vi %C4%90%E1%BA%A1i c%C3%B4ng qu%E1%BB%91c Baden

Đại Công quốc Baden
Tên bản ngữ Großherzogtum Baden (tiếng Đức);
1806–1918
	Quốc kỳ Quốc huy
	Quốc ca: "Badnerlied" (không chính thức); Tập tin:Badnerlied.ogg
	Đại công quốc Baden trong Đế chế Đức
Tổng quan
Vị thế	Bang của:; Liên bang Rhein (1806–1813); Bang liên Đức (1815–1866); Đế quốc Đức (1871–1918);
Thủ đô	Karlsruhe
Ngôn ngữ chính thức	Đức
Ngôn ngữ địa phương	Alemannic, South Franconian, Palatinate
Tôn giáo chính	Tin Lành; Công giáo;
Chính trị
Chính phủ	Quân chủ lập hiến
Đại công tước
• 1771–1811	Charles Frederick
• 1907–1918	Friedrich II
Staatsminister
• 1809–1810	Sigismund Reitzenstein
• 1917–1918	Heinrich Bodman
Lập pháp	Landtag
• Thượng viện	Erste Kammer
• Hạ viện	Zweite Kammer
Lịch sử
	Thành lập
• Tuyển hầu quốc Baden	27 tháng 4 năm 1803
• Đại Công quốc	24 tháng 10 năm 1806
• Thống nhất Đức	18 tháng 1 năm 1871
• Cách mạng Đức	14 tháng 11 năm 1918
Địa lý
Diện tích
• Tổng cộng	15,082 km2; 5,823(1.905) mi2
Dân số
• 1803	210,000
• 1905	2,009,320
Kinh tế
Đơn vị tiền tệ	Thaler Baden (1829); Gulden Baden (1837); Mark vàng (1873); Papiermark (1914);
Tiền thân	Kế tục
	Tuyển hầu xứ Baden
Cộng hòa Baden

Đại Công quốc Baden (Tiếng Đức: Großherzogtum Baden), là một nhà nước cấu thành nên Đế quốc Đức, toạ lạc ở phía Tây Nam, trên bờ Đông Sông Rhine. Đại công quốc này tồn tại từ năm 1806 đến năm 1918.^[1]

Đại công quốc Baden có nguồn gốc từ Công quốc Baden, ra đời từ thế kỷ XII, lãnh thổ từng bị chia tách thành các nhánh khác nhau thuộc Nhà Zähringen, đến năm 1771 thì được thống nhất lại. Sau khi Đế quốc La Mã Thần thánh giải thể vào năm 1803 - 1806, Baden từ vị trí Công quốc được nâng lên thành Đại công quốc và gia nhập Đế quốc Đức vào năm 1871. Sau năm 1918 nó trở thành một phần của Cộng hoà Weimar với tên gọi Cộng hòa Baden.

Baden có phía Bắc giáp với Vương quốc Bayern và Đại công quốc Hessen-Darmstadt; Phía Tây giáp với Bayern, Rhenish Palatinate và Alsace^[1]; Phía Nam giáo với Thuỵ Sĩ và phía Đông giáp với Vương quốc Württemberg, Thân vương quốc Hohenzollern-Sigmaringen và Bayern.

Sau Thế chiến thứ hai, năm 1945 chính phủ quân sự Pháp đã thành lập bang Baden (ban đầu được gọi là "Nam Baden") là phần lãnh thổ phía Nam của Đại Công quốc Baden trước đây, chọn Freiburg làm thủ phủ. Nửa phía Bắc của Đại Công quốc Baden kết hợp với phía Bắc của Vương quốc Württemberg, trở thành một phần của Khu phi quân sự Hoa Kỳ, và hình thành nên bang Württemberg-Baden. Cả Baden và Württemberg-Baden đều trở thành các bang của Tây Đức khi nó được thành lập vào năm 1949.

Năm 1952 Baden hợp nhất với Württemberg-Baden và Württemberg-Hohenzollern (miền Nam Württemberg và Lãnh thổ tách rời Tỉnh Hohenzollern của Vương quốc Phổ) để tạo thành Baden-Württemberg. Đây là sự hợp nhất các bang duy nhất đã diễn ra trong lịch sử của Cộng hòa Liên bang Đức.

Ghi chú

^ ^a ^b “Baden”. Encyclopædia Britannica. Truy cập ngày 26 tháng 4 năm 2008.

Đọc thêm

Grill, Johnpeter Horst. The Nazi Movement in Baden, 1920-1945 (Univ of North Carolina Press, 1983).
Lee, Loyd E. The Politics of Harmony: Civil Service, Liberalism, and Social Reform in Baden, 1800-1850 (University of Delaware Press, 1980).
Liebel, Helen P. "Enlightened bureaucracy versus enlightened despotism in Baden, 1750-1792." Transactions of the American Philosophical Society 55.5 (1965): 1–132.
Selgert, Felix. "Performance, pay and promotion: implementing a Weberian bureaucracy in nineteenth century Baden." Cliometrica 8.1 (2014): 79-113.
Tuchman, Arleen. Science, Medicine, and the State in Germany: The Case of Baden, 1815-1871 (Oxford University Press, 1993).

In German

Schwarzmaier, Hansmartin, ed. Geschichte Badens in Bildern, 1100-1918 (Kohlhammer, 1993), heavily illustrated history.

[Britannica-1] “Baden”. Encyclopædia Britannica. Truy cập ngày 26 tháng 4 năm 2008.

[1]