Huy hiệu Giám mục Tôma Aquinô Vũ Đình Hiệu
Giáo phận Bùi Chu (tiếng Latinh : Dioecesis Buichuensis ) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam . Giáo phận có nhiều xứ đạo lâu đời và gắn liền với nhiều sự kiện quan trọng liên quan đến lịch sử hình thành và phát triển của Công giáo tại Việt Nam .
Tuy là giáo phận có diện tích nhỏ nhất ở Việt Nam (khoảng 1.350 km²) nhưng giáo phận Bùi Chu có số lượng cũng như mật độ tín hữu khá cao. Năm 2021, giáo phận có số giáo dân là 417.185 người, chiếm tỷ lệ 32,8% tổng dân số trên địa bàn giáo phận. Về nhân sự, giáo phận có 212 linh mục, gần 1000 nữ tu, 166 chủng sinh. Về cơ sở tổ chức, giáo phận có 13 giáo hạt với tổng số 159 giáo xứ, 17 chuẩn xứ, 425 giáo họ.[ 1]
Giám mục chính tòa hiện nay của giáo phận là Tôma Aquinô Vũ Đình Hiệu .
Lịch sử
Ở châu Á, Việt Nam là nước đón nhận Tin Mừng khá sớm. Theo sử sách thì vào năm 1533 đã có những nhà truyền giáo đầu tiên tới Việt Nam, và những địa danh đầu tiên đón nhận Tin Mừng: Trà Lũ (giáo xứ Phú Nhai ngày nay), Quần Anh (sau kị húy đổi thành Quần Phương ), và Ninh Cường đều là những miền đất thuộc giáo phận Bùi Chu. Từ thế kỷ 17, các thừa sai Dòng Tên, Hội Thừa sai Paris, Dòng Âu Tinh Chân đất, và nhất là Dòng Đa Minh truyền giáo tại đây.
Giáo phận Bùi Chu ngày nay chỉ thuộc địa bàn của sáu huyện và một phần thành phố, ở về phía đông nam giáp biển của tỉnh Nam Định, thuộc đồng bằng Bắc Bộ . Tuy nhiên, trước khi được hình thành như ngày hôm nay, giáo phận Bùi Chu thuộc Địa phận Đàng Ngoài (được thành lập năm 1659 ). Sau đó, giáo phận Bùi Chu thuộc Địa phận Đông Đàng Ngoài (được tách ra từ địa phận Đàng Ngoài vào năm 1679 ) rồi Địa phận Trung Đàng Ngoài (được tách ra từ địa phận Đông Đàng Ngoài vào năm 1848 ).
Vào năm 1936 , Tòa Thánh đã tách phần đất tả ngạn sông Hồng của Địa phận Trung để thành lập Giáo phận Thái Bình , phần còn lại của Địa phận Trung là Giáo phận Bùi Chu ngày nay.
Tổng quan
Giáo phận Bùi Chu hiện nay nằm gọn trong tỉnh Nam Định , bao gồm sáu huyện Xuân Trường , Giao Thủy , Hải Hậu , Nghĩa Hưng , Trực Ninh , Nam Trực , và một phần thành phố Nam Định (các xã Nam Phong, Nam Vân và phường Cửa Nam, cùng với giáo xứ Khoái Đồng ). Khoái Đồng là giáo xứ duy nhất của giáo phận nằm ở hữu ngạn (Tây Bắc) sông Đào. Giáo phận được bao bọc bởi ba con sông lớn, tiếp giáp với ba giáo phận khác. Phía Đông Bắc giáp với Giáo phận Thái Bình bởi sông Hồng , phía Tây Bắc là sông Đào (nối sông Hồng với sông Đáy) giáp với Tổng giáo phận Hà Nội , và phía Tây Nam qua sông Đáy là Giáo phận Phát Diệm ; phía Đông Nam là vịnh Bắc Bộ (biển Đông).
Giáo phận thuộc khu vực đồng bằng Bắc Bộ nên toàn bộ dân cư là người Kinh. Dân chúng Bùi Chu có khoảng 84% làm nông nghiệp, 5% làm muối và đi biển, 11% làm nghề thương mại, cơ khí kỹ nghệ, tiểu thủ công nghiệp...[cần dẫn nguồn ]
Danh sách các giáo xứ
Dưới đây là danh sách chưa đầy đủ các giáo xứ và xứ tùy[ 2] cùng địa điểm tọa lạc của nhà thờ xứ:
Hạt Báo Đáp
Hạt Báo Đáp gồm 11 giáo xứ nằm trên địa bàn một phần thành phố Nam Định (giáo xứ Khoái Đồng) và huyện Nam Trực, xếp theo ABC:
Bách Tính - xã Nam Hồng, huyện Nam Trực
Báo Đáp - xã Hồng Quang, huyện Nam Trực
Cổ Ra - xã Nam Cường, huyện Nam Trực
Dương A - xã Nam Thắng, huyện Nam Trực
Hồng Quang - xã Hồng Quang, huyện Nam Trực
Hưng Nhượng - xã Nam Lợi, huyện Nam Trực
Khoái Đồng : 127 Lê Hồng Phong, phường Nguyễn Du, thành phố Nam Định
Lã Điền - xã Điền xã, huyện Nam Trực
Nam Dương - xã Nam Dương, huyện Nam Trực
Phong Lộc - xã Nam Phong, thành phố Nam Định
Trực Chính - Thị trấn Nam Giang, huyện Nam Trực
Hạt Bùi Chu
Hạt Bùi Chu gồm 12 giáo xứ nằm trên phần phía tây huyện Xuân Trường, xếp theo ABC:
Chính Tòa - xã Xuân Ngọc, huyện Xuân Trường
Cát Xuyên - xã Xuân Thành, huyện Xuân Trường
Hạc Châu - xã Xuân Châu, huyện Xuân Trường
Kiên Lao - xã Xuân Tiến, huyện Xuân Trường
Liên Thượng - xã Xuân Ngọc, huyện Xuân Trường
Liên Thủy - xã Xuân Ngọc, huyện Xuân Trường
Lục Thủy - xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường
Ngọc Tiên - xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường
Thánh Danh - xã Xuân Tiến, huyện Xuân Trường
Thủy Nhai - xã Xuân Thủy, huyện Xuân Trường
Trung Linh - xã Xuân Ngọc, huyện Xuân Trường
Xuân Dương - xã Xuân Hòa, huyện Xuân Trường
Hạt Đại Đồng
Hạt Đại Đồng gồm 13 giáo xứ nằm trên phần phía đông huyện Giao Thủy, xếp theo ABC:
Ấp Lũ (Trà Lũ) - xã Giao An, huyện Giao Thủy
Đại Đồng - xã Giao Lạc, huyện Giao Thủy
Định Hải - xã Hồng Thuận, huyện Giao Thủy
Hà Cát - xã Hồng Thuận, huyện Giao Thủy
Hoành Đông - xã Giao Thiện, huyện Giao Thủy
Lạc Nam - xã Giao Lạc, huyện Giao Thủy
Minh Đường - xã Giao Thanh, huyện Giao Thủy
Phú Hương - xã Giao Thiện, huyện Giao Thủy
Phú Ninh - xã Giao Xuân, huyện Giao Thủy
Phú Thọ - xã Giao Thiện, huyện Giao Thủy
Thanh Thủy - xã Giao An, huyện Giao Thủy
Thiện Giáo - xã Giao Hương, huyện Giao Thủy
Thuận Thành - xã Hồng Thuận, huyện Giao Thủy
Hạt Kiên Chính
Nhà thờ Phương Chính với phong cách kiến trúc đặc trưng
Hạt Kiên Chính gồm 18 giáo xứ nằm trên phần phía đông huyện Hải Hậu, xếp theo ABC:
Hải Điền - xã Hải Đông, huyện Hải Hậu
Hòa Định - xã Hải Lý, huyện Hải Hậu
Kiên Chính - xã Hải Chính, huyện Hải Hậu
Liên Phú - xã Hải Tây, huyện Hải Hậu
Long Châu - xã Hải Hòa, huyện Hải Hậu
Phú Hóa - Thị trấn Thịnh Long, huyện Hải Hậu
Phương Chính - xã Hải Triều, huyện Hải Hậu
Quế Phương - xã Hải Tây, huyện Hải Hậu
Tân An - xã Hải Lý, huyện Hải Hậu
Tang Điền - xã Hải Chính, huyện Hải Hậu
Tây Cát - xã Hải Đông, huyện Hải Hậu
Thịnh Long - Thị trấn Thịnh Long, huyện Hải Hậu
Trung Châu - Thị trấn Thịnh Long, huyện Hải Hậu
Trung Phương - xã Hải Quang, huyện Hải Hậu
Văn Lý - xã Hải Lý, huyện Hải Hậu
Xuân Đài - xã Hải Hòa, huyện Hải Hậu
Xuân Hà - xã Hải Đông, huyện Hải Hậu
Xương Điền - xã Hải Lý, huyện Hải Hậu
Hạt Lạc Đạo
Hạt Lạc Đạo gồm 18 giáo xứ nằm trên phần giữa huyện Nghĩa Hưng, xếp theo ABC:
Âm Sa - xã Nghĩa Phú, huyện Nghĩa Hưng
Bình Hải - xã Nghĩa Phú, huyện Nghĩa Hưng
Đài Môn - xã Nghĩa Phú, huyện Nghĩa Hưng
Đồng Liêu - xã Nghĩa Lạc, huyện Nghĩa Hưng
Đồng Nghĩa - xã Nghĩa Hồng, huyện Nghĩa Hưng
Đồng Nhân - xã Nghĩa Lạc, huyện Nghĩa Hưng
Đồng Quỹ - xã Nghĩa Hồng, huyện Nghĩa Hưng
Đồng Tâm - xã Nghĩa Lạc, huyện Nghĩa Hưng
Giang Liêu - xã Nghĩa Sơn, huyện Nghĩa Hưng
Giáp Nghĩa - xã Nghĩa Hồng, huyện Nghĩa Hưng
Giáp Phú - xã Nghĩa Hồng, huyện Nghĩa Hưng
Lạc Đạo - xã Nghĩa Lạc, huyện Nghĩa Hưng
Lạc Hồng - xã Nghĩa Phong, huyện Nghĩa Hưng
Liêu Ngạn - xã Nghĩa Sơn, huyện Nghĩa Hưng
Nam Phú - xã Nghĩa Hồng, huyện Nghĩa Hưng
Quần Lạc - xã Nghĩa Phong, huyện Nghĩa Hưng
Tân Bơn - xã Nghĩa Sơn, huyện Nghĩa Hưng
Thuần Hậu - xã Nghĩa Phú, huyện Nghĩa Hưng
Hạt Liễu Đề
Hạt Liễu Đề gồm 12 giáo xứ nằm trên phần phía bắc huyện Nghĩa Hưng cùng với một phần nhỏ các huyện Nam Trực và Trực Ninh, xếp theo ABC:
Chương Nghĩa - xã Hoàng Nam, huyện Nghĩa Hưng
Cốc Thành - xã Nghĩa Đồng, huyện Nghĩa Hưng
Đại Đê - xã Nghĩa Sơn, huyện Nghĩa Hưng
Hà Dương - xã Nghĩa Châu, huyện Nghĩa Hưng
Liễu Đề - Thị trấn Liễu Đề, huyện Nghĩa Hưng
Lý Nghĩa - xã Nghĩa Châu, huyện Nghĩa Hưng
Nam Trực - xã Nam Tiến, huyện Nam Trực
Ngoại Đông - xã Nam Thái, huyện Nam Trực
Quần Liêu - xã Nghĩa Sơn, huyện Nghĩa Hưng
Quỹ Đê - xã Trực Mỹ, huyện Trực Ninh
Quỹ Ngoại - xã Trực Mỹ, huyện Trực Ninh
Thạch Bi - xã Nam Thái, huyện Nam Trực
Hạt Ninh Cường
Hạt Ninh Cường gồm 11 giáo xứ nằm trên địa bàn 5 xã thuộc huyện Trực Ninh ở phía nam sông Ninh Cơ và một phần nhỏ huyện Hải Hậu, xếp theo ABC:
An Đạo - xã Hải An, huyện Hải Hậu
An Nghĩa - xã Hải An, huyện Hải Hậu
Đông Bình - xã Trực Phú, huyện Trực Ninh
Lác Môn - xã Trực Hùng, huyện Trực Ninh
Ninh Cường - Thị trấn Ninh Cường, huyện Trực Ninh
Tân Châu - xã Trực Hùng, huyện Trực Ninh
Tân Cường - xã Trực Cường, huyện Trực Ninh
Tân Lý - xã Trực Hùng, huyện Trực Ninh
Tân Phường - xã Trực Hùng, huyện Trực Ninh
Tây Đường - xã Trực Phú, huyện Trực Ninh
Tích Tín - xã Trực Đại và xã Trực Thái, huyện Trực Ninh
Hạt Phú Nhai
Nhà thờ Phú Nhai là một trong 4 Vương cung Thánh đường ở Việt Nam
Hạt Phú Nhai gồm 11 giáo xứ nằm trên phần phía đông huyện Xuân Trường, xếp theo ABC:
An Phú - xã Xuân Đài, huyện Xuân Trường
Cát Phú - xã Xuân Phú, huyện Xuân Trường
Kính Danh - xã Xuân Trung, huyện Xuân Trường
Lạc Thành - xã Xuân Phú, huyện Xuân Trường
Nam Điền - xã Xuân Vinh, huyện Xuân Trường
Thánh Mẫu(Nghiệp Thổ) - xã Thọ Nghiệp, huyện Xuân Trường
Phú Nhai - xã Xuân Phương, huyện Xuân Trường
Phù Sa - xã Xuân Phú, huyện Xuân Trường
Quần Cống - xã Thọ Nghiệp, huyện Xuân Trường
Thánh Thể - xã Thọ Nghiệp, huyện Xuân Trường
Vạn Lộc - xã Xuân Phong, huyện Xuân Trường
Hạt Quần Phương
Hạt Quần Phường gồm 18 giáo xứ nằm trên phần phía tây huyện Hải Hậu và một phần nhỏ các huyện Trực Ninh, Xuân Trường, xếp theo ABC:
Cồn Vẽ - xã Hải Anh, huyện Hải Hậu
Giáp Nam - xã Hải Phương, huyện Hải Hậu
Hai Giáp - xã Hải Anh, huyện Hải Hậu
Hải Nhuận - xã Hải Lộc, huyện Hải Hậu
Hưng Nghĩa - xã Hải Hưng, huyện Hải Hậu
Kim Thành - xã Hải Vân, huyện Hải Hậu
Nam Đường - xã Hải Đường, huyện Hải Hậu
Nam Hòa - xã Hải Minh, huyện Hải Hậu
Phạm Pháo - xã Hải Minh, huyện Hải Hậu
Phạm Rị - xã Hải Trung, huyện Hải Hậu
Phú Hải - xã Hải Phúc, huyện Hải Hậu
Quần Phương - Thị trấn Yên Định, huyện Hải Hậu
Tân Bồi - xã Hải Minh, huyện Hải Hậu
Trại Đáy - xã Hải Minh, huyện Hải Hậu
Triệu Thông - xã Hải Bắc, huyện Hải Hậu
Trung Thành - xã Hải Vân, huyện Hải Hậu
Tùng Nhì - xã Trục Thắng, huyện Trực Ninh
Xuân Dục - xã Xuân Ninh, huyện Xuân Trường
Hạt Quỹ Nhất
Hạt Quỹ Nhất gồm 18 giáo xứ nằm trên phần phía nam huyện Nghĩa Hưng, xếp theo ABC:
Ân Phú - xã Nghĩa Hải, huyện Nghĩa Hưng
Chỉ Thiện - xã Nghĩa Thành, huyện Nghĩa Hưng
Giáo Lạc - xã Nghĩa Tân, huyện Nghĩa Hưng
Lạc Thiện - xã Nghĩa Thành, huyện Nghĩa Hưng
Nghĩa Dục - xã Nghĩa Hải, huyện Nghĩa Hưng
Ngọc Lâm - xã Nghĩa Hải, huyện Nghĩa Hưng
Ninh Hải - xã Phúc Thắng, huyện Nghĩa Hưng
Phú Giáo - xã Nghĩa Hải, huyện Nghĩa Hưng
Phúc Điền - xã Nam Điền, huyện Nghĩa Hưng
Phúc Đông - Thị trấn Rạng Đông, huyện Nghĩa Hưng
Phương Lạc - xã Nghĩa Bình, huyện Nghĩa Hưng
Quần Vinh - xã Phúc Thắng, huyện Nghĩa Hưng
Quỹ Nhất - Thị trấn Quỹ Nhất, huyện Nghĩa Hưng
Rạng Đông - Thị trấn Rạng Đông, huyện Nghĩa Hưng
Tây Thành - xã Nghĩa Thành, huyện Nghĩa Hưng
Thượng Trại - xã Nghĩa Hùng, huyện Nghĩa Hưng
Văn Giáo - xã Nghĩa Hùng, huyện Nghĩa Hưng
Vinh Phú - xã Nghĩa Lợi, huyện Nghĩa Hưng
Hạt Thức Hóa
Hạt Thức Hóa gồm 11 giáo xứ nằm trên phần phía tây huyện Giao Thủy, xếp theo ABC:
Diêm Điền - xã Bình Hòa, huyện Giao Thủy
Du Hiếu - xã Giao Thịnh, huyện Giao Thủy
Duyên Thọ - xã Giao Nhân, huyện Giao Thủy
Hoành Nhị - xã Giao Hà, huyện Giao Thủy
Mộc Đức - xã Giao Thịnh, huyện Giao Thủy
Ngưỡng Nhân - xã Giao Nhân, huyện Giao Thủy
Phong Lâm - xã Giao Phong, huyện Giao Thủy
Phú Vinh - xã Giao Xuân, huyện Giao Thủy
Quất Lâm - Thị trấn Quất Lâm, huyện Giao Thủy
Sa Châu - xã Giao Châu, huyện Giao Thủy
Thức Hóa - xã Giao Thịnh, huyện Giao Thủy
Hạt Tương Nam
Hạt Tương Nam gồm 9 giáo xứ nằm trên địa bàn huyện Trực Ninh và một phần nhỏ huyện Nam Trực, xếp theo ABC:
An Lãng - xã Trực Chính, huyện Trực Ninh
Lã Điền - xã Điền xã, huyện Nam Trưc
Nam Hưng - xã Nam Lợi, huyện Nam Trực
Nam Lạng - xã Trực Tuấn, huyện Trực Ninh
Phong Lộc - xã Nam Phong, thành phố Nam Định
Phú An - Thị trấn Cát Thành, huyện Trực Ninh
Trang Hậu - xã Nam Hải, huyện Nam Trực
Trung Lao - xã Trung Đông, huyện Trực Ninh
Tương Nam - xã Nam Thanh, huyện Nam Trực
Hạt Tứ Trùng
Hạt Tứ Trùng gồm 18 giáo xứ nằm trên phần phía tây huyện Hải Hậu giáp sông Ninh Cơ (trừ khu vực Thịnh Long), xếp theo ABC:
An Bài - Thị trấn Cồn, huyện Hải Hậu
An Cư - xã Hải Tân, huyện Hải Hậu
Giáp Năm - xã Hải Ninh, huyện Hải Hậu
Lục Phương - xã Hải Cường, huyện Hải Hậu
Nam Phương - xã Hải Sơn, huyện Hải Hậu
Ninh Mỹ - xã Hải Giang, huyện Hải Hậu
Ninh Sa - xã Hải Giang, huyện Hải Hậu
Phú Văn - xã Hải Ninh, huyện Hải Hậu
Phúc Hải - xã Hải Phong, huyện Hải Hậu
Trung Hòa - xã Hải Phú, huyện Hải Hậu
Trùng Phương - xã Hải Đường, huyện Hải Hậu
Tư Khẩn - xã Hải Châu, huyện Hải Hậu
Tứ Trùng - xã Hải Tân, huyện Hải Hậu
Xuân Chính - xã Hải Xuân, huyện Hải Hậu
Xuân Hòa - xã Hải Hòa, huyện Hải Hậu
Xuân Hóa - xã Hải Xuân, huyện Hải Hậu
Xuân Phương- xã Hải Xuân, huyện Hải Hậu
Xuân Thủy - xã Hải Xuân, huyện Hải Hậu
Các danh địa trong giáo phận
Nhà thờ chính tòa và Tòa giám mục
Tòa giám mục giáo phận đặt tại xã Xuân Ngọc , huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định.
Trung tâm hành hương
Các nhà thờ lớn, chủng viện và tu viện
Đại chủng viện Bùi Chu đã trở lại hoạt động từ năm 2008 sau gần 50 năm bị đóng cửa, cơ sở của chủng viện được xây mới bên cạnh Tòa giám mục.
Giáo phận hiện có 5 hội dòng nữ tu đang hoạt động là: Dòng Đa Minh Bùi Chu, Dòng Mến Thánh Giá Kiên Lao, Dòng con Đức Mẹ Mân Côi (nhà chính đặt tại giáo xứ Trung Linh), Dòng Thừa sai Đức Mẹ Trinh Vương (nhà chính Liên Thủy), và Dòng Đức Mẹ Thăm viếng (nhà chính Liên Thủy). Giáo phận Bùi Chu cũng từng là nơi một dòng tu cho nam được thành lập là Dòng Đồng Công .
Các nhà thờ trong giáo phận chủ yếu được xây dựng theo các phong cách kiến trúc Gothic và Baroque , chịu ảnh hưởng của kiến trúc cổ Việt Nam . Trong đó có những nhà thờ chủ yếu theo kiến trúc Nam, với vật liệu chính là gỗ, cung thánh được sơn son thiếp vàng hay mặt tiền nhà thờ xây theo kiểu cổng tam quan . Giáo phận hiện có 13 Đền thánh (Shrine ), trong đó Đền thánh Phú Nhai đồng thời là một Vương cung Thánh đường từ năm 2008. Một số nhà thờ lớn trong giáo phận:
Các đời giám mục quản nhiệm
Ghi chú:
: Giám mục chính tòa
: Giám mục phó, Giám mục phụ tá hoặc Giám quản Tông Tòa , Đại diện Tông tòa
Xem thêm
Chú thích
^ GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ GIÁO PHẬN BÙI CHU
^ Chuẩn xứ hay còn gọi là xứ tùy, là giáo họ lớn thuộc một giáo xứ nào đó, sẽ tách ra khỏi xứ mẹ và lên cấp giáo xứ chính thức trong tương lai gần nhưng hiện tại chưa đáp ứng được đầy đủ các điều kiện cần thiết.
Liên kết ngoài