ポーランド語

ポーランド語
język polski
発音	IPA: [jɛw̃zɨk pɔlski]
話される国	ポーランド  リトアニア  ベラルーシ  ウクライナ ドイツ スロバキア  チェコ  ラトビア アメリカ合衆国など
地域	ヨーロッパ
話者数	5000万人（全世界） 3800万人（ポーランド）
言語系統	インド・ヨーロッパ語族 スラヴ語派 西スラヴ語群 レヒト諸語 ポーランド語
表記体系	ラテン文字（ポーランド語アルファベット）
公的地位
公用語	ポーランド 欧州連合
統制機関	ポーランド言語評議会（英語版、ポーランド語版）
言語コード
ISO 639-1	pl
ISO 639-2	pol
ISO 639-3	pol

ポーランド語（ポーランドご、波: język polski（イェンズィク・ポルスキ）、polski、または polszczyzna（ポルシュチズナ））は、インド・ヨーロッパ語族スラヴ語派の西スラヴ語群レヒト諸語に属するポーランドの公用語。レヒト諸語と同じ西スラヴ語群に属する言語は、チェコ・スロヴァキア諸語とソルブ諸語である。名詞の格変化は7格（主格、生格、与格、対格、造格、前置格、呼格）あり、文中での語の働きが格語尾によって示されることなど、形態による表現の豊かさを特徴とする。

ポーランド語は16世紀の期間に発達し、新単語は19世紀に口語のドイツ語、ラテン語、ロシア語、英語から採られポーランド語のスペルに反映されている[1]。ラテン文字は12世紀に導入され、話し言葉だけのポーランド語を記載できるようになった[2]。

公用地域

• ポーランド

公用語としては、ポーランド国内のみで使用される。国内話者人口はおよそ3860万人。

歴史

• インド・ヨーロッパ祖語西部方言（〜紀元前3000年頃）- 球状アンフォラ文化
• バルト＝スラヴ祖語（英語版）（紀元前3000年頃〜紀元前1000年）- 縄目文土器文化、ウーニェチツェ文化、トシュチニェツ文化、チェルノレス文化
• スラヴ祖語（紀元前1000年〜5世紀）- ポメラニア文化、プシェヴォルスク文化、ザルビンツィ文化、チェルニャコヴォ文化
• 古ポーランド語（英語版）（英語: Old Polish、5世紀〜16世紀）- プラハ文化、ポーランド王国
• 中世ポーランド語（英語: Middle Polish、16世紀〜18世紀）- ポーランド・リトアニア共和国、王領プロイセン、プロイセン王国、ガリツィア・ロドメリア王国
• 現代ポーランド語（英語: Modern Polish、18世紀〜現在） - ポーランド第二共和国、ポーランド

ローマ・カトリック勢力下でラテン語・フランス語を輸入していた経緯から、それぞれの名残が見られる。

方言

ポーランド語方言の分布

  カシューブ語

  ヴィエルコポルスカ方言

  マズルク方言

  シレジア語

  マウォポルスカ方言

  新混合方言（第二次世界大戦後に獲得した領土）

• ヴィエルコポルスカ方言 (Dialekt wielkopolski)
• マウォポルスカ方言 (Dialekt małopolski)
• マズルク方言 (Dialekt mazowiecki)
• シレジア語 (Etnolekt śląski、ポーランド語の方言とみなされることもある）
• カシューブ語 (Język kaszubski）
• 新混合方言 (Nowe dialekty mieszane) - 第二次世界大戦後にドイツから獲得した領土（回復領）に移住したポーランド各地からの移民（戦後ソ連に併合された旧ポーランド領からの難民も含む）の共通語となった言語。各地の方言由来の言葉などが残る。

文字

→詳細は「ポーランド語アルファベット」を参照

ラテン・アルファベットを基にした32文字を使用する。

アクセント

ポーランド語のアクセントは「強さアクセント」で、アクセントの置かれた音節を強くやや長めに発音する。母音の長短による意味の違いはない。 また、ポーランド語のアクセントにはもう一つ「次末アクセント」という特徴がある。これは最後から2番目の音節にアクセントを置くという意味である。ただし、外来語の中にはアクセントの位置が特殊なものがある。

子音の有声化・無声化

子音は、前後のほかの子音に影響を受けて、対応する有声と無声が交替する場合がある。

有声化の例：

1. 無声音がw([v])を除く有声音の前に接続した場合。
   • Afganistan [ˌavɡãˈɲistan] ＜アフガニスタン＞
   • liczba [ˈlʲid͡ʒba] ＜数＞

無声化の例：

1. 有声音が語末に来た場合。
   • chleb [xlɛp] ＜パン＞
   • pociąg [ˈpɔt͡ɕɔ̃ŋk] ＜列車＞
2. 有声音が無声音の前に接続した場合。
   • babka [ˈbapka] ＜おばあちゃん＞
3. 本来は有声音であるw([v])の前に無声音が接続すると、[v]は無声音[f]に変化する。
   • kwiat [kfʲjat] ＜花＞
   • swój [sfuj] ＜自分の＞
   • tworzyć [ˈtfɔʐɨt͡ɕ] ＜創る＞

文法

人称代名詞

()内は同義の英語

ポーランド語の人称代名詞

	単数	複数
1人称	ja - 私 ( I )	my - 私たち (we)
2人称	ty - 君(親称) (you)	wy - 君たち (you)
3人称	on - 彼 (he) ona - 彼女 (she) ono - それ(it)	oni - 彼ら(they) one - 彼女ら、それら(they)

• 2人称の敬称は、「男性の主人」、「女性の主人」という意味の名詞 pan, pani を用いる。また pan 、 pani は英語で言う Mr, Mrs と同じように名詞につけて「～さん」という意味にも用いられる。

Czy pani jest zmęczona?　あなたは疲れていますか?

Pani Grzegorzewska jest nauczycielką.　グジェゴジェフスカさん(夫人)は教師です。

• 3人称は名詞を受けるため、人間や動物など自然性を持つもの以外でも、男性名詞であればonで、女性名詞であればonaで受ける。
• ポーランド語では、動詞の人称変化によって主語が判断できるため、1人称と2人称については強調したいときを除いて省略するのが一般的。3人称も名詞を何度も繰り返すのを避けるために使用されるが、文脈で主語がはっきりわかっているときは省略する。

人称代名詞と指示代名詞の格変化は以下の通りである。

人称代名詞の活用[3][4]

↓格変化 代名詞→		1人称	2人称	3人称
				男性	女性	中性
単 数	主格・呼格	ja	ty	on	ona	ono
	生格	mnie/mię	cię/ciebie	go/jego/niego	jej/niej	go/jego/niego
	与格	mi/mnie	ci/tobie	mu/jemu/niemu	jej/niej	mu/jemu/niemu
	対格	mnie/mię	cię/ciebie	go/jego/niego	ją/nią	je/nie
	造格	mną	tobą	nim	nią	nim
	前置格	mnie	tobie	nim	niej	nim
双 数 [5]	主格・対格・呼格	na	wa	—	—	—
	与格・造格	naju	waju	—	—	—
	生格・前置格	nama	wama	—	—	—
複 数	主格・呼格	my	wy	oni	one
	生格	nas	was	ich/nich	ich/nich
	与格	nam	wam	im/nim	im/nim
	対格	nas	was	ich/nich	je/nie
	造格	nami	wami	nimi	nimi
	前置格	nas	was	nich	nich

指示代名詞の活用[3][4]

↓格変化 代名詞→		ten			tamten			ów
		男性	女性	中性	男性	女性	中性	男性	女性	中性
単 数	主格・呼格	ten	ta	to	tamten	tamta	tamto	ów/owy	owa	owo
	生格	tego	tej	tego	tamtego	tamtej	tamtego	owego	owej	owego
	与格	temu	tej	temu	tamtemu	tamtej	tamtemu	owemu	owej	owemu
	対格	tego/ten	tę/tą	to	tamtego/tamten	tamtę/tamtą	tamto	owego/ów/owy	owę/ową	owo
	造格	tym	tą	tym	tamtym	tamtą	tamtym	owym	ową	owym
	前置格	tym	tej	tym	tamtym	tamtej	tamtym	owym	owej	owym
双 数 [5]	主格・対格・呼格	—	—	—	—	—	—	owa	owe	owie
	与格・造格	—	—	—	—	—	—	owu	owu	owu
	生格・前置格	—	—	—	—	—	—	owona	owana	owona
複 数	主格・呼格	ci	te		ci	te		owi	owe
	生格	tych			tych			owych
	与格	tym			tym			owym
	対格	tych	te		tych	te		owych	owych/owe
	造格	tymi			tymi			owymi
	前置格	tych			tych			owych

名詞

名詞は、単数では男性名詞 rzeczownik rodzaju męskiego (m)、女性名詞 rzeczownik rodzaju żeńskiego (ż)、中性名詞 rzeczownik rodzaju nijakiego (n)の3つがある。男性名詞はさらに「活動体名詞」(＝人間と動物)と「不活動体名詞」(＝物など)に分かれるが、女性名詞と中性名詞にはこのような区別はない。名詞は複数では「男性人間名詞」と「非男性人間名詞」に分類される。 また、ポーランド語の名詞には単数・複数ともに7つの格があり、文中での語の働きが格によって変化した格語尾で示されるため、名詞の格変化の理解はポーランド語を学ぶ上で重要である。

格変化

ポーランド語の格は、以下の7つである。 JanekとAgata（ヤネク・アガタ…人名）を例にみてみる。

• 主格 mianownik　文の主語を作り、日本語でいう「は」「が」の役割をする。辞書の見出しとなる形。他の言語では「一格」と呼ばれることもある。英: nominative。

Janek czyta książkę.　ヤネクは本を読んでいる。

Agata lubi psy. アガタは犬が好きだ。

• 生格 dopełniacz　所有や帰属を表し、「の」の役割を果たす。また生格を支配する動詞や形容詞、前置詞にともなわれる格。否定文の目的語は生格を取る。他の言語では「二格」、「属格」、「所有格」とよばれる。英: genitive。

To jest samochód Janka.　これはヤネクの車です。

Idę do Janka.　ヤネクのところに行くところです。

To jest pies Agaty.　これはアガタの犬です。

Nie mam Japońskich kolegów. 私は日本人の友達がいません。

• 与格 celownik　間接目的語となる格。「に」の働きをする。間接目的語を取る動詞や、与格支配の動詞、形容詞、前置詞にともなわれる。「三格」とも。英: dative。

Kup Jankowi zabawki.　ヤネクにおもちゃを買ってやりなさい。

Trzeba Jankowi pieniędzy.　ヤネクにはお金が必要だ。

Kup Agacie psa.　アガタに犬を買ってやりなさい。

• 対格 biernik　直接目的語（補語）になる形。「を」の働きを示す。大部分の動詞は対格を要求する。対格支配の前置詞とも用いられる。「四格」、「目的格」などとも呼ばれる。英: accusative。

Barbara kocha Janka.　バルバラはヤネクを愛している。

Ten list jest pisany przez Janka.　この手紙はヤネクに書かれた。

Marek lubi Agatę.　マレックはアガタを好きだ。

• 造格 narzędnik　手段・方法・材料など、「～で」、「～を使って」という働きを、英語などとは違い、前置詞をともなわず名詞の変化形のみで表す。また、「述語の造格」として、「～は～である」の「～である」の働きもする。造格支配の動詞、前置詞とともに用いる。具格または道具格、助格ともよばれる。英: instrumental。

Mama chwali się Jankiem.　母はヤネクのことを自慢する。

Dziś idziemy do kina z Jankiem.　私たちは今日ヤネクと映画館へ行きます。

Marek spotyka się z Agatą.　マレックはアガタとデートをしています。

Jego matka jest Japonką.　彼の母親は日本人です。

• 前置格 miejscownik　必ず前置詞とともに用いられる格。おもに場所を表す。「処格」、「場所格」、「位置格」などと呼ばれる。英: locative（「前置格」に対応する英語は "prepositional" だが、英語におけるポーランド語の用語としては "locative" 「処格」が用いられる）。

Plotkowali o Janku.　彼らはヤネクについて噂話をした。

Porozmawiajmy o Agacie.　アガタについて話そうよ。

• 呼格 wołacz　文の構造から独立して使用できる格。「～よ！」など問いかけ、呼びかけに用いられる。手紙の書き出しにもこの格が使われる。ただし、堅い言い回しでなければ、呼格の代わりに主格で呼びかけることもある。英: vocative。

Janku!　ヤネク（よ）!

Mój drogi Janku,　(手紙の書き出し) 親愛なるヤネク

Cześć Agato!　やぁアガタ!

男性名詞

男性名詞 rzeczownik rodzaju męskiego の格変化。

		国　kraj	客　gość	傘 parasol	教授　profesor	ロシア人(男)　Rosjanin
単 数	主格	kraj	gość	parasol	profesor	Rosjanin
	生格	kraju	gościa	parasola	profesora	Rosjanina
	与格	krajowi	gościowi	parasolowi	profesorowi	Rosjaninowi
	対格	kraj	gościa	parasola	profesora	Rosjanina
	造格	krajem	gościem	parasolem	profesorem	Rosjaninem
	前置格	kraju	gościu	parasolu	profesorze　←注	Rosjaninie
	呼格	kraju!	gościu!	parasolu!	profesorze!　←注	Rosjaninie!
双 数[6]	主格・対格・呼格	kraja	gościa	parasola	profesora	Rosjanina
	与格・造格	krajoma	gościoma	parasoloma	profesoroma	Rosjanioma
	生格・前置格	kraju	gościu	parasolu	profesoru	Rosjaniu
複 数	主格・呼格	kraje	goście	parasole	profesorowie	Rosjanie
	生格	krajów	gości	parasoli	profesorów	Rosjan
	与格	krajom	gościom	parasolom	profesorom	Rosjanom
	対格	kraje	gości	parasoli	profesorów	Rosjan
	造格	krajami	gośćmi　←注	parasolami	profesorami	Rosjanami
	前置格	krajach	gościach	parasolach	profesorach	Rosjanach

女性名詞

女性名詞 rzeczownik rodzaju żeńskiego の格変化。

		新聞　gazeta	床　podłoga	村　wieś	主婦　gospodyni	夜　noc	サンドイッチ kanapka
単 数	主格	gazeta	podłoga	wieś	gospodyni	noc	kanapka
	生格	gazety	podłogi	wsi	gospodyni	nocy	kanapki
	与格	gazecie　←注	podłodze　←注	wsi	gospodyni	nocy	kanapce　←注
	対格	gazetę	podłogę	wieś	gospodynię	noc	kanapkę
	造格	gazetą	podłogą	wsią	gospodynią	nocą	kanapką
	前置格	gazecie　←注	podłodze　←注	wsi	gospodyni	nocy	kanapce　←注
	呼格	gazeto!	podłogo!	wsi!	gospodyni!	nocy!	kanapko!
双 数[6]	主格・対格・呼格	gazecie　←注	podłoge	wsie	gospodynie	noce	kanapce　←注
	与格・造格	gazetama	podłogama	wsiama	gospodynioma	nocoma	kanapkoma
	生格・前置格	gazetu	podłogu	wsu	gospodyniu	nocu	kanapku
複 数	主格・呼格	gazety	podłogi	wsie	gospodynie	noce	kanapki
	生格	gazet	podłóg	wsi	gospodyń	nocy	kanapek　←注
	与格	gazetom	podłogom	wsiom	gospodyniom	nocom	kanapkom
	対格	gazety	podłogi	wsie	gospodynie	noce	kanapki
	造格	gazetami	podłogami	wsiami	gospodyniami	nocami	kanapkami
	前置格	gazetach	podłogach	wsiach	gospodyniach	nocach	kanapkach

中性名詞

中性名詞 rzeczownik rodzaju nijakiego の格変化。

		食べ物　jedzenie	ビール　piwo	子供　dziecko	水族館　akwarium
単 数	主格	jedzenie	piwo	dziecko	akwarium
	生格	jedzenia	piwa	dziecka	akwarium
	与格	jedzeniu	piwu	dziecku	akwarium
	対格	jedzenie	piwo	dziecko	akwarium
	造格	jedzeniem	piwem	dzieckiem	akwarium
	前置格	jedzeniu	piwie	dziecku	akwarium
	呼格	jedzenie!	piwo!	dziecko!	akwarium
双 数[6]	主格・対格・呼格	jedzenie	piwie	dzieckie	akwarie
	与格・造格	jedzenioma	piwoma	dziecioma	akwarioma
	生格・前置格	jedzeniu	piwu	dziecku	akwariu
複 数	主格・呼格	jedzenia	piwa	dzieci	akwaria
	生格	jedzeń　←注	piw	dzieci	akwariów
	与格	jedzeniom	piwom	dzieciom	akwariom
	対格	jedzenia	piwa	dzieci	akwaria
	造格	jedzeniami	piwami	dziećmi	akwariami
	前置格	jedzeniach	piwach	dzieciach	akwariach

形容詞

格変化(y変化形容詞)

ładny「きれいな」を例に、単数と複数における形容詞の格変化を示す。

単数形の格変化(y変化)

	単数				双数			複数
	男性形(活動体)	男性形(不活動体)	女性形	中性形	男性形	女性形	中性形	男性人間形	非男性人間形
主格・呼格	ładny	ładny	ładna	ładne	ładna	ładne	ładnie	ładni	ładne
生格	ładnego		ładnej	ładnego	ładnu			ładnych
与格	ładnemu	ładnemu		ładnemu	ładnoma			ładnym
対格	ładnego	ładny	ładną	ładne	ładna	ładne	ładnie	ładnych	ładne
造格	ładnym			ładnym	ładnoma			ładnymi
前置格			ładnej		ładnu			ładnych

格変化(ki変化形容詞)

Japoński「日本」を例に、単数と複数における形容詞の格変化を示す。

単数形の格変化(ki変化)

	単数				双数			複数
	男性形(活動体)	男性形(不活動体)	女性形	中性形	男性形	女性形	中性形	男性人間形	非男性人間形
主格・呼格	Japoński	Japoński	Japońska	Japońskie	Japońska	Japońsce←注	Japońskie	Japońscy←注	Japońskie
生格	Japońskiego		Japońskiej	Japońskiego	Japońsku			Japońskich
与格	Japońskiemu			Japońskiemu	Japońskoma			Japońskim
対格	Japońskiego	Japoński	Japońską	Japońskie	Japońska	Japońsce←注	Japońskie	Japońskich	Japońskie
造格	Japońskim			Japońskim	Japońskoma			Japońskimi
前置格			Japońskiej		Japońsku			Japońskich

数詞

基数詞を用いる場合、主格は1が単数形、2～4が複数形、5以降は12, 13, 14以外の一の位が2, 3, 4である数を除き、全て複数生格形となる。なお、基数詞と修飾された名詞の両方が格変化する。

• 例: jabłko 〈りんご〉 → 1: jedno jabłko, 2: dwa jabłka, 5: pięć jabłek, 12: dwanaście jabłek, 22: dwadzieścia dwa jabłka

また、集合数詞で修飾された名詞は与格と前置格を除き、全て複数生格形で表される。

動詞

ポーランド語の動詞の不定形は大部分-ćで終わる。

動詞は、時制(現在・過去・未来)と法(直接法・仮定法・命令法)と数(単数・双数(一部の方言のみ)[7]・複数)に従って変化する。他のスラブ語と同じく、相に応じて二種類の動詞[8]が存在する。

byćの活用形

być は「ある」「～である」の意味の動詞である。過去形と仮定法ではbył-、未来形では一人称・三人称の単数ではbęd-、それ以外は bedzi- が語幹になる。

	現在形			過去形			過去完了[9]			未来形			仮定法		仮定法過去[10]		命令法
	単数	双数	複数	単数	双数	複数	単数	双数	複数	単数	双数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	双数	複数
一人称	jestem	jestewa	jesteśmy	byłem - (男性形) byłam - (女性形)	byliśma - (男性形) byłyśma - (女性形)	byliśmy - (男性形) byłyśmy - (女性形)	byłem był - (男性形) byłam była - (女性形)	byłiśma byli - (男性人間形) byłyśma były - (非男性人間形)	byłiśmy byli - (男性人間形) byłyśmy były - (非男性人間形)	będę	będziema	będziemy	byłbym - (男性形) byłabym - (女性形)	byłibyśmy - (男性人間形) byłybyśmy - (非男性人間形)	byłbym był - (男性形) byłabym była - (女性形)	bylibyśmy byli - (男性人間形) byłybyśmy były - (非男性人間形)	niech będę	bądźma	bądźmy
二人称	jesteś	jesteta	jesteście	byłeś - (男性形) byłaś - (女性形)	byliśta - (男性形) byłyśta - (女性形)	byliście - (男性形) byłyście - (女性形)	byłeś był - (男性形) byłaś była - (女性形)	byłiśta byli - (男性人間形) byłyśta były - (非男性人間形)	byłiście byli - (男性人間形) byłyście były - (非男性人間形)	będziesz	będzieta	będziecie	byłbyś - (男性形) byłabyś - (女性形)	byłibyście - (男性人間形) byłybyście - (非男性人間形)	byłbyś był - (男性形) znałabyś była - (女性形)	bylibyście byli - (男性人間形) byłybyście były - (非男性人間形)	bądź	bądźta	bądźcie
三人称	jest	jesteta	są	był - (男性形) była - (女性形) było - (中性形)	byliśta - (男性形) byłyśta - (女性形)	byli - (男性人間形) były - (非男性人間形)	byłł był - (男性形) była była - (女性形) było było - (中性形)	byłiśta byli - (男性人間形) byłyśta były - (非男性人間形)	byłi byli - (男性人間形) były były - (非男性人間形)	będzie	będzieta	będą	byłby - (男性形) byłaby - (女性形) byłoby - (中性形)	byłiby - (男性人間形) byłyby - (非男性人間形)	byłby był - (男性形) byłaby była - (女性形) byłoby było - (中性形)	byliby byli - (男性人間形) byłyby były - (非男性人間形)	niech będzie	niech będzieta	niech będą

規則変化動詞の活用形

規則変化動詞には大別して、第1型（-a変化）、第2型（-i変化）、第3型（-e変化）、第4型（-ą変化）がある。

第1型（-a変化）

znać「知る」を例に、規則変化を示す。不完了体は未来形を有する。

不完了体	現在形			過去形		過去完了[9]		未来形		仮定法		仮定法過去[10]		命令法
	単数	双数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数
一人称	znam	znawa	znamy	znałem - (男性形) znałam - (女性形)	znaliśmy - (男性人間形) znałyśmy - (非男性人間形)	znałem był - (男性形) znałam była - (女性形)	znaliśmy byli - (男性人間形) znałyśmy były - (非男性人間形)	będę znał - (男性形) będę znała - (女性形) będę znać	będziemy znali - (非男性人間形) będziemy znały - (女性形) będziemy znać	znałbym - (男性形) znałabym - (女性形)	znalibyśmy - (男性人間形) znałybyśmy - (非男性人間形)	znałbym był - (男性形) znałabym była - (女性形)	znalibyśmy byli - (男性人間形) znałybyśmy były - (非男性人間形)	niech znam	znajmy
二人称	znasz	znata	znacie	znałeś - (男性形) znałaś - (女性形)	znaliście - (男性人間形) znałyście - (非男性人間形)	znałeś był - (男性形) znałaś była - (女性形)	znaliście byli - (男性人間形) znałyście były - (非男性人間形)	będziesz znał - (男性形) będziesz znała - (女性形) będziesz znać	będziecie znali - (非男性人間形) będziecie znały - (女性形) będziecie znać	znałbyś - (男性形) znałabyś - (女性形)	znalibyście - (男性人間形) znałybyście - (非男性人間形)	znałbyś był - (男性形) znałabyś była - (女性形)	znalibyście byli - (男性人間形) znałybyście były - (非男性人間形)	znaj	znajcie
三人称	zna	znata	znają	znał - (男性形) znała - (女性形) znało - (中性形)	znali - (男性人間形) znały - (非男性人間形)	znał był - (男性形) znała była - (女性形) znało było - (中性形)	znali byli - (男性人間形) znały były - (非男性人間形)	będzie znał - (男性形) będzie znała - (女性形) będzie znało - (中性形) będzie znać	będą znali - (非男性人間形) będą znały - (女性形) będą znać	znałby - (男性形) znałaby - (女性形) znałoby - (中性形)	znaliby - (男性人間形) znałyby - (非男性人間形)	znałby był - (男性形) znałaby była - (女性形) znałoby było - (中性形)	znaliby byli - (男性人間形) znałyby były - (非男性人間形)	niech zna	niech znają

対応する完了体のpoznaćは次の通りである。完了体では現在形の形で未来を表現する。

完了体	現在形		過去形		過去完了[9]		仮定法		仮定法過去[10]		命令法
	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数
一人称	poznam	poznamy	poznałem - (男性形) poznałam - (女性形)	poznaliśmy - (男性人間形) poznałyśmy - (非男性人間形)	poznałem był - (男性形) poznałam była - (女性形)	poznaliśmy byli - (男性人間形) poznałyśmy były - (非男性人間形)	poznałbym - (男性形) poznałabym - (女性形)	poznalibyśmy - (男性人間形) poznałybyśmy - (非男性人間形)	poznałbym był - (男性形) poznałabym była - (女性形)	poznalibyśmy byli - (男性人間形) poznałybyśmy były - (非男性人間形)	niech poznam	poznajmy
二人称	poznasz	poznacie	poznałeś - (男性形) poznałaś - (女性形)	poznaliście - (男性人間形) poznałyście - (非男性人間形)	poznałeś był - (男性形) poznałaś była - (女性形)	poznaliście byli - (男性人間形) poznałyście były - (非男性人間形)	poznałbyś - (男性形) poznałabyś - (女性形)	poznalibyście - (男性人間形) poznałybyście - (非男性人間形)	poznałbyś był - (男性形) poznałabyś była - (女性形)	poznalibyście byli - (男性人間形) poznałybyście były - (非男性人間形)	poznaj	poznajcie
三人称	pozna	poznają	poznał - (男性形) poznała - (女性形) poznało - (中性形)	poznali - (男性人間形) poznały - (非男性人間形)	poznał był - (男性形) poznała była - (女性形) poznało było - (中性形)	poznali byli - (男性人間形) poznały były - (非男性人間形)	poznałby - (男性形) poznałaby - (女性形) poznałoby - (中性形)	poznaliby - (男性人間形) poznałyby - (非男性人間形)	poznałby był - (男性形) poznałaby była - (女性形) poznałoby było - (中性形)	poznaliby byli - (男性人間形) poznałyby były - (非男性人間形)	niech pozna	niech poznają

第1型（-ie変化）

pisać「書く」を例に、規則変化を示す。不完了体は未来形を有する。

不完了体	現在形		過去形		過去完了[9]		未来形		仮定法		仮定法過去[10]		命令法
	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数
一人称	piszę	piszemy	pisałem - (男性形) pisałam - (女性形)	pisaliśmy - (男性人間形) pisałyśmy - (非男性人間形)	pisałem był - (男性形) pisałam była - (女性形)	pisaliśmy byli - (男性人間形) pisałyśmy były - (非男性人間形)	będę pisał - (男性形) będę pisała - (女性形) będę pisać	będziemy pisali - (非男性人間形) będziemy pisały - (女性形) będziemy pisać	pisałbym - (男性形) pisałabym - (女性形)	pisalibyśmy - (男性人間形) pisałybyśmy - (非男性人間形)	pisałbym był - (男性形) pisałabym była - (女性形)	pisalibyśmy byli - (男性人間形) pisałybyśmy były - (非男性人間形)	niech piszę	piszmy
二人称	piszesz	piszecie	pisałeś - (男性形) pisałaś - (女性形)	pisaliście - (男性人間形) pisałyście - (非男性人間形)	pisałeś był - (男性形) pisałaś była - (女性形)	pisaliście byli - (男性人間形) pisałyście były - (非男性人間形)	będziesz pisał - (男性形) będziesz pisała - (女性形) będziesz pisać	będziecie pisali - (非男性人間形) będziecie pisały - (女性形) będziecie pisać	pisałbyś - (男性形) pisałabyś - (女性形)	pisalibyście - (男性人間形) pisałybyście - (非男性人間形)	pisałbyś był - (男性形) pisałabyś była - (女性形)	pisalibyście byli - (男性人間形) pisałybyście były - (非男性人間形)	pisz	piszcie
三人称	pisze	piszą	pisał - (男性形) pisała - (女性形) pisało - (中性形)	pisali - (男性人間形) pisały - (非男性人間形)	pisał był - (男性形) pisała była - (女性形) pisało było - (中性形)	pisali byli - (男性人間形) pisały były - (非男性人間形)	będzie pisał - (男性形) będzie pisała - (女性形) będzie pisało - (中性形) będzie pisać	będą pisali - (非男性人間形) będą pisały - (女性形) będą pisać	pisałby - (男性形) pisałaby - (女性形) pisałoby - (中性形)	pisaliby - (男性人間形) pisałyby - (非男性人間形)	pisałby był - (男性形) pisałaby była - (女性形) pisałoby było - (中性形)	pisaliby byli - (男性人間形) pisałyby były - (非男性人間形)	niech pisze	niech piszą

対応する完了体のnapisaćは次の通りである。完了体では現在形の形で未来を表現する。

不完了体	現在形		過去形		過去完了[9]		仮定法		仮定法過去[10]		命令法
	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数
一人称	napiszę	napiszemy	napisałem - (男性形) napisałam - (女性形)	napisaliśmy - (男性人間形) napisałyśmy - (非男性人間形)	napisałem był - (男性形) napisałam była - (女性形)	napisaliśmy byli - (男性人間形) napisałyśmy były - (非男性人間形)	napisałbym - (男性形) napisałabym - (女性形)	napisalibyśmy - (男性人間形) napisałybyśmy - (非男性人間形)	napisałbym był - (男性形) napisałabym była - (女性形)	napisalibyśmy byli - (男性人間形) napisałybyśmy były - (非男性人間形)	niech napiszę	napiszmy
二人称	napiszesz	napiszecie	napisałeś - (男性形) napisałaś - (女性形)	napisaliście - (男性人間形) napisałyście - (非男性人間形)	napisałeś był - (男性形) napisałaś była - (女性形)	napisaliście byli - (男性人間形) napisałyście były - (非男性人間形)	napisałbyś - (男性形) napisałabyś - (女性形)	napisalibyście - (男性人間形) napisałybyście - (非男性人間形)	napisałbyś był - (男性形) napisałabyś była - (女性形)	napisalibyście byli - (男性人間形) napisałybyście były - (非男性人間形)	napisz	napiszcie
三人称	napisze	napiszą	napisał - (男性形) napisała - (女性形) napisało - (中性形)	napisali - (男性人間形) napisały - (非男性人間形)	napisał był - (男性形) napisała była - (女性形) napisało było - (中性形)	napisali byli - (男性人間形) napisały były - (非男性人間形)	napisałby - (男性形) napisałaby - (女性形) napisałoby - (中性形)	napisaliby - (男性人間形) napisałyby - (非男性人間形)	napisałby był - (男性形) napisałaby była - (女性形) napisałoby było - (中性形)	napisaliby byli - (男性人間形) napisałyby były - (非男性人間形)	niech napisze	niech napiszą

第2型（-i変化）

lubić「好む」を例に、規則変化を示す。不完了体は未来形を有する。

不完了体	現在形		過去形		過去完了[9]		未来形		仮定法		仮定法過去[10]		命令法
	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数
一人称	lubię	lubimy	lubiłem - (男性形) lubiłam - (女性形)	lubiliśmy - (男性人間形) lubiłyśmy - (非男性人間形)	lubilem był - (男性形) lubilam była - (女性形)	lubiliśmy byli - (男性人間形) lubilyśmy były - (非男性人間形)	będę lubił - (男性形) będę lubiła - (女性形) będę lubić	będziemy lubili - (非男性人間形) będziemy lubiły - (女性形) będziemy lubić	lubiłbym - (男性形) lubiłabym - (女性形)	lubilibyśmy - (男性人間形) lubiłybyśmy - (非男性人間形)	lubiłbym był - (男性形) lubiłabym była - (女性形)	lubilibyśmy byli - (男性人間形) lubiłybyśmy były - (非男性人間形)	niech lubię	lubmy
二人称	lubisz	lubicie	lubiłeś - (男性形) lubiłaś - (女性形)	lubiliście - (男性人間形) lubiłyście - (非男性人間形)	lubileś był - (男性形) lubilaś była - (女性形)	lubiliście byli - (男性人間形) lubilyście były - (非男性人間形)	będziesz lubił - (男性形) będziesz lubiła - (女性形) będziesz lubić	będziecie lubili - (非男性人間形) będziecie lubiły - (女性形) będziecie lubić	lubiłbyś - (男性形) lubiłabyś - (女性形)	lubilibyście - (男性人間形) lubiłybyście - (非男性人間形)	lubiłbyś był - (男性形) lubiłabyś była - (女性形)	lubilibyście byli - (男性人間形) lubiłybyście były - (非男性人間形)	lub	lubcie
三人称	lubi	lubią	lubił - (男性形) lubiła - (女性形) lubło - (中性形)	lubili - (男性人間形) lubiły - (非男性人間形)	lubil był - (男性形) lubila była - (女性形) lubilo było - (中性形)	lubilli byli - (男性人間形) lubilły były - (非男性人間形)	będzie lubił - (男性形) będzie lubiła - (女性形) będzie lubiło - (中性形) będzie lubić	będą lubili - (非男性人間形) będą lubiły - (女性形) będą lubić	lubiłby - (男性形) lubiłaby - (女性形) lubiłoby - (中性形)	lubiliby - (男性人間形) lubiłyby - (非男性人間形)	lubiłby był - (男性形) lubiłaby była - (女性形) lubiłoby było - (中性形)	lubiliby byli - (男性人間形) lubiłyby były - (非男性人間形)	niech lubi	niech lubią

対応する完了体のpolubićは次の通りである。完了体では現在形の形で未来を表現する。

完了体	現在形		過去形		過去完了[9]		仮定法		仮定法過去[10]		命令法
	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数
一人称	polubię	polubimy	polubiłem - (男性形) polubiłam - (女性形)	polubiliśmy - (男性人間形) polubiłyśmy - (非男性人間形)	polubilłem był - (男性形) polubilłam była - (女性形)	polubilliśmy byli - (男性人間形) polubilłyśmy były - (非男性人間形)	polubiłbym - (男性形) polubiłabym - (女性形)	polubilibyśmy - (男性人間形) polubiłybyśmy - (非男性人間形)	polubiłbym był - (男性形) polubiłabym była - (女性形)	polubilibyśmy byli - (男性人間形) polubiłybyśmy były - (非男性人間形)	niech polubię	polubmy
二人称	polubisz	polubicie	polubiłeś - (男性形) polubiłaś - (女性形)	polubiliście - (男性人間形) polubiłyście - (非男性人間形)	polubilłeś był - (男性形) polubilłaś była - (女性形)	polubilliście byli - (男性人間形) polubilłyście były - (非男性人間形)	polubiłbyś - (男性形) polubiłabyś - (女性形)	polubilibyście - (男性人間形) polubiłybyście - (非男性人間形)	polubiłbyś był - (男性形) polubiłabyś była - (女性形)	polubilibyście byli - (男性人間形) polubiłybyście były - (非男性人間形)	polub	polubcie
三人称	polubi	polubią	polubił - (男性形) polubiła - (女性形) polubiło - (中性形)	polubli - (男性人間形) polubiły - (非男性人間形)	polubilł był - (男性形) polubilła była - (女性形) polubilło było - (中性形)	polubilli byli - (男性人間形) polubilły były - (非男性人間形)	polubłby - (男性形) polubiłaby - (女性形) polubiłoby - (中性形)	polubliby - (男性人間形) polubiłyby - (非男性人間形)	polubiłby był - (男性形) polubiłaby była - (女性形) polubiłoby było - (中性形)	polubiliby byli - (男性人間形) polubiłyby były - (非男性人間形)	niech polubi	niech polubią

第3型（-e変化）

bieleć「白くする」を例に、規則変化を示す。

不完了体	現在形		過去形		過去完了[9]		未来形		仮定法		仮定法過去[10]		命令法
	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数
一人称	bieleję	bielejemy	bielałem - (男性形) bielałam - (女性形)	bieleliśmy - (男性人間形) bielełyśmy - (非男性人間形)	bielałem był - (男性形) bielałam była - (女性形)	bieleliśmy byli - (男性人間形) bielełyśmy były - (非男性人間形)	będę bielał - (男性形) będę bielała - (女性形) będę bieleć	będziemy bieleli - (男性人間形) będziemy bieleły - (非男性人間形) będziemy bieleć	bielałbym - (男性形) bielałabym - (女性形)	bielelibyśmy - (男性形) bielełybyśmy - (女性形)	bielałbym był - (男性形) bielałabym była - (女性形)	bielelibyśmy byli - (男性人間形) bielełybyśmy były - (非男性人間形)	niech bieleję	bielejmy
二人称	bielejesz	bielejecie	bielałeś - (男性形) bielałaś - (女性形)	bieleliście - (男性人間形) bielełyście - (非男性人間形)	bielałeś był - (男性形) bielałaś była - (女性形)	bieleliście byli - (男性人間形) bielełyście były - (非男性人間形)	będziesz bielał - (男性形) będziesz bielała - (女性形) będziesz bieleć	będziecie bieleli - (男性人間形) będziecie bieleły - (非男性人間形) będziecie bieleć	bielałbyś - (男性形) bielałabyś - (女性形)	bielelibyście - (男性形) bielełybyście - (女性形)	bielałbyś był - (男性形) bielałabyś była - (女性形)	bielelibyście byli - (男性人間形) bielełybyście były - (非男性人間形)	bielej	bielejcie
三人称	bieleje	bieleją	bielał - (男性形) bielała - (女性形) bielało - (中性形)	bieleli - (男性人間形) bieleły - (非男性人間形)	bielał był - (男性形) bielała była - (女性形) bielało było - (中性形)	bieleli byli - (男性人間形) bieleły były - (非男性人間形)	będzie bielał - (男性形) będzie bielała - (女性形) będzie bielało - (中性形) będzie bieleć	będą bieleli - (男性人間形) będą bieleły - (非男性人間形) będą bieleć	bielałby - (男性形) bielałaby - (女性形) bielałoby - (中性形)	bieleliby - (男性人間形) bielełyby - (非男性人間形)	bielałby był - (男性形) bielałaby była - (女性形) bielałoby było - (中性形)	bieleliby byli - (男性人間形) bielełyby były - (非男性人間形)	niech bieleje	niech bieleją

対応する完了体のpobielećは次の通りである。完了体では現在形の形で未来を表現する。

完了体	現在形		過去形		過去完了[9]		仮定法		仮定法過去[10]		命令法
	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数
一人称	pobieleję	pobielejemy	pobielałem - (男性形) pobielałam - (女性形)	pobieleliśmy - (男性人間形) pobielełyśmy - (非男性人間形)	pobielałem był - (男性形) pobielałam była - (女性形)	pobieleliśmy byli - (男性人間形) pobielełyśmy były - (非男性人間形)	pobielałbym - (男性形) pobielałabym - (女性形)	pobielelibyśmy - (男性人間形) pobielełybyśmy - (非男性人間形)	pobielałbym był - (男性形) pobielałabym była - (女性形)	pobielelibyśmy byli - (男性人間形) pobielełybyśmy były - (非男性人間形)	niech pobieleję	pobielejmy
二人称	pobielejesz	pobielejecie	pobielałeś - (男性形) pobielałaś - (女性形)	pobieleliście - (男性人間形) pobielełyście - (非男性人間形)	pobielałeś był - (男性形) pobielałaś była - (女性形)	pobieleliście byli - (男性人間形) pobielełyście były - (非男性人間形)	pobielałbyś - (男性形) pobielałabyś - (女性形)	pobielelibyście - (男性人間形) pobielełybyście - (非男性人間形)	pobielałbyś był - (男性形) pobielałabyś była - (女性形)	pobielelibyście byli - (男性人間形) pobielełybyście były - (非男性人間形)	pobielej	pobielejcie
三人称	pobieleje	pobieleją	pobielał - (男性形) pobielała - (女性形) pobielało - (中性形)	pobieleli - (男性人間形) pobieleły - (非男性人間形)	pobielał był - (男性形) pobielała była - (女性形) pobielało było - (中性形)	pobieleli byli - (男性人間形) pobieleły były - (非男性人間形)	pobielałby - (男性形) pobielałaby - (女性形) pobielałoby - (中性形)	pobieleliby - (男性人間形) pobielełyby - (非男性人間形)	pobielałby był - (男性形) pobielałaby była - (女性形) pobielałoby było - (中性形)	pobieleliby byli - (男性人間形) pobielełyby były - (非男性人間形)	niech bieleje	niech pobieleją

第4型（子音変化）

①n語幹

kliknąć「クリックする」を例に、規則変化を示す。完了体では現在形の形で未来を表現する。なおこの「-nąć」は、名詞から直接生成される-ować変化や-ać変化の動詞に対応する完了形[11]ともなる。

完了体	現在形		過去形		過去完了[9]		仮定法		仮定法過去[10]		命令法
	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数
一人称	kliknę	klikniemy	kliknąłem - (男性形) kliknęłam - (女性形)	kliknęliśmy - (男性人間形) kliknęłyśmy - (非男性人間形)	kliknąłem był - (男性形) kliknęłam była - (女性形)	kliknęliśmy byli - (男性人間形) kliknęłyśmy były - (非男性人間形)	kliknąłbym - (男性形) lubiłabym - (女性形)	kliknęlibyśmy - (男性人間形) kliknęłybyśmy - (非男性人間形)	kliknąłbym był - (男性形) kliknęłabym była - (女性形)	kliknęlibyśmy byli - (男性人間形) kliknęłybyśmy były - (非男性人間形)	niech kliknę	kliknijmy
二人称	klikniesz	klikniecie	kliknąłeś - (男性形) kliknęłaś - (女性形)	kliknęliście - (男性人間形) kliknęłyście - (非男性人間形)	kliknąłeś był - (男性形) kliknęłaś była - (女性形)	kliknęliście byli - (男性人間形) kliknęłyście były - (非男性人間形)	kliknąłbyś - (男性形) kliknęłabyś - (女性形)	kliknęlibyście - (男性人間形) kliknęłybyście - (非男性人間形)	kliknąłbyś był - (男性形) kliknęłabyś była - (女性形)	kliknęlbyście byli - (男性人間形) kliknęłybyście były - (非男性人間形)	kliknij	kliknijcie
三人称	kliknie	klikną	kliknął - (男性形) kliknęła - (女性形) kliknęło - (中性形)	kliknęli - (男性人間形) kliknęły - (非男性人間形)	kliknął był - (男性形) kliknęła była - (女性形) kliknęło było - (中性形)	kliknęli byli - (男性人間形) kliknęły były - (非男性人間形)	kliknąłby - (男性形) kliknęłaby - (女性形) kliknęłoby - (中性形)	kliknęliby - (男性人間形) kliknęłyby - (非男性人間形)	kliknąłby był - (男性形) kliknęłaby była - (女性形) kliknęłoby było - (中性形)	kliknęliby byli - (男性人間形) kliknęłyby były - (非男性人間形)	niech kliknie	niech klikną

第5型（-ować変化）

pracować「働く」を例に、規則変化を示す。不完了体は未来形を有する。

不完了体	現在形		過去形		過去完了[9]		未来形		仮定法		仮定法過去[10]		命令法
	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数	単数	複数
一人称	pracuję	pracujemy	pracowałem - (男性形) pracowałam - (女性形)	pracowaliśmy - (男性人間形) pracowałyśmy - (非男性人間形)	pracowałem był - (男性形) pracowałam była - (女性形)	pracowaliśmy byli - (男性人間形) pracowałyśmy były - (非男性人間形)	będę pracował - (男性形) będę pracowała - (女性形) będę pracować	będziemy pracowali - (男性人間形) będziemy pracowały - (非男性人間形) będziemy pracować	pracowałbym - (男性形) pracowałabym - (女性形)	pracowałibyśmy - (男性人間形) pracowałybyśmy - (非男性人間形)	pracowałbym był - (男性形) pracowałabym była - (女性形)	pracowałibyśmy byli - (男性形) pracowałybyśmy były - (非男性人間形)	niech pracuję	pracujmy
二人称	pracujesz	pracujecie	pracowałeś - (男性形) pracowałaś - (女性形)	pracowaliście - (男性人間形) pracowałyście - (非男性人間形)	pracowałeś był - (男性形) pracowałaś była - (女性形)	pracowaliście byli - (男性人間形) pracowałyście były - (非男性人間形)	będziesz pracował - (男性形) będziesz pracowała - (女性形) będziesz pracować	będziecie pracowali - (男性人間形) będziecie pracowały - (非男性人間形) będziecie pracować	pracowałbyś - (男性形) pracowałabyś - (女性形)	pracowałibyście - (男性人間形) pracowałybyście - (非男性人間形)	pracowałbyś był - (男性形) pracowałabyś była - (女性形)	pracowałibyście byli - (男性形) pracowałybyście były - (非男性人間形)	pracuj	pracujcie
三人称	pracuje	pracują	pracował - (男性形) pracowała - (女性形) pracowało - (中性形)	pracowali - (男性人間形) pracowały - (非男性人間形)	pracował był　- (男性形) pracowała była - (女性形) pracowało było - (中性形)	pracowali byli - (男性人間形) pracowały były - (非男性人間形)	będzie pracował - (男性形) będzie pracowała - (女性形) będzie pracowało - (中性形) będzie pracować	będą pracowali - (男性人間形) będą pracowały - (非男性人間形) będą pracować	pracowałby - (男性形) pracowałaby - (女性形) pracowałoby - (中性形)	pracowałiby - (男性人間形) pracowałyby - (非男性人間形)	pracowałby był - (男性形) pracowałaby była - (女性形) pracowałoby było - (中性形)	pracowałiby byli - (男性人間形) pracowałyby były - (非男性人間形)	niech pracuje	niech pracują

動詞の時制・相・態

文法用語の出典：[3][12]

• 現在形　英語と同じく、現在の事柄を表す。完了体動詞の現在は事実上未来について言及することになる。

Zawsze kupuję(不完) ten cukierek.　いつもこのお菓子を買う。

Dziś kupię(完) swój samochód. 今日、自分の車を買う。

• 過去形　英語と同じく、過去の事柄を表す。元来は過去分詞 (スラヴ語学では l-分詞と呼ばれる) + być の現在形に由来する迂言法的な表現であるため、人称や数だけでなく、性別でも変化する[13]。

Dziś kupowałem(不完) swój samochód. 今日、僕は自分の車を買おうとしていた。

Dziś kupiłem(完) swój samochód. 今日、僕は自分の車を買った。

• 過去完了　英語の大過去に相当する。現在は過去形と意味が同じになり文学で語調を整える目的以外では、ほとんど使われない[14]。

Złota Wolność dała była Polsce dobrodziejkę.　黄金の自由は、ポーランドに恩恵をもたらした。

• 未来形　英語のwill未来形に相当する。不完了体動詞にのみ存在する（完了体動詞は現在形で事実上の未来を表す）。

Dziś będę pisał artykuł. 僕は今日記事を書くつもりです。

Dziś będę pisać artykuł. 私は今日記事を書くつもりです。

cf. 完了体動詞の現在

Dziś napiszę artykuł. 今日記事を書き切る。

• 仮定法　英語の仮定法、ラテン語やフランス語の接続法と同じである[15]。元来は過去分詞 + bycのアオリストに由来する迂言法的な表現[14]であるため、人称や数だけでなく、性でも変化し、byの部分が接続詞と結合することもある。[16]。

To zrobiłbym, gdybym miał czas. 時間があれば僕はそれをしただろう。[17]

Abyście wiedzieli, jakobyście każdemu z osobna odpowiedzieć mieli.そうすれば、ひとりびとりに対してどう答えるべきか、わかるであろう。[18][19]

• 仮定法過去　英語の仮定法過去に相当する。現在はほとんど使われない。現代ポーランド語では意味は同じである。

Byłbym to zrobił, gdybym miał czas. 時間があれば僕はそれをしただろう。[10]

• 命令法　ラテン語やフランス語の命令法と同じである。"niech"をつければ、未来や過去の命令が作れる。不完了体と完了体では一回か繰り返しかの他にニュアンスが異なることがある。

Dawaj mi ciasteczka.クッキーをいくつかいつもください。(不完了)

Daj mi ciasteczka.クッキーをいくつかください。(完了)

Mowa wasza niech zawsze będzie przyjemna, solą okraszona.いつも、塩で味つけられた、やさしい言葉を使いなさい。(未来命令)[20][21]

• 能動態　主体が対象に影響を与える態である。

Dziś kieruję mój samochód. 今日、自分の車を運転します。

• 受動態　主体が対象から影響を与えられる態である。być または zostać + 受動分詞で表す。不完了体と完了体で使う助動詞は異なる。

Ten list jest pisany przez niego.この手紙は彼によって書かれた。(不完了・現在)

Ten list musi być pisany przez niego.この手紙は彼によって書かれなければならない。(不完了・助動詞あり)

Ten list będzie pisany przez niego.この手紙は彼によって書かれるだろう。(不完了・未来形)

Ten list zostanie napisany przez niego.この手紙は彼によって書かれてしまうだろう。(完了・未来形)

• 中動態　主体が対象から影響を与えられる態である。能動態の動詞 + "się"で表す。副詞や代名詞、前置詞がある、動詞の位置が最後になると動詞から離されたり、動詞の前に移動することがあるので注意すること。

Często czuję się spokojnie rozmawiając z działaczką. 活動家の女性と話しながら、しばしばくつろいでいます。

Podoba mi się to, że głosem protagonistki czuję się spokojnie. 女主人公の声でくつろぐのが好きです。

Rzeczniczka się już czuła, że jej głosem czuję się spokojnie. 代弁者の女性は既に自分の声で私がくつろぐのを察していました。

• 完了体　動作・行為が完了することを表す。完了体には現在（非過去）時制と過去時制が存在し、現在形は実質未来を表す。

Dziś przeczytam książkę. 今日は本を読んでしまう。

Dziś przeczytałem książkę . 今日は本を読んでしまった。

• 不完了体　動作・行為が完了したかどうかについて関心がなく、結果的に進行の意味を表すこともある。不完了体には現在時制、過去時制、未来時制が存在する。不完了体の命令形はぞんざいな響きがある。

Teraz czytam książkę. いま本を読んでいる。

Wczoraj czytałem książkę. 昨日は本を読んでいた.

Dziś będę czytać książkę. 今日は本を読むつもりです。

Idź stąd. ここから出よ。

• 不定形　英語の不定詞に相当する。ただし、musieć、być、pomagać、umieć、mócなどの助動詞と共に用いるか、lubićやchciećなどの目的語のときにしか使われない。それ以外は分詞や従属節を用いる。英語のto不定詞と分詞の区別は体を用いて表現する。

Muszę czytać książkę po polsku. ポーランド語で本を読まないといけない。

Umiem czytać książkę po polsku. ポーランド語で本を読むことができる。

Mogę czytać książkę po polsku. ポーランド語で本を読むことができる。

Lubię czytać książkę po polsku. ポーランド語で本を読んでいることが好きです。

Lubię przeczytać książkę po polsku. ポーランド語で本を読むことが好きです。

Chcę przeczytać książkę po polsku. ポーランド語で本を読みたいです。

• 動名詞　英語の動名詞に相当する。形容詞としての用法はない。不定詞の使用要件に当てはまらない場合は、原則として動名詞を使う。一部の動名詞は中性の普通名詞として使われる[注釈 1]。

Czekanie na pociąg to nie podróżowanie. ただ電車を待つことは旅行ではありません。

Pamiętaj o piciu wody. 水を飲むことをお忘れなく。

Edukacja nie jest samym chodzeniem do szkoły. 教育とはただ学校に行くことだけではありません。

• 副分詞　英語の分詞構文に相当する表現を行う分詞の一種である。ただし、主語が異なる場合は使えないため、接続詞を使うことになる[22]。

On leżał na kanapie, czytając książkę. 彼は本を読みながらソファーで横になっていた。

Jadąc prosto, można dojechać do jeziora. 直進すれば、湖にたどり着ける。

• 形容分詞　英語の分詞の形容詞的用法に相当する。関係代名詞を使う代わりに、形容分詞を使うことが多い。比較級および最上級は存在しない。

Każdy robotnik pracujący w tej fabryce jest zadowolony z warunków. この工場で働いている労働者は労働条件に満足している。

Każdy pracujący otrzymał urlop. 各々労働者は休暇を取った。

• 非人称過去 形容分詞に由来し、動詞の語幹に「-to」または「-no」を付ける[23]。姉妹言語のサンスクリットにも同じ用法が存在する[24]。ただしこちらでは「-no」に相当する語形は、他動詞に対して主に使われるようである[25]。

Podano obiad. 食事が出された。

Zadanie wykonano. 課題は達成された。

簡単な表現

• あいさつ（英語での直訳を続ける）
  • Dzień dobry. （ジェニュ　ドブリ）＝こんにちは。(A) Day (that is) good. = Good day.
  • Cześć. （チェシュチュ）＝やぁ。Respecting (for you).
  • Dobry wieczór. （ドブリ ヴィェチュル）＝こんばんは。Good evening.
  • Dobranoc. （ドブラノツ）＝おやすみなさい。Good-night.
  • Dziękuję. （ジェンクイェ）＝ありがとう。(I) thank (you).
  • Nie ma za co. （ニェマザツォ）＝どういたしまして。(It does) not have (anything) for what.
  • Do widzenia. （ド　ヴィゼニャ）＝さようなら。To (our next) meeting.
  • Przepraszam. （プシェプラシャム）＝すみません。/　ごめんなさい。(I) apologise (to you).
  • Proszę. （プロシェ）＝どうぞ。/ どういたしまして。 (I) request (sth / you to do / you to be). / (I) request (you not to thank me).
  • Halo （ハロ）＝もしもし。Hello.

脚注

注釈

1. 住居 (mieszkanie)
   食べ物 (jedzienie)

出典

1. http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Poland#Language
2. http://www.todaytranslations.com/language-history/polish/odaytranslations.com. 2014-06-20. Retrieved 2015-03-31
3. ^ 『ニューエクスプレス ポーランド語』白水社、2008年12月1日。 
4. ^ “Wielki słownik języka polskiego PAN”. Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk. 2023年11月8日閲覧。
5. ^ “Słownik języka polskiego”. Wydawnictwo Naukowe PWN. 2023年11月8日閲覧。
6. ^ ““The lost” grammatical number - Polish”. 2024年1月6日閲覧。
7. “Liczba podwójna”. ワルシャワ大学国文学科. 2022年8月15日閲覧。
8. “Aspect”. Learn Easy Polish. 2022年8月15日閲覧。
9. ^ 塚本, 桂子『よくわかる現代ポーランド語文法』南雲堂フェニックス、2008年、87頁。ISBN 978-4-88896-404-3。 
10. ^ 塚本, 桂子『よくわかる現代ポーランド語文法』南雲堂フェニックス、2008年、93頁。ISBN 978-4-88896-404-3。 
11. klikaćやklikowaćなど
12. 『詳解ポーランド語文法』水声社、2019年10月10日。 
13. 『ニューエクスプレス ポーランド語』白水社、2008年12月1日、80頁。 
14. ^ “On Aspect, Biaspectuality, and Tenses in the History of Polish”. 2022年8月9日閲覧。
15. 『ニューエクスプレス ポーランド語』白水社、2008年12月1日、98,108頁。 
16. 『ニューエクスプレス ポーランド語』白水社、2008年12月1日、98頁。 
17. 塚本, 桂子『よくわかる現代ポーランド語文法』南雲堂フェニックス、2008年、93頁。ISBN 978-4-88896-404-3。 
18. 信徒の友2024年3月号54-55ページで引用された聖書の語句の続き。該当文章ではこの語句についておそらく意図的に言及がなかったが、後述する語句の続きで、語句そのものの文法的価値が非常に高いため、訳語を一部修正の上掲載する。
19. 富田正樹牧師のご指摘に倣い、文語訳から著作権が消滅した日本聖書協会口語訳に変更
20. 信徒の友2024年3月号54-55ページで引用された聖書の語句より。該当文章ではこの語句について、現在主流の高等批評の観点から、誤解を招きかねない極めて不適切な言及や解釈がなされているが、語句そのものの文法的価値が非常に高いため、訳語を一部修正の上掲載する。
21. 富田正樹牧師のご指摘に倣い、文語訳から著作権が消滅した日本聖書協会口語訳に変更
22. 『詳解ポーランド語文法』水声社、2019年9月30日、448-450頁。 
23. 『詳解ポーランド語文法』水声社、2019年9月30日、461-462頁。 
24. Sanskrit Grammar (Whitney) 952
25. Sanskrit Grammar (Whitney) 952

関連項目

• ポーランド語語源辞典
• 言語の分類一覧

外部リンク

• 『ポーランド語』 - コトバンク
• polish @ ウィキ （日本語） 日本語の文法解説サイト
• 印欧語活用辞典 - ポーランド語 （日本語） 日本語対応のポーランド語の活用表つき辞書、学習機能つき
• Learn Easy Polish （英語） 文法解説サイト
• Mówić po polsku Learn Polish online （英語） 初級ポーランド語解説
• Polish 101 （英語） 学習サイト
• Ling.pl （英語） （ポーランド語） （フランス語） （スペイン語） （ドイツ語） （ロシア語） ポーランド語辞書
• Lingua.com （英語） （ポーランド語） （フランス語） （スペイン語） （ドイツ語） （イタリア語） 無料の学習サイト