Robert Hans van Gulik, chińskie nazwisko 髙羅佩 Gāo Luōpèi (ur. 9 sierpnia 1910 w Zutphen, zm. 24 września 1967 w Hadze) – holenderski dyplomata, sinolog, autor powieści historyczno-detektywistycznych.
Życiorys
Jego ojciec był lekarzem wojskowym pracującym na Dalekim Wschodzie. Robert Van Gulik od 3. do 12. roku życia mieszkał w Dżakarcie, gdzie nauczył się podstaw m.in. języka chińskiego. W latach 1929–1933 studiował na Uniwersytecie w Lejdzie kulturę Indii Wschodnich, języki chiński i japoński. W 1934 r. przeniósł się na Uniwersytet w Utrechcie, gdzie dodał do programu studiów język tybetański i sanskryt.
Od 1935 r. pracował jako dyplomata w kilku krajach azjatyckich: początkowo w Japonii, po wybuchu wojny w Chinach, potem także w Indiach, Libanie i Malezji. Pracował również w holenderskim ministerstwie spraw zagranicznych oraz w USA. Od 1965 r. aż do śmierci na raka płuca sprawował funkcję ambasadora Holandii w Japonii i Korei.
W Chinach i Japonii ceniono go jako wybitnego sinologa i znawcę sztuki, autora licznych prac naukowych (m.in. Sexual life in ancient China; a preliminary survey of Chinese sex and society from ca. 1500 B.C. till 1644 A.D., 1961), a także malarza i kaligrafa w stylu chińskim. Van Gulik zgłębiał m.in. sztukę gry w go (weiqi) oraz gry na cytrze (guqin).
Cykl szesnastu opowieści detektywistycznych z sędzią Di w roli głównej został zapoczątkowany z myślą o czytelniku azjatyckim, ale szybko odniósł sukces na całym świecie. W Polsce jest wydawany od 2006 r. przez Państwowy Instytut Wydawniczy. Van Gulik narysował też serię komiksów na motywach powieści o sędzim Di, które ukazały się w prasie holenderskiej.
Główni bohaterowie
- sędzia Di – wzorowany na historycznej postaci urzędnika państwowego Di Renjie, który żył w latach 630–700 n.e., w okresie dynastii Tang. Pełnił funkcję sędziego w wielu miastach, a pod koniec życia został ministrem w stolicy cesarstwa;
- sierżant Hoong – prawa ręka sędziego, stary sługa jego rodziny,
- Ma Joong i Chao Tai – dawniej leśni rozbójnicy, po spotkaniu z sędzią zostali jego przybocznymi,
- Tao Gan – niegdyś wędrowny oszust, uratowany przez sędziego został jego przybocznym.
Powieści
Tytuł oryginału
|
Rok
|
Tytuł przekładu
|
Rok
|
ISBN polskiego wydania
|
Główne motywy
|
Celebrated cases of Judge Dee (Dee Goong An)
|
1949
|
|
|
|
tłumaczenie klasycznej chińskiej powieści detektywistycznej z XVIII w.
|
The Chinese Maze Murders
|
1951
|
Sędzia Di w labiryncie
|
2007
|
ISBN 978-83-06-03067-9
|
zdrada, spadek, trucizna, barbarzyńcy
|
The Chinese Bell Murders
|
1958
|
Sędzia Di i wielki dzwon
|
2007
|
ISBN 978-83-06-03081-5
|
religia, waśń rodowa, włóczędzy
|
The Chinese Gold Murders
|
1959
|
Sędzia Di i złote morderstwa
|
2006
|
ISBN 83-06-03014-1
|
|
The Chinese Lake Murders
|
1960
|
Sędzia Di i tajemnica jeziora
|
2006
|
ISBN 83-06-03035-4
|
spisek polityczny, zdrada, chciwość
|
The Chinese Nail Murders
|
1961
|
Sędzia Di i chiński gwóźdź
|
2006
|
ISBN 83-06-02990-9
|
zazdrość, skrytobójstwo, romans
|
The Haunted Monastery
|
1961
|
Sędzia Di i nawiedzony klasztor
|
2006
|
ISBN 83-06-02988-7
|
molestowanie kobiet, trucizna
|
The Emperor’s Pearl
|
1963
|
Sędzia Di i perła cesarza
|
2008
|
ISBN 978-83-06-03150-8
|
antyki, perwersyjne praktyki
|
The Lacquer Screen
|
1964
|
Sędzia Di i parawan z laki
|
2006
|
ISBN 83-06-02991-7
|
poezja, zazdrość
|
The Red Pavilion
|
1964
|
Sędzia Di i czerwony pawilon
|
2007
|
ISBN 978-83-06-03125-6
|
do czego może doprowadzić miłość
|
Vier Vingers
|
1964
|
Cztery palce
|
1987
|
ISBN 83-207-0975-X
|
|
The Monkey and the Tiger
|
1965
|
Sędzia Di, małpa i tygrys
|
2006
|
ISBN 83-06-03013-3
|
dwa osobne opowiadania
|
The Willow Pattern
|
1965
|
Sędzia Di i chiński wzór
|
2009
|
ISBN 978-83-06-03211-6
|
|
Murder in Canton
|
1966
|
Sędzia Di i morderstwo w Kantonie
|
2007
|
ISBN 978-83-06-03051-8
|
polityka, prostytucja, społeczność arabska
|
The Phantom of the Temple
|
1966
|
Sędzia Di i zjawa
|
2008
|
ISBN 978-83-06-03174-4
|
zaginione złoto i tajemnicze morderstwo, społeczność tatarów
|
Judge Dee at Work
|
1967
|
Zagadki sędziego Di
|
2010
|
ISBN 978-83-06-03245-1
|
zbiór ośmiu opowiadań
|
Necklace and Calabash
|
1967
|
Sędzia Di, naszyjnik i tykwa
|
2007
|
ISBN 978-83-06-03105-8
|
|
Poets and Murder (The Fox-magic Murders)
|
1968
|
Sędzia Di i poeci
|
2007
|
ISBN 978-83-06-03113-3
|
sekrety wybitnych osobistości i miłość
|
Kolejność czytania
Ze względu na chronologię wydarzeń w powieściach cykl o przygodach sędziego Di można czytać w następującej kolejności (z uwzględnieniem zajmowanych przez niego stanowisk):
- rok 663 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Peng-lai
- Sędzia Di i złote morderstwa
- Sędzia Di i parawan z laki
- Judge Dee at Work: Five Auspicious Clouds, The Red Tape Murders, He came with the Rain
- rok 666 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Han-yuan
- Sędzia Di i tajemnica jeziora
- Sędzia Di, małpa i tygrys: Poranek Małpy
- Judge Dee at Work: The Murder on the Lotus Pond
- Sędzia Di i nawiedzony klasztor
- rok 668 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Poo-yang
- Sędzia Di i wielki dzwon
- Judge Dee at Work: The Two Beggers, The Wrong Sword
- Sędzia Di i czerwony pawilon
- Sędzia Di i perła cesarza
- Sędzia Di i poeci
- Sędzia Di, naszyjnik i tykwa
- 670 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Lan-fang
- Sędzia Di w labiryncie
- Sędzia Di i zjawa
- Judge Dee at Work: The Coffins of the Emperor, Murder on New Year’s Eve
- 676 – sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Pei-chow
- Sędzia Di i chiński gwóźdź
- Sędzia Di, małpa i tygrys: Noc Tygrysa
- 677 – przewodniczący sądu stołecznego
- 678 – główny śledczy cesarstwa
- Sędzia Di i morderstwo w Kantonie
Linki zewnętrzne