|
Kính Hiếu Nghĩa Hoàng hậu
Kính Hiếu Nghĩa Hoàng hậu (chữ Hán: 敬孝義皇后; ? - 1650), Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị, tên Ba Đặc Mã (巴特玛), dã sử thời Thanh mạt xưng gọi Tiểu Ngọc Nhi (小玉儿), là vợ của Duệ Trung Thân vương Đa Nhĩ Cổn. Nguyên là Đích Phúc tấn được cưới gả chính thức thuộc hàng đầu tiên của Đa Nhĩ Cổn, Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị sau khi chết được chính ông truy tặng làm Kính Hiếu Trung Cung Chính Cung Nguyên phi (敬孝忠恭正宮元妃), sau khi Đa Nhĩ Cổn được tôn làm Nghĩa Hoàng đế thì bà cũng trở thành Nghĩa Hoàng hậu. Dẫu vậy không lâu sau đó, Đa Nhĩ Cổn bị luận tội tước đi thụy hiệu Nghĩa Hoàng đế, Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị cũng bị tước tư cách Hoàng hậu. Tiểu sửNguyên rằng Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị là con gái của Khoa Nhĩ Thấm Quận vương Tác Nặc Mộc (索诺木) cùng Khoa Nhĩ Thấm Đại phi - vợ góa của ông nội ruột của Tác Nặc Mộc là Bối lặc Mãng Cổ Tư (莽古思), đồng thời Khoa Nhĩ Thấm Đại phi cũng là mẹ của Hiếu Đoan Văn Hoàng hậu Triết Triết. Như vậy có thể thấy, Khoa Nhĩ Thấm Đại phi là vợ góa của ông cố nội Mãng Cổ Tư của bà. Dã sử cuối đời Thanh hay liên hệ bà là em họ của Hiếu Trang Văn Hoàng hậu Bố Mộc Bố Thái dưới cái tên Tiểu Ngọc Nhi (小玉儿), thực ra Bố Mộc Bố Thái phải là cô họ của bà, vì Tác Nặc Mộc chính là con trai của Trại Tang - cha ruột của Bố Mộc Bố Thái. Khoảng năm Thiên Mệnh thứ 11 (1626), Mãng Cổ Tư qua đời, Tác Nặc Mộc theo lệ Mông Cổ mà cưới vợ góa của ông nội, cũng là bà nội kế làm vợ của mình. Khoảng năm Thiên Thống thứ 3 (1629), Tác Nặc Mộc chết khi tùy giá Hoàng Thái Cực trong Sự biến Kỷ Tị. Năm thứ 7 (1633), Đa Đạc đến trước Hoàng Thái Cực đề nghị cưới con gái của Khoa Nhĩ Thấm Đại phi, và người được gả là người chị em gái của Ba Đặc Mã, tức Đạt Triết. Năm thứ 9 (1635), Ba Đặc Mã được định gả cho Đa Nhĩ Cổn. Đại để giới nghiên cứu cho rằng, sau khi nhà Thanh nhập quan, chính phủ Mãn Thanh học theo Nho giáo, đối với chuyện Khoa Nhĩ Thấm Đại phi cưới cháu trai của chồng mà có điều kiêng kị, nên đã tiến hành sửa đổi lý lịch của Ba Đặc Mã, do vậy tình trạng thông tin riêng của Ba Đặc Mã trong một thời gian tương đối hỗn loạn[1]. Theo Mãn văn lão đương (满文老档), năm Sùng Đức nguyên niên (1636), khi Hoàng Thái Cực định danh hiệu cho gia quyến Tông thất, đã phong Ba Đặc Mã của Khoa Nhĩ Thấm làm Hòa Thạc Đích Phúc tấn (和硕嫡福晋)[2]. Một người em gái của bà, là vợ của Túc Vũ Thân vương Hào Cách, sau khi Hào Cách chết thì em gái bà cũng liền trở thành Phúc tấn khác của Đa Nhĩ Cổn, là "Ngũ thú Phúc tấn" (五娶福晋), tức là vị Phúc tấn chính thất được cưới lần 5 của Đa Nhĩ Cổn. Truy tặngNăm Thuận Trị thứ 6 (1649), tháng 12 (âm lịch), tức là tháng 1 năm 1650 công lịch, Nhiếp Chính vương Đích Phúc tấn Ba Đặc Mã qua đời, không rõ bao nhiêu tuổi. Vợ của người nắm thực quyền khi ấy, bà đặc biệt được dâng thụy hiệu là Kính Hiếu Trung Cung Chính Cung Nguyên phi (敬孝忠恭正宮元妃)[3]. Sách văn theo tiếng Mãn[4] có ghi:
Năm Thuận Trị thứ 7 (1650), ngày 9 tháng 12 (ÂL), Đa Nhĩ Cổn đột ngột qua đời trong một chuyến đi săn tại Khách Lạt thành. Thuận Trị Đế truy phong Đa Nhĩ Cổn làm "Thành Tông Nghĩa Hoàng đế", nên Ba Đặc Mã cũng được truy làm Nghĩa Hoàng hậu, toàn thụy là Kính Hiếu Trung Cung Tĩnh Giản Từ Huệ Trợ Đức Tá Đạo Nghĩa Hoàng hậu (敬孝忠恭靜簡慈惠助德佐道義皇后). Ngày 25 tháng ấy, ân chiếu thăng phụ Thành Tông Nghĩa Hoàng đế cùng Nghĩa Hoàng hậu ân chiếu thăng phụ Thái Miếu, có viết:
Sang năm sau, là năm Thuận Trị thứ 8 (1651), Trịnh Thân vương Tế Nhĩ Cáp Lãng liên kết cùng 3 vị Thân vương khác, là Tốn Thân vương Mãn Đạt Hải (满达海), Đoan Trọng Thân vương Bác Lạc (博洛) và Kính Cẩn Thân vương Ni Kham (尼堪) cùng tiến cung, đồng thời trình cho Thuận Trị Đế một danh sách dài các tội của Đa Nhĩ Cổn, bao gồm 14 điều. Đa Nhĩ Cổn bị tước đi miếu hiệu và thụy hiệu, Ba Đặc Mã do đó cũng mất đi thụy hiệu Hoàng hậu, dời thần chủ khỏi Thái Miếu. Xem thêmTham khảo
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
