Federico García Lorca (5 tháng 6 năm 1898 – 19 tháng 8 năm 1936) là một nhà thơ, nhạc sĩ Tây Ban Nha, ông còn nổi tiếng là họa sĩ. Ngoài ra, ở Việt Nam, ông được biết đến như một nhạc công guitar nổi tiếng qua bài "Đàn ghi-ta của Lorca" của Thanh Thảo, nhưng trên thực tế, dù ông có những sáng tác lấy cảm hứng từ guitar, không có tài liệu nào nói rằng ông biết chơi guitar cả. Lorca si mê Salvador Dali nhưng đáp lại ông chỉ là sự từ chối. Ngoài mối tình tuyệt vọng với Salvador, Lorca còn có một mối tình đồng tính khác sâu sắc hơn với nhà phê bình nghệ thuật Juan Ramirez de Lucas. Điều này đã được xác nhận qua hộp đựng di vật mà Lucas để lại cho em gái vào năm 2010, trong đó bao gồm cả thư từ và những bài thơ mà Lorca gửi cho Lucas.
Tiểu sử
Federico García Lorca sinh ở thị trấn Fuente Vaqueros, tỉnh Granada, Tây Ban Nha. Năm 1909 gia đình chuyển lên Granada. Năm 1910 Federico bắt đầu tham gia hội nghệ thuật tỉnh. Năm 1914 học luật, triết học và văn học ở Đại học Granada. Năm 1918 in tập thơ đầu tiên Impresiones y paisajes (Ấn tượng và phong cảnh) và bắt đầu nổi tiếng. Năm 1919 Lorca lên thủ đô Madrid học đại học và làm quen với Gregorio Martínez Sierra, giám đốc nhà hát Teatro Eslava. Theo đề nghị của Gregorio Martínez Sierra, Lorca viết vở kịch đầu tiên El maleficio de la mariposa (Yêu thuật của bướm) và dựng vở kịch này. Năm 1929 Lorca sang New York. Kết quả của chuyến đi này là tập thơ Poeta en Nueva York (Nhà thơ ở New York, 1931) và hai vở kịch El público (Công chúng, 1931) và Así que pasen cinco años (Khi nào hết 5 năm, 1931).
Lorca quay trở lại Tây Ban Nha khi nước này bắt đầu thiết lập chính thể cộng hòa. Năm 1931 được mời làm giám đốc nhà hát sinh viên La Barraca. Thời kỳ này ông viết nhiều vở kịch nổi tiếng như: Bodas de sangre (Đám cưới máu); Yerma (Yerma); La casa de Bernarda Alba (Ngôi nhà của Bernarda Alba)... Khi nội chiến Tây Ban Nha xảy ra, Lorca từ giã Madrid trở về Granada, mặc dù biết rằng ở miền nam rất nguy hiểm. Ngày 17 tháng 8 năm 1936 Lorca bị chế độ phát xít Franco giết chết.
Tác phẩm
Thơ
Impresiones y paisajes (Ấn tượng và phong cảnh), 1918)
Libro de poemas (Sách thơ, 1921)
Oda a Salvador Dalí (Thơ Oda về Salvador Dalí, 1926)
Romancero gitano (Romancero Xứ-gan, 1928)
Poeta en Nueva York (Nhà thơ ở New York, 1930)
Poema del cante jondo (Trường ca về canta jondo, 1931)
Llanto por Ignacio Sánchez Mejías (Khóc cho Ignacio Sánchez Mejías, 1935)
Diván del Tamarit, 1936
Sonetos del amor oscuro (Những bài sonnê về tình yêu tăm tối, 1936)
Kịch
Mariana Pineda, 1927
El público (Công chúng, 1931)
Así que pasen cinco años (Khi nào hết 5 năm, 1930)
Amor de don Perlimplín con Belisa en su jardín (Tình yêu của Perlimplin và Belisa, 1933)
Bodas de sangre (Đám cưới máu, 1933)
Yerma, 1934
Doña Rosita la soltera o el lenguaje de las flores (Doña Rosita, cô gái hay là ngôn ngữ của hoa, 1935)
La casa de Bernarda Alba (Ngôi nhà của Bernarda Alba, 1936
Một vài bài thơ
Federico García Lorca sinh ra ở đâyHuerta de San Vicente - Nhà của García Lorca, nay là bảo tàngBài thơ De profundis trên một ngôi nhà ở Hà LanTượng García Lorca ở Santoña, CantabriaGarcía Lorca năm 1914Chữ ký của García Lorca
Đàn Ghi-ta
Ghi-ta
bắt đầu khóc.
Vỡ ra
ly của bình minh.
Ghi-ta
bắt đầu khóc.
Ai bắt được nó ngừng.
ai bắt được nó
lặng im.
Tiếng khóc cô đơn
như nước khóc trên sông
như gió gào
trên tuyết
Ai bắt được
nó ngừng.
Như hoàng hôn
khóc buổi bình minh
như mũi tên
lao vào thinh không
như cát nóng miền Nam
khóc cho trà mi trắng
như chim non trên cành
lìa cuộc sống.
Ôi đàn!
con tim bị thương
bởi năm thanh kiếm.
De Profundis
Một trăm người yêu dấu
Đã yên giấc nghìn thu
Trong đất khô.
Những con đường màu đỏ
Ở Andalucía.
Một trăm cây thánh giá
Giữa màu xanh ô-liu Córdoba
Để người đời tưởng nhớ
Một trăm người yêu dấu
Đã yên giấc nghìn thu.
Cam và chanh
Cam và chanh.
Tội nghiệp thằng bé
Đau tình!
Cam và chanh.
Tội nghiệp con bé
Thiệt là xinh!
Chanh.
(Mặt trời đùa
Với hoa cỏ màu xanh).
Cam.
(Trên ngọn sóng
Màu xanh).
Tình yêu ngủ trong ngực nhà thơ
Em đâu hiểu anh yêu đến mức nào
Em ngủ say giữa lòng anh như thế
Anh giấu em, hôn em và nức nở
Trong tiếng kêu của dao thép xuyên vào.
Cả xác thân và cả những vì sao
Đã làm cho lồng ngực này đau đớn
Và đôi cánh đã làm cho cơn giận
Bỗng dâng trào như vết cắn của dao.
Giờ người ta đang nhảy trong khu vườn
Đợi xác thân và tiếng lòng nức nở
Bờm ngựa ngời lên ánh sáng màu xanh
Hãy ngủ yên, lẽ sống của đời anh
Em có nghe trong cây đàn máu vỡ
Và đang đợi chờ cả em và anh.
Bài thơ về bàn tay không thể có
Ta không cần nhiều hơn một bàn tay
Bàn tay bị thương, nếu như có thể
Ta không cần nhiều hơn một bàn tay
Dù cả nghìn đêm không còn giường ngủ.
Giá mà được màu thạch cao trắng toát
Chim bồ câu đem buộc chặt vào tim
Cô y tá như vầng trăng mờ mịt
Đêm cuối cùng không được ghé vô thăm.
Ta không cần nhiều hơn một bàn tay
Để mặc áo, xức dầu cho đau đớn
Ta không cần nhiều hơn một bàn tay
Cho cái chết sau này đôi cánh trắng.
Tất cả trong đời rồi sẽ qua nhanh
Cả ngân hà và hồi quang ngời sáng
Chỉ còn lại cơn gió buồn khóc rống
Về mùa thu, những chiếc lá cuối cùng.
Bản dịch của Nguyễn Viết Thắng
La guitarra
Empieza el llanto
de la guitarra.
Se rompen las copas
de la madrugada.
Empieza el llanto
de la guitarra.
Es inútil callarla.
Es imposible
callarla.
Llora monótona
como llora el agua,
como llora el viento
sobre la nevada
Es imposible
callarla,
Llora por cosas
lejanas.
Arena del Sur caliente
que pide camelias blancas.
Llora flecha sin blanco,
la tarde sin mañana,
y el primer pájaro muerto
sobre la rama
¡Oh guitarra!
Corazón malherido
por cinco espadas
De Profundis
Los cien enamorados
duermen para siempre
bajo la tierra seca.
Andalucía tiene
largos caminos rojos.
Córdoba, olivos verdes
donde poner cien cruces
que los recuerden.
Los cien enamorados
duermen para siempre.
Naranja y limón
Naranja y limón.
¡Ay de la niña
del mal amor!
Limón y naranja.
¡Ay de la niña,
de la niña blanca!
Limón.
(Cómo brillaba
el sol.)
Naranja.
(En las chinas
del agua.)
El amor duerme en el pecho del poeta
Tú nunca entenderás lo que te quiero
porque duermes en mí y estás dormido.
Yo te oculto llorando, perseguido
por una voz de penetrante acero.
Norma que agita igual carne y lucero
traspasa ya mi pecho dolorido
y las turbias palabras han mordido
las alas de tu espíritu severo.
Grupo de gente salta en los jardines
esperando tu cuerpo y mi agonía
en caballos de luz y verdes crines.
Pero sigue durmiendo, vida mía.
Oye mi sangre rota en los violines.
¡Mira que nos acechan todavía!
Casida de la mano imposible
Yo no quiero más que una mano,
una mano herida, si es posible.
Yo no quiero más que una mano,
aunque pase mil noches sin lecho.
Sería un pálido lirio de cal,
sería una paloma amarrada a mi corazón,
sería el guardían que en la noche de mi tránsito
prohibiera en absoluto la entrada a la luna.
Yo no quiero más que esa mano
para los diarios aceites y la sábana blanca de mi agonía
Yo no quiero más que esa mano
para tener un ala de mi muerte.
Lo demás todo pasa.
Rubor sin nombre ya, astro perpetuo.
Lo demás es lo otro; viento triste,
mientras las hojas huyen en bandadas.
Tham khảo
Liên kết ngoài
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Federico García Lorca.
.jpg)
