|
Georgische Droom
Georgische Droom - Democratisch Georgië (Georgisch: ქართული ოცნება – დემოკრატიული საქართველო, Kartoeli Otsneba – Demokratioeli Sakartvelo) is een politieke partij in Georgië. De partij werd in 2011 opgericht door multimiljardair Bidzina Ivanisjvili en staat sinds 2012 als politieke partij geregistreerd. Georgische Droom is een zogeheten 'big tent' partij die van oorsprong verschillende interne stromingen kent waaronder sociaaldemocratie, marktliberalisme en sociaalconservatisme met een pro-Europese houding. Vanaf medio 2020 dreef de partij af van de centrumlinkse oriëntatie en profileerde zich feitelijk steeds meer als rechts-conservatieve illiberale partij, naar het voorbeeld van het Hongaarse Fidesz van Viktor Orbán, waarbij het zich tegen het westen afzette, ondanks een formeel uitgedragen pro-EU standpunt. De partij kwam in het najaar van 2012 aan de macht door de eerste per stembus afgedwongen machtswisseling in Georgië en won daarna meerdere verkiezingen op rij. Geschiedenis Gedurende de tweede termijn van president Saakasjvili (2008-2013) nam de burgerlijke onvrede over zijn regering toe door onder andere autoritaire trekken en misbruik van het rechtssysteem.[5] In mei 2011 vond er een nieuwe protestgolf plaats waarbij het tot een confrontatie kwam tussen demonstranten en de politie. In dezelfde periode sprak de publieksschuwe multimiljardair en filantroop Bidzina Ivanisjvili zich voor het eerst publiekelijk uit tegen de regering Saakasjvili en kondigde enkele maanden later zijn plannen in de Georgische politiek aan.[6] OprichtingOp 11 december 2011 lanceerde Ivanisjvili zijn burgerbeweging Georgische Droom,[7] met de intentie deze om te vormen naar een politieke partij. Zijn Franse staatsburgerschap was hierbij een obstakel, nadat de autoriteiten zijn Georgische nationaliteit in hadden getrokken toen hij aankondigde in de politiek te stappen. Het gevolg was een slepend juridisch en politiek getouwtrek om zijn Georgische nationaliteit.[8] Ivanisjvili betrok de liberale oppositiepartijen Vrije Democraten en Republikeinse Partij bij zijn beweging, als partners op weg naar de parlementsverkiezingen van oktober 2012. Op 21 april 2012 werd de partij Georgische Droom officieel gelanceerd.[9] Ivanisjvili beloofde bij het oprichtingscongres onder meer de landbouw nieuw leven in te blazen, de afschaffing van inkomstenbelasting voor minima, een basiszorgverzekering voor iedere burger en de voortzetting van de Euro-Atlantische integratie in combinatie met het "normaliseren" van de relatie met Rusland. Advocate Manana Kobachidze werd de eerste partijvoorzitter omdat het Georgische staatsburgerschap van Ivanisjvili nog niet hersteld was. In het eerste bestuur van de partij kwamen onder andere politicus en diplomaat Tedo Dzjaparidze, schaakgrootmeester Zoerab Azmaiparasjvili, schrijver Goeram Odisjaria en de voormalige ombudsman Sozar Soebari.[9] In juli 2012 werd de jongerenafdeling opgericht.[10] Regeren 2012-2016Het coalitieverbond van Georgische Droom met vijf andere partijen kreeg bij de parlementsverkiezingen van 2012 53,5% van de stemmen en won daarmee 85 van de 150 zetels in het parlement. In het gemengde kiesstelsel werden hiervan 44 zetels op basis van evenredige vertegenwoordiging gewonnen en 41 in enkelvoudige disticten. De overige 65 parlementszetels gingen naar de regerende Verenigde Nationale Beweging van president Micheil Saakasjvili, waarmee na bijna negen jaar een einde kwam aan zijn regering. De overwinning van de Georgische Droom markeerde de eerste vreedzame en democratische machtswissel in Georgië sinds de onafhankelijkheid.[11] De internationale gemeenschap reageerde positief op deze ontwikkelingen.[12] De verkiezingen betekenden ook het begin van de transformatie van een presidentieel naar een parlementair systeem dat voltooid zou worden met de presidentsverkiezing in 2013.[13] Ivanisjvili verzocht president Saakasjvili vervroegd op te stappen om spanningen door cohabitation te voorkomen, maar Saakasjvili diende zijn niet-herkiesbare termijn tot oktober 2013 uit. Als gevolg van zijn naturalisatie tot Georgisch staatsburger, die inmiddels plaats had gevonden,[8] kon Ivanisjvili premier worden van de nieuwe regering met kabinetsleden uit de coalitie. Kort na het aantreden van de nieuwe regering werd een massa-amnestie verleend aan gevangenen en begon de Georgische Droom met vervolging van voormalige bestuurders van de Verenigde Nationale Beweging.[14] Na de presidentsverkiezingen van 2013, die werden gewonnen door de Georgische Droom kandidaat Giorgi Margvelasjvili, trad Ivanisjvili terug als premier en volgde Irakli Garibasjvili hem op. Garibasjvili maakte carrière binnen Ivanisjvili's zakelijk conglomeraat en de filantropische Cartu stichting.[15] In juni 2014 werd het associatie- en vrijhandelsverdrag met de Europese Unie getekend.[16] De onderhandelingen waren al onder Saakasjvili gestart, maar een ordentelijk verloop van de stembusgang in 2012 en een vreedzame machtsoverdracht indien van toepassing waren een voorwaarde voor de afronding van het verdrag.[17] In het najaar van 2014 kwamen scheuren in de coalitie en verlieten de liberale Vrije Democraten van defensieminister Irakli Alasania de regeringscoalitie.[18] In december 2015 werd Giorgi Kvirikasjvili de derde premier in dezelfde regeerperiode. Net als zijn voorganger Garibasjvili kwam hij uit het zakelijk imperium van Ivanisjvili.[19] In opmaat naar de verkiezingen van oktober 2016 kondigden Georgische Droom en de liberale Republikeinse Partij aan dat ze apart de verkiezingen in zouden gaan, waarmee de Georgische Droom coalitie feitelijk uit elkaar viel.[20] Tweede termijn: Consolidatie 2016-2020Premier Kvirikasjvili voerde de Georgische Droom in 2016 in de parlementsverkiezingen naar een nieuwe overwinning. De partij veroverde 115 van de 150 zetels, wat een grondwettelijke meerderheid betekende. In Georgië is deze 75%. Geen van de voormalige coalitiepartners kwamen terug in het parlement. Georgische Droom kreeg met 48.7% relatief minder stemmen dan in 2012, maar het won 71 van de 73 districtszetels. De disproportionele verkiezingsuitslag, waarbij ook 19% van de stemmen verloren gingen doordat veel partijen de kiesdrempel van 5% niet haalden, leidde tot de discussie om het kiesstelsel te veranderen, iets dat het politieke discours jaren zou overheersen. Eind 2016 werd een brede constitutionele commissie samengesteld om in het voorjaar van 2017 met voorstellen te komen tot grondwetswijzigingen.[21] Dit proces ontspoorde snel doordat de oppositie en het maatschappelijk middenveld de Georgische Droom ervan beschuldigde uit te zijn op machtsconsolidatie.[22] Zo werden voorstellen doorgedrukt om de directe presidentsverkiezing te vervangen door een kiescollege, het afschaffen van meerpartijen verkiezingsblokken met instandhouding van de 5% kiesdrempel, en in een geheel proportioneel systeem alle stemmen onder de kiesdrempel aan de winnaar toe te kennen. De Commissie van Venetië van de Raad van Europa was ontstemd over het negeren van haar aanbevelingen door de Georgische Droom en het eenzijdig zonder consensus uitstellen tot 2024 van de overgang naar een geheel proportioneel stelsel in plaats van de invoering per 2020.[23] Het debat over het kiesstelsel zou als rode draad de regeerperiode overheersen en uiteindelijk leiden tot langdurige straatprotesten tegen de regering. In juni 2018 trad premier Kvirikasjvili af na onenigheid met partijvoorzitter Ivanisjvili over het economische beleid.[24] Sommigen zagen in deze en andere vergelijkbare situaties patronen van informeel leiderschap van Ivanisjvili, als werkelijk leider van de regering zonder politieke verantwoording af te hoeven leggen.[25][26] Minister van financiën Mamoeka Bachtadze volgde Kvirikasjvili op.[27] In november 2018 werd Salome Zoerabisjvili namens de Georgische Droom tot president gekozen, waarmee ze de eerste gekozen vrouwelijke president van Georgië werd en tevens ook de laatste gekozen president. De standaardtermijn van vijf jaar was eenmalig verhoogd naar zes jaar als overgang naar de nieuwe verkiezingsmethode die in 2024 in zou gaan. Op 20 juni 2019 braken grootschalige protesten uit nadat een bezoekend Russisch Doema-lid, communist Sergei Gavrilov, in de voorzittersstoel van het Georgische parlement zitting nam. Dit gebeurde tijdens een bijeenkomst van de Interparlementaire Vergadering van Orthodoxe Christenen waar het Georgische parlement op dat moment gastheer van was, in het bijzonder de voorzitter van het parlement van Georgische Droom, Irakli Kobachidze. Oppositiepolitici waren zeer ontstemd over deze actie, en riepen burgers op bij het parlement te demonstreren.[28] Georgië beschouwt Rusland als bezetter van 20% van hun land en men vatte de actie van Gavrilov op als een provocatie van de bezettingsmacht.[29] De politie beëindigde de protesten dezelfde nacht met traangas en rubberen kogels waarbij honderden gewonden vielen en twee jongeren hierdoor een oog kwijtraakten.[30] Het gevolg van dit alles was een Russische sanctie op het vliegverkeer tussen beide landen, vanwege "anti-Russische provocaties" van Georgische zijde.[31] De maatregel werd pas in mei 2023 ingetrokken.[32] In september 2019 nam premier Bachtadze na 14 maanden ontslag, volgens hemzelf omdat zijn missie erop zat.[33] Minister van Binnenlandse Zaken, Giorgi Gacharia werd de nieuwe premier, wat op kritiek kwam te staan omdat hij als minister eindverantwoordelijk was voor de afloop van de demonstraties in juni.[34] De anti-regeringsprotesten hielden de rest van 2019 aan waarbij vervroegde verkiezingen in een kiesstelsel met geheel evenredige vertegenwoordiging werden geëist.[35] In maart 2020, ruim een half jaar voor de regulier geplande verkiezingen, werd met behulp van Amerikaanse diplomatieke bemiddeling een compromis bereikt tussen de Georgische Droom en de oppositie. De verkiezingen van 2020 zouden gehouden worden met een gereduceerd aantal enkelvoudige districten, namelijk 30 in plaats van de oorspronkelijke 73, waarbij de overige 120 zetels verkozen zouden worden op basis van evenredige vertegenwoordiging van partijlijsten en een verlaagde kiesdrempel van 1%.[36] Derde termijn: politieke crises en EU (vanaf 2020-2024).jpg) Ondanks de druk op de regeringspartij won Georgische Droom de verkiezingen met 48,2% van de stemmen, vergelijkbaar met vier jaar eerder. De partij behield met 90 zetels een ruime parlementaire meerderheid ondanks het gewijzigde kiesstelsel dat meer recht moest doen aan de daadwerkelijke electorale verhoudingen. Dit kwam vooral doordat de partij alle 30 districtszetels wist te winnen. De oppositie uitte beschuldigingen van verkiezingsfraude.[37] Een maandenlange parlementaire boycot van de oppositie volgde, wat tot een diepe politieke impasse leidde. De Europese Unie en de Amerikaanse diplomatieke missie bemiddelden wederom en onder leiding van Europees president Charles Michel werd de Georgische Droom in april 2021 gedwongen tot een overeenkomst met de oppositie dat ten doel had de macht te delen en rechtstatelijke en democratische hervormingen af te dwingen.[38] De overeenkomst bevatte tevens een clausule waarbij vervroegde verkiezingen afgesproken werden als de Georgische Droom bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 minder dan 43% van de stemmen zou behalen. Premier Giorgi Gacharia in februari 2021 nam ontslag, middenin de politieke crisis, nadat hij voor de opdracht kwam te staan om oppositieleider Nika Melia van de Verenigde Nationale Beweging te arresteren.[39] Hij werd opgevolgd door Irakli Garibasjvili, die ook tussen 2013 en 2015 premier was. Garibasjvili stond te boek als een compromisloos leider.[40] In juli 2021 annuleerde de Georgische Droom de door de EU bemiddelde overeenkomst van 19 april, omdat een deel van de oppositie nog steeds niet meedeed aan de overeenkomst. De partij verklaarde zich niet gebonden aan de prestatieclausule van 43% bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021.[41] Die verkiezingen werden door de Georgische Droom gewonnen, al verloor het in verschillende belangrijke gemeenten de macht. In maart 2022 deed de Georgische Droom regering onder publieke druk een aanvraag voor het lidmaatschap van de Europese Unie, nadat Oekraïne had aangekondigd dit te doen. Partijleider Kobachidze zei eerder nog dat het bij de oorspronkelijke tijdlijn zou blijven om in 2024 het EU lidmaatschap aan te vragen.[42] De Europese Unie oordeelde dat de regering eerst aan een twaalftal punten moest voldoen om de kandidaat-status te verwerven. Volgens sommigen was het oordeel te wijten aan de ondiplomatieke polariserende retoriek van de Georgische Droom regering jegens de EU,[43] de weinig meewerkende houding om belangrijke hervormingen zoals afgesproken in het associatieverdrag uit te voeren,[44] en de invloed van Ivanisjvili op de regering en de overheidsinstanties. Dat laatste leidde in 2022 tot oproepen binnen Europese politieke geledingen om sancties te introduceren tegen Ivanisjvili.[45] Negen parlementsleden van Georgische Droom splitsten zich in de zomer en het najaar van 2022 af van de partij als 'Volkskracht' om volgens henzelf vrijelijk een anti-westers geluid te kunnen verkondigen zonder daarbij de regeringspartij in de wielen te rijden.[46] Hierdoor verloor de Georgische Droom fractie de meerderheid, maar de negen defectors bleven wel de regering steunen.[47] Op 30 december 2023 kondigde de doorgaans publiciteitsschuwe Bidzina Ivanisjvili zijn terugkeer aan in de Georgische politiek, om de "regering te behoeden voor menselijke verleidingen". Hij werd op een partijbijeenkomst benoemd tot erevoorzitter van Georgische Droom. Op 29 januari 2024 nam premier Irakli Garibasjvili ontslag en werd tot voorzitter van de partij benoemd.[48] Irakli Kobachidze, tot dan partijvoorzitter, volgde Garibasjvili op als premier.[49] .jpg) Tijdens een grote door de Georgische Droom regering geregisseerde manifestatie voor het Georgisch parlement ter ondersteuning van de controversiële 'buitenlandse agent'-wet, die op dat moment in behandeling was, hield Ivanisjvili een ontluisterende antiwesterse toespraak, waarin hij ook politieke repressie aankondigde.[50] De partij zette daarnaast een uitdrukkelijk sociaalconservatieve koers neer in aanloop naar de parlementsverkiezingen van oktober 2024.[51] Er vonden in het voorjaar van 2024 in Tbilisi dagelijks demonstraties plaats tegen het beleid van Georgische Droom dat het land verder van in plaats van dichter bij de Europese Unie bracht.[52] In juni 2024 gingen de Verenigde Staten over tot sancties tegen tientallen parlementariërs van Georgische Droom en hun familieleden. Dit gebeurde naar aanleiding van de democratie ondermijnende wetgeving die de partij had doorgevoerd. Daarnaast speelde ook de toenemend vijandige, antiwesterse retoriek van Georgische Droom jegens haar westerse bondgenoten een rol, die de Georgische Europees-Transatlantische relaties onder druk zette.[53] Vierde termijn: machtsgreep (vanaf 2024).jpg) Georgische Droom claimde de zege in de betwiste parlementsverkiezing op 26 oktober 2024. Volgens de officiële uitslagen verkreeg de partij met 54% van de stemmen een meerderheid in het parlement, in weerwil van de meeste peilingen. Internationale en lokale waarnemers stelden een grote mate van misstanden vast. President Zoerabisjvili erkende de verkiezingsuitslag niet en eiste nieuwe verkiezingen. De Verenigde Staten en Europese Unie eisten een onafhankelijk onderzoek naar de misstanden. Experts en data-analisten stelden een grote mate van statistische afwijking vast in de uitslagen in delen van het land. De verkozen oppositiepartijen stelden dat de verkiezing gestolen was en boycotten het parlement. Er werden grote demonstraties gehouden. .jpg) De president weigerde de inzegeningsvergadering van het parlement bijeen te roepen toen de centrale verkiezingsautoriteiten de definitieve uitslag tekenden. Georgische Droom hield deze vergadering vervolgens zelf op 25 november 2024, wat volgens Georgische grondwetsexperts tegen de grondwet in zou gaan, omdat de president de enige is die deze vergadering kan beleggen. Het nieuwe, door de president en oppositie als illegaal bestempelde, parlement begon vervolgens de procedure voor de verkiezing van de nieuwe president. De termijn van Zoerabisjvili zou in december 2024 aflopen. Georgische Droom schoof op 27 november 2024 parlementslid en oud-voetballer Micheil Kavelasjvili naar voren als kandidaat-president van Georgië.[54] De verkiezing werd op 14 december 2024 gezet, met de inhuldiging op 29 december daaropvolgend.[55] Kavelasjvili was de enige kandidaat en werd unaniem door het kiescollege gekozen. President Zoerabisjvili noemde de gang van zaken illegaal. Ze stelde dat zij het enige overgebleven legitieme instituut in het land vertegenwoordigde en kondigde aan het presidentschap niet op te geven aan het einde van 2024.[56] Verkiezingen
Een overzicht van de landelijke verkiezingsuitslagen voor de partij. In 2012 vormde de Georgische Droom de spil van het verkiezingsblok met dezelfde naam waarin nog vijf partijen deelnamen: Vrije Democraten, Republikeinse Partij van Georgië, Conservatieve Partij van Georgië, Industrie zal Georgië redden en Nationaal Forum.[57] In latere verkiezingen was er geen sprake van een verkiezingsblok of alliantie, maar werden wel kandidaten van andere partijen op de lijst gezet, zoals van de Groene Partij van Georgië (2016) en Volkskracht (2024), een afsplitsing van Georgische Droom. In 2012 en 2016 werden de 150 parlementszetels verdeeld over 77 zetels via een proportionele lijststem (kiesdrempel vijf procent) en 73 zetels door middel van een districtenstelsel. In 2020 gold een verdeling van 120 proportioneel (kiesdrempel een procent) en 30 districtszetels. Vanaf 2024 was er een geheel evenredig kiestelsel met een kiesdrempel van vijf procent en waren er geen districtszetel te verdelen.
Premiers van Georgische Droom  Zie Premier van Georgië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Sinds de verkiezingen van 2012 heeft Georgische Droom de volgende premiers geleverd.
Presidenten namens Georgische Droom Zie Lijst van staatshoofden van Georgië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Georgische Droom heeft de volgende presidenten gesteund in hun verkiezing. Zowel Giorgi Margvelasjvili als Salome Zoerabisjvili waren geen lid van de partij, maar werden in hun kandidatuur door de Georgische Droom gesteund. Micheil Kavelasjvili werd door Georgische Droom genomineerd. Hij was op dat moment lid van Volkskracht, een afsplitsing van Georgische Droom.
IdeologieGeorgische Droom positioneert zichzelf als een centrumlinkse partij,[1] maar is vanaf het ontstaan hierin feitelijk niet heel eenduidig geweest. Dit is gelieerd aan de ontstaansgeschiedenis als brede oppositiebeweging tegen de regering van president Micheil Saakasjvili en zijn Verenigde Nationale Beweging. Zo kon ook de ideologisch diverse coalitie, van cultureel- en christelijk-conservatief tot progressief liberaal, zich in 2012 rond de Georgische Droom partij vormen. Er zijn binnen de partij verschillende politieke stromingen te vinden, waaronder sociaaldemocratie, marktliberalisme, sociaalconservatisme en in toenemende mate illiberalisme,[3][4] waardoor Georgische Droom als een 'big tent' partij beschouwd kan worden. Ten aanzien van het buitenlands beleid positioneerde de partij zich als voorstander van toenadering tot de NAVO en de Europese Unie. Dit wordt onder ander ingegeven door de grote wens vanuit de bevolking,[62] en daarmee de electorale kansen voor de partij. Het verkiezingsprogramma van 2020 was gedeeltelijk centrumlinks georiënteerd, met als belangrijkste boodschap een 'effectieve' overheid en 'sociale welvaart'.[63] Het economische deel van het verkiezingsprogramma pleitte voor de handhaving van lage belastingen, een vrije markt, een kleine overheid en minder regelgeving. Daarmee positioneert de regerende partij zich meer als een centristische en deels rechtse partij.[64] Sinds medio 2019 kregen de illiberale krachten binnen de partij steeds meer de overhand,[29] waarbij het de officieel uitgedragen pro-Europese koers feitelijk steeds meer verlaat.[65] Standpunten 2020Een selectie van doelstellingen in het verkiezingsprogramma voor de periode 2020-2024:[66]
Standpunten 2024Voor de verkiezingen van 2024 formuleerde Georgische Droom een aantal prioriteiten. De partij stelde ten doel de grondwettelijke meerderheid te verkrijgen (75% van het parlement) in dienst van een aantal inhoudelijke voorstellen. De belangrijkste reden die de partij hiervoor aanvoer was om de Georgische "democratie gezond te maken" door het verbieden van de "collectieve Verenigde Nationale Beweging". De partij verwees hiermee naar alle pro-westerse oppositiepartijen, maar ook NGOs.[67] Andere prioriteiten waren het in de grondwet vastleggen van anti-LGBTI bepalingen. Partijleiders Partijvoorzitters van Georgische Droom. Manana Kobachidze werd op het oprichtingscongres benoemd tot waarnemend partijvoorzitter tot het Georgische staatsburgerschap van Bidzina Ivanisjvili was hersteld. Dit gebeurde op 16 oktober 2012.[8] Op 30 december 2023 werd Ivanisjvili tot ere-voorzitter van de partij benoemd.[68]
Internationale relaties.jpg) Sinds haar oprichting was Georgische Droom aangesloten bij Europese en mondiale sociaaldemocratische koepelorganisaties, maar in 2023 werden de banden verbroken vanwege de ideologische ontwikkeling van de partij in relatie tot de politieke waarden van deze koepelorganisaties. Volgens Georgische politiek analisten heeft de Georgische Droom haar internationale relaties nooit serieus genomen.[76] Tot 29 juni 2023 was Georgische Droom waarnemend lid van de Partij van Europese Socialisten (PES), pan-Europese sociaaldemocratische partij, toen het lidmaatschap werd ingetrokken door PES.[77] De laatste druppel voor PES met betrekking tot de relatie met Georgische Droom was de toespraak van premier Irakli Garibasjvili op de conferentie van de uiterst conservatieve Conservative Political Action Conference (CPAC) in Boedapest in mei 2023. PES-vicevoorzitter Kati Piri gaf naar aanleiding hiervan aan dat "de acties van premier Garibashvili onaanvaardbaar zijn en hem volledig buiten de waarden van onze politieke familie plaatsen".[78] Dat kwam bovenop het bredere patroon van onverenigbare posities geuit door leiders van de Georgische Droom.[79] Op mondiaal niveau was Georgische Droom lid van de Progressive Alliance, de mondiale koepelorganisatie van sociaaldemocratische partijen. Medio zomer 2023 werd ook deze relatie beëindigd.[80] Zie ookReferenties
 Zie de categorie Georgian Dream van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
