ideograficzne – idee i pojęcia zapisywane są za pomocą ideogramów, przedstawiających abstrakcyjne pojęcia; to kolejny etap ewolucji pisma w stosunku do piktogramów. Ideogramy to obecnie m.in. duża część chińskich znaków. Niektóre z ideogramów są kombinacją piktogramów, np. 休 „człowiek + drzewo = odpoczywać” ; 急 „serce pod ciśnieniem = śpieszyć się”
pismo złożone lub pismo mieszane – w jednym systemie pisma występuje kilka podsystemów, np. pismo Majów lub pismo japońskie, na które składają się zarówno ideogramy, jak i elementy fonetyczne, oraz
Większość współczesnych języków europejskich używa systemu mieszanego, w którym:
słowa są zapisywane fonetycznym systemem alfabetycznym
nazwy własne są zapisywane fonetycznym systemem alfabetycznym
systemem znaczeniowym zapisuje się m.in.:
liczby są zapisywane systemem znaczeniowym, bardzo rzadko zapisuje się je fonetycznie. Tak więc zwykle 120 a nie 'sto dwadzieścia'
nazwy substancji chemicznych, np. zapis HCl występuje znacznie częściej niż zapis chlorowodór
W większości z tych języków jednak w zapisie „normalnych” słów istnieją obok elementów fonetycznych również elementy znaczeniowe – wiele allomorfów zapisuje się w ten sam sposób pomimo odmiennego ich brzmienia.
W języku polskim dotyczy to głównie dźwięczności spółgłoski końcowej (np. chleb i chleba choć b w chleb wymawiane jest zwykle p). W języku angielskim zjawisko to ma znacznie większy zasięg. Np.:
do /du/
does /dʌz/
don't /dəʊnt/
doesn't /dʌzənt/
Trzy fonetycznie różne allomorfy (/du/, /dʌ/, /dəʊ/) są tu zapisywanie w ten sam sposób ze względu na wspólne znaczenie. W piśmie angielskim to zjawisko występuje tak często, że można mieć wątpliwości, czy zasadne jest określanie go pismem fonetycznym.