Stoszowice

Stoszowice
wieś
Ilustracja
Urząd Gminy
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

ząbkowicki

Gmina

Stoszowice

Liczba ludności (III 2011)

969[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-213[3]

Tablice rejestracyjne

DZA

SIMC

0855517

Położenie na mapie gminy Stoszowice
Mapa konturowa gminy Stoszowice, po prawej znajduje się punkt z opisem „Stoszowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Stoszowice”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Stoszowice”
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego
Mapa konturowa powiatu ząbkowickiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Stoszowice”
Ziemia50°35′59″N 16°44′32″E/50,599722 16,742222[1]
Kościół pw. św. Barbary

Stoszowice (niem. Peterwitz[4], wcześniej Polnisch Peterwitz[5]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, siedziba gminy Stoszowice.

Podział administracyjny

Integralne części wsi Stwoszowice[6][7]
SIMC Nazwa Rodzaj
0855523 Stoszowice-Kolonia kolonia

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyły 969 mieszkańców[2]. Są trzecią co do wielkości miejscowością gminy Stoszowice.

Historia

Pierwszą wzmiankę datuje się na lata 1221-1227, tereny obecnych Stoszowic należą do Piotra Stosza, który blokuje lokowanie wsi Budzów. Natomiast wzmianka wsi Stoszowice pochodzi z Księgi Henrykowskiej. Wzmiankę datuje się na 1249 rok. Zawiera informacje o konflikcie Piotra Stosza z księciem Henrykiem Brodatym.

  Nazwa miejscowości jest ściśle związana z jej pierwszymi mieszkańcami: była to "willa filii Stossonis", posiadłość dziedziczna rodziny Stoszów. Opisano tam konflikt klasztoru henrykowskiego z rycerzem Piotrem Stoszem z dzisiejszych Stoszowic. Informacja o owym sporze pochodzi z 1244 r. Wieś syna Stosza w 1254 r. zmieniła nazwę na Piotrowice.

W połowie XV wieku właścicielem Stoszowic był Stephen von Reinchenbach. W rękach tej rodziny majątek był do początku XVII wieku, kiedy to spadkobiercom zmarłego w 1605 roku Fabiana von Reinchenbacha nie pozostało nic innego jak sprzedać zadłużony przez jego wystawne życie majątek. Należy wspomnieć, że piastował on stanowisko nie tylko radcy cesarskiego, ale i starosty ziębickiego, a do jego majątku prócz Stoszowic należała Ścinawka Górna oraz Rudnica, w których prowadził wiele prac budowlanych.

W 1614 roku Stoszowice kupił Mikołaj II von Burghaus, który nie nacieszył się nowym nabytkiem za długo, bo zmarł w 1619 roku. Wszystko odziedziczył syn, a następnie wnuk Karol Mikołaj, po którego śmierci w 1664 roku Stoszowice kupił Chrystian Fryderyk von Ampassek syn sekretarza hrabstwa Kłodzkiego. W rękach tej rodziny były one do początku XIX wieku. Kolejni odnotowani właściciele to Karl Ludwig von Wittenburg, hrabia Johann Strachwitz von Gross-Zauche und Camminetz w 1820 roku i następny z tej rodzin zmarły w 1863 roku Karl Hans.

Nazwa

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod niemiecką nazwą Polnisch Peterwitz[8].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[9]:

  • kościół parafialny pw. św. Barbary, początkowo gotycki z XIV-XV w., przebudowany w XVIII w. (1763-1768) w stylu barokowym[10]
  • zespół zamkowy, z drugiej połowy XVI w., XVII-XIX w.:
    • zamek[11] – zbudowany na planie czworoboku trzyskrzydłowy obiekt z dziedzińcem wewnętrznym i bramą wjazdową od zachodu. Na elewacjach zachowały się herby właścicieli pałacu, m.in. von Strachwitzów[12].
    • mur obronny
    • park
    • folwark
      • stajnia z wozownią, z końca XVIII w., w drugiej połowie XIX w.
      • budynek inwentarski, z końca XVIII w., w drugiej połowie XIX w.
      • budynek inwentarski, z końca XIX w.
      • obora, z końca XIX w.
      • stodoła z chlewem, z końca XIX w.

Przypisy

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 131549
  2. a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1209 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanychz dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
  5. Polnisch Peterwitz w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VIII, str. 599
  6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. GUS. Rejestr TERYT
  8. Knie 1830 ↓, s. 564.
  9. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 243. [dostęp 2012-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  10. Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 128
  11. Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 372-75
  12. Stoszowice - p[rawie jak z bajki

Bibliografia