. De ogen hebben geen inkeping en bevinden zich aan de zijkant van de bovenkant van het hoofd (dorsolateraal). De bek is middelgroot, met kleine meerpuntige tanden aan de voorkant en afgeplatte kiezen aan de achterkant. De Griekse geslachtsnaam (Heterodontus - 'verschillende tanden') verwijst hiernaar. De buitenste neusgaten zijn klein en verbonden met de mond door een diepe vouw. Ze hebben ook vijf kieuwsleuven, waarvan de eerste is vergroot en de laagste het verst onder ligt. Twee of drie kieuwsleuven liggen achter de basis van de borstvinnen. Alle stierkophaaien hebben de aanwezigheid van anale vinnen en twee rugvinnen (vinnen) gemeen, elk voorafgegaan door een stekel. In aanwezigheid van de rugvinstekels, verschillen ze van alle andere galeomorfe haaien. Een anale vin is aanwezig. De romp is cilindrisch of licht afgeplat aan de zijkant. Stierkophaaien hebben 98 tot 123 wervels.

Stierenkophaaien zijn kleiner dan andere haaiensoorten. De grootste soort, de Port Jackson stierkophaai (Heterodontus portusjacksoni) of hoornhaai, is slechts 165 centimeter lang. Van deze eerst beschreven haaiensoort is een van de Engelse namen voor de familie Heterodontidae Port Jackson-haaien afgeleid. Stierkophaaien leggen eieren. De eicaps zijn spiraalvormig.

Leefwijze

Stierkophaaien zijn trage grondvissen die zich voornamelijk voeden met mosselen, zee-egels en andere dieren met een harde schaal. Ze kunnen over de bodem lopen op hun gepaarde vinnen en slechts af en toe zwemmen. Hun habitat bevindt zich op het continentale plat en tot eilanden behorende kustgebieden op een diepte van maximaal 275, meestal minder dan 100 meter. Bij overlast van duikers bijten ze.

Stamgeschiedenis

Het geslacht Heterodontus is al bekend uit het Boven-Jura. Naast Heterodontus is het Boven-Jura-geslacht Paracestracion ook opgenomen in de familie Heterodontidae.

Soorten

Het geslacht bevat de volgende negen soorten:[2]

• Heterodontus francisci (Girard, 1855) – Californische stierkophaai
• Heterodontus galeatus (Günther, 1870) – Gekamde stierkophaai
• Heterodontus japonicus Maclay & Macleay, 1884 – Japanse stierkophaai
• Heterodontus mexicanus Taylor & Castro-Aguirre, 1972 – Mexicaanse stierkophaai
• Heterodontus omanensis Baldwin, 2005
• Heterodontus portusjacksoni (Meyer, 1793) – Australische varkenskophaai
• Heterodontus quoyi (Fréminville, 1840) – Galapagosstierkophaai
• Heterodontus ramalheira (Smith, 1949) – Witgestippelde stierkophaai
• Heterodontus zebra (Gray, 1831) – Gestreepte stierkophaai

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• Joseph S. Nelson: Fishes of the World: John Wiley & Sons, 2006, ISBN 0-471-25031-7.
• Kurt Fiedler: Lehrbuch der Speziellen Zoologie. Band 2, Teil 2: Fische. Gustav Fischer Verlag, Jena 1991, ISBN 3-334-00339-6.

Noten

1. Fossilworks: Heterodontus. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 22-01-2023.
2. (en) Heterodontus. FishBase. Ed. Rainer Froese and Daniel Pauly. feb. 2022 version. N.p.: FishBase, 2022.

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Heterodontus op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.