Zakład poprawczy (również dom poprawczy[1], potoczniepoprawczak[2]) – specjalna placówka resocjalizacyjna dla nieletnich i młodocianych, wobec których orzeczono środek poprawczy. W Polsce ustawowo określono wiek osób, które mogą się znaleźć w zakładzie poprawczym od 13 do 24 lat, choć muszą tam trafić przed 17. rokiem życia.
Ośrodki tego typu prowadzą resocjalizację, zapewniają naukę i kształcenie zawodowe, zajęcia kulturalno-oświatowe i sportowo-rekreacyjne.
Zakład poprawczy otwarty (art. 245 u.w.r.n.) jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:
wyrażają wolę uczestniczenia w procesie resocjalizacji i których postawa oraz zachowanie w schronisku dla nieletnich za tym przemawia;
swoją dotychczasową postawą oraz zachowaniem po orzeczeniu środka poprawczego wskazują na duże prawdopodobieństwo, że będą poddawać się procesowi resocjalizacji;
są umieszczeni w innym zakładzie poprawczym, a których postawa, zachowanie lub wskazania zespołu diagnostyczno- -korekcyjnego przemawiają za umieszczeniem w zakładzie poprawczym otwartym[3].
Zakład poprawczy półotwarty
Zakład poprawczy półotwarty (art. 246 u.w.r.n.) jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:
ze względu na czyny karalne, których się dopuścili, i niekorzystne zmiany zachowania nie dają podstaw do umieszczenia ich w zakładzie poprawczym otwartym;
są umieszczeni w zakładzie poprawczym otwartym, a których postawa oraz zachowanie nie uzasadnia dalszego pobytu w tym zakładzie;
są umieszczeni w zakładzie poprawczym zamkniętym albo w zakładzie poprawczym o wzmożonym nadzorze wychowawczym, a których postawa, zachowanie lub wskazania zespołu diagnostyczno-korekcyjnego przemawiają za umieszczeniem w zakładzie poprawczym półotwartym[3].
Zakład poprawczy zamknięty
Zakład poprawczy zamknięty (art. 247 u.w.r.n.) jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:
ze względu na czyny karalne, których się dopuścili, i niekorzystne zmiany zachowania nie dają podstaw do umieszczenia ich w zakładzie poprawczym otwartym albo zakładzie poprawczym półotwartym;
swoją postawą lub zachowaniem podczas pobytu w schronisku dla nieletnich lub w zakładzie poprawczym innego rodzaju dają podstawy do umieszczenia ich w zakładzie poprawczym zamkniętym, lub co najmniej dwukrotnie uciekali ze schroniska dla nieletnich lub z zakładów poprawczych innego rodzaju[3].
Zakład poprawczy o wzmożonym nadzorze wychowawczym
Zakład poprawczy o wzmożonym nadzorze wychowawczym (art. 248 u.w.r.n.) jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:
ukończyli 16 lat, a w wyjątkowych przypadkach ukończyli 15 lat, i wymagają wzmożonych oddziaływań wychowawczych lub terapeutycznych lub
Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym o wzmożonym nadzorze wychowawczym następuje na podstawie orzeczenia sądu[3].
Zakład poprawczy dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat
Zakład poprawczy dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat (art. 249 u.w.r.n.), jest przeznaczony dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat i sąd rodzinny orzekł, że środek poprawczy będzie wykonywany po ukończeniu przez nieletniego 21 lat[3].
Rodzaje systemów wychowawczych w ZP
Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
Na podstawie art. 244 ust. 1 u.w.r.n., w zakładach poprawczych wobec nieletnich realizuje się system wychowawczy:
Nieletniemu również zapewnia się prawo do co najmniej godzinnego pobytu na świeżym powietrzu w ciągu doby, o ile warunki atmosferyczne na to pozwalają, i 8-godzinnego czasu przeznaczonego na sen w ciągu doby. Nieletnie w ciąży mają prawo do wydłużonego pobytu na świeżym powietrzu[3].
Obowiązki
Na podstawie art. 108 u.w.r.n., nieletni jest obowiązany do:
przestrzegania regulaminu i rozkładu zajęć w zakładzie;
przestrzegania zasad bezpieczeństwa;
uczestniczenia w procesie resocjalizacji;
wykonywania poleceń pracowników zakładu;
odnoszenia się do pracowników zakładu, nieletnich oraz innych osób z poszanowaniem ich godności;
dbania o higienę osobistą i stan zdrowia;
dbania o schludny wygląd i kulturę słowa;
utrzymywania czystości i porządku w pomieszczeniach, w których przebywa;
dbania o rzeczy własne i innych osób, jak również o użytkowany sprzęt;
przekazywania do depozytu dokumentów tożsamości, środków pieniężnych, przedmiotów wartościowych oraz przedmiotów, których nie może posiadać w zakładzie;
uzyskania zgody dyrektora zakładu na czasowe jego opuszczenie;
przestrzegania terminu powrotu z pobytu poza zakładem;
poddania się badaniom na obecność w organizmie substancji psychoaktywnej w przypadkach określonych w ustawie;
poddania się kontroli pobieżnej lub kontroli osobistej w przypadkach określonych w ustawie;
powiadamiania pracowników zakładu o zagrożeniach dla bezpieczeństwa osób, środowiska, zdrowia, życia lub mienia;
wykonywania prac porządkowych na rzecz zakładu na zasadach określonych w ustawie;
przestrzegania obowiązków i zakazów określonych w odrębnych przepisach[3].
Nagrody i środki dyscyplinarne w zakładach poprawczych
Dyrektor zakładu poprawczego może udzielić nieletniemu umieszczonemu w zakładzie poprawczym nagrody lub zastosować wobec niego środek dyscyplinarny, z tym że działanie takie nie może prowadzić do upokarzającego i poniżającego traktowania nieletniego (art. 258 u.w.r.n.)[3].
Nagrody
Nagrody udziela się nieletniemu za właściwą postawę i zachowanie, wyróżniające wykonywanie obowiązków, wzorowe przestrzeganie regulaminu zakładu poprawczego, bardzo dobre wyniki w nauce albo znaczny wysiłek poniesiony dla uzyskania pozytywnych wyników, osiągnięcia w zakresie działalności społecznej, kulturalnej, oświatowej lub sportowej, a także za inne znaczące osiągnięcia[3].
Na podstawie art. 260 ust. 1 u.w.r.n., nagrodą jest:
pochwała;
list pochwalny do rodziców albo opiekuna nieletniego;
list pochwalny do sądu rodzinnego;
zezwolenie na rozmowę telefoniczną na koszt zakładu poprawczego;
nagroda rzeczowa lub pieniężna;
zgoda na wykonanie przedmiotu lub usługi w warsztatach szkolnych na potrzeby nieletniego;
zgoda na skorzystanie z Internetu;
zgoda na udział w zajęciach kulturalnych, oświatowych lub sportowych organizowanych przez podmioty zewnętrzne poza zakładem poprawczym;
podwyższenie kieszonkowego;
skrócenie lub darowanie zastosowanego środka dyscyplinarnego;
Środek dyscyplinarny stosuje się w przypadku niewykonywania obowiązków, zachowania godzącego w dobro innych osób bądź ucieczki z zakładu lub nieusprawiedliwionego niepowrotu z pobytu poza zakładem. W przypadku jednego przewinienia stosuje się jeden środek dyscyplinarny. W przypadku większej liczby przewinień również stosuje się tylko jeden środek dyscyplinarny, ale odpowiednio surowszy. Przy stosowaniu środka dyscyplinarnego uwzględnia się w szczególności rodzaj i okoliczności zachowania nieletniego, jego stosunek do tego zachowania, dotychczasową postawę, cechy osobowości i stan zdrowia nieletniego. Środek dyscyplinarny stosuje się niezwłocznie (art. 264 u.w.r.n.)[3].
Na podstawie art. 265 u.w.r.n., środkiem dyscyplinarnym jest:
upomnienie;
nagana;
zawiadomienie rodziców albo opiekuna nieletniego o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;
zawiadomienie sądu rodzinnego o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;
cofnięcie zezwolenia albo nieudzielanie zezwolenia na rozmowy telefoniczne na koszt zakładu poprawczego na okres do 1 miesiąca, z wyjątkiem rozmów z rodzicami albo opiekunem nieletniego;
obniżenie kieszonkowego na okres do 3 miesięcy;
cofnięcie zgody na skorzystanie z Internetu na okres do 3 miesięcy;
cofnięcie zgody albo nieudzielanie zgody na udział w zajęciach kulturalnych, oświatowych lub sportowych organizowanych przez podmioty zewnętrzne poza zakładem poprawczym na okres do 3 miesięcy[3].