18 stycznia 1919 Naczelny Wódz Józef Piłsudski wydał dwa dekrety, którymi „zarządził następujący porządek hierarchiczny duchowieństwa w Wojsku Polskim:
oraz „następujące pobory dla duchowieństwa w Wojsku Polskim, podług rang:
Biskup polowy – generała porucznika,
Naczelny Kapelan (oficjał polowy, zastępca biskupa) – generała podporucznika,
Dziekan Okręgu Generalnego – pułkownika,
Dziekan marynarki – pułkownika,
Regens Konsystorza polowego – pułkownika, (…)
Proboszcz Dywizji – majora, (…)
Kapelan pułku – kapitana, (…)”[2][3]. W dekrecie po raz pierwszy uwzględniono duszpasterstwo wojskowe wyznań niekatolickich[4].
W artykule 5 ustawy z dnia 23 marca 1922 r. „O podstawowych prawach i obowiązkach oficerów Wojsk Polskich” ustanowiono korpus oficerski Wojsk Polskich złożony z oficerów poszczególnych korpusów osobowych:
Artykuł 6 cytowanej ustawy stanowił, że „w skład korpusu oficerskiego Wojsk Polskich wchodzą, oprócz oficerów wymienionych w art. 5, duchowieństwo wojskowe i oficerowie marynarki wojennej, o których traktują oddzielne ustawy”[5].
13 lipca 1922 Naczelny Wódz marszałek Józef Piłsudski wydał dekret „o ustaleniu nazw stopni duchowieństwa wojskowego”. Władze wojskowe przyznały duchowieństwu prawo noszenia munduru i oznak oficerskich na naramiennikach i czapkach. Z chwilą ogłoszenia tego dekretu (8 sierpnia 1922) straciły moc oba dekrety z 18 stycznia 1919[6].
3 maja 1922 Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz Pierwszy Marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził dekretem L. 19400/O.V. „listę starszeństwa i stopni oficerów zawodowych Wojska Polskiego”, która obejmowała także duchowieństwo wojskowe[7].
W „Roczniku Oficerskim 1923” ogłoszono listę starszeństwa oficerów rezerwowych, zatwierdzoną dekretem Prezydenta RP L. 39000.V.E.23 z dnia 8 stycznia 1924. Lista obejmowała również duchowieństwo wojskowe[8].
„Objaśnienie stopni oficerskich w Korpusie Duchowieństwa Wojskowego” w latach 1922-1939[9][10][11]
Art. 2 dekretu Prezydenta RP z dnia 12 marca 1937 r. „O służbie wojskowej oficerów” stanowił, że oficerowie tworzą korpus oficerski sił zbrojnych. Korpus oficerski sił zbrojnych składa się z korpusów osobowych wojska i marynarki wojennej i dalej, w skład korpusu oficerskiego wojska i marynarki wojennej wchodzi również duchowieństwo wojskowe[12]. W § 4 wspomnianego artykułu umieszczono delegację dla Prezydenta RP, który osobnym dekretem miał określić prawa i obowiązki duchowieństwa wojskowego[12]. Do wybuchu II wojny światowej stosownych aktów prawnych nie zdołano wydać.
Na podstawie listy starszeństwa duchowieństwa wojskowego opublikowanej w „Roczniku Oficerskim”, w roku 1932, w czynnej służbie pozostawało 130 duchownych, w tym:
Wyznanie rzymsko- i greckokatolickie:
biskup polowy – 1
dziekan generalny – 0
dziekan – 9
proboszcz – 15
starszy kapelan – 26
kapelan – 36
kapelan rezerwy powołany do służby czynnej – 21
Wyznanie prawosławne:
protoprezbiter – 1
dziekan prawosławny OK – 1 (dziekan OK VIII)
starszy kapelan prawosławny – 2 (dziekani OK I i III)
kapelan prawosławny – 8 (dziekani OK II, V, VI i VII oraz szefowie rejonów duszpasterskich w OK I, V, VIII i IX)
starszy kapelan ewangelicki – 1 (proboszcz OK VIII)
Wyznanie mojżeszowe:
starszy rabin II klasy – 1 (p.o. szefa Głównego Urzędu Duszpasterskiego)
rabin – 1 (rabin Okręgów Korpusów I, III i V)
rabin rezerwy powołany do służby czynnej – 1 (rabin Okręgów Korpusów II i IX)[13].
Wyznanie mahometańskie
25 lipca 1919 Naczelny Wódz mianował mułłę Sinatulla Chabibullin – naczelnym mułłą wojskowym i referentem wyznania mahometańskiego w Sekcji Religijno-Wojskowej Ministerstwa Spraw Wojskowych[14][15].
Wyznanie mahometańskie, ze względu na niewielką liczbę jego wyznawców, reprezentował mułła pomocniczy, zatrudniony w charakterze lotnego kapelana[16].
Z inicjatywy Tatarów polskich od 1936 wszystkich Tatarów, a potem i większość muzułmanów zaczęto przydzielać do 1. szwadronu 13 Pułku Ułanów Wileńskich. Szwadron otrzymał nazywę „Szwadron ułanów tatarskich”. W 1938 mianowano jedynego imama w Wojsku Polskim. Został nim Ali Ismail Woronowicz. Podlegał on w sprawach wojskowo-administracyjnych dowództwu wojskowemu, zaś w sprawach praktyk religijnych muftiemu Rzeczypospolitej. Sam Woronowicz w wyjaśnieniach złożonych 12 lutego 1941 w charakterze podejrzanego stwierdził: „muftiat rozpoczął w Warszawie starania w Ministerstwie Spraw Wojskowych o wyznaczenie mnie do opieki religijnej nad żołnierzami szwadronu tatarskiego, co też stało się 1 maja 1938 r. Biuro Wyznań Niekatolickich Ministerstwa Spraw Wojskowych był. Polski zatwierdziło mnie jako kontraktowego duchownego do opieki religijnej nad żołnierzami był. polskiej armii w szwadronie tatarskim, przydzielając mi według kontraktu 80 złotych miesięcznie i zobowiązując do prowadzenia raz w miesiącu nabożeństwa w Nowej Wilejce (gdzie był szwadron), a także przyjmowania przysięgi od przyjętych na służbę żołnierzy, co wykonywałem od 1938 r. do lipca 1939 r”[17].
Tadeusz Böhm. Organizacja wojskowej służby duszpasterskiej wyznań niekatolickich w II Rzeczypospolitej. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (146), s. 46-59, 1993. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny.
Michał Ceglarek. Muzułmańskie duszpasterstwo wojskowe w II Rzeczypospolitej : zarys historyczny Pułku Ułanów Tatarskich. „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne”. 14, s. 117-135, 2013. Piotrków Trybunalski: Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Filia w Piotrkowie Trybunalskim. ISSN2081-2663.
Daniel St. Czachorowski. Tragedia warszawskiego imama. „Rocznik Tatarów Polskich”. VI (XX), 2019. Białystok, Wrocław: Muzułmański Związek Religijny w RP, Najwyższe Kolegium Muzułmańskie. ISSN1234-9267.