Kwalifikacje do Pucharu Świata w Rugby 2023 – rozgrywki, których celem było wyłonienie reprezentacji narodowych w rugby union, które wystąpią w finałach Pucharu Świata w Rugby 2023.
Informacje ogólne
Turniej finałowy organizowanego przez World RugbyPucharu Świata odbędzie się we Francji w 2023 i weźmie w nim udział dwadzieścia reprezentacji. Dwanaście drużyn zapewniło sobie automatyczny awans zajmując jedną z pierwszych trzech pozycji w grupach w pierwszej fazie Pucharu Świata 2019 zorganizowanego w Japonii. Wśród nich znalazła się także reprezentacja Francji, zakwalifikowana automatycznie także jako gospodarz turnieju w 2023. W celu obsadzenia pozostałych ośmiu miejsc zaplanowano eliminacje regionalne, których zasady World Rugby ogłosiło w czerwcu 2020. Te miejsca podzielono według następującego klucza geograficznego:
dwie najlepsze drużyny kwalifikacji w Ameryce (ich formatu początkowo nie ustalono),
jedna drużyna z Oceanii – zwycięzca dwumeczu pomiędzy reprezentacjami Tonga i Samoa,
jedna drużyna z regionu Azji i Pacyfiku – przegrana drużyna z dwumeczu Samoa – Tonga miała grać ze zwycięzcą Oceania Cup z 2021, a zwycięzca tego starcia miał grać o awans z najlepszą drużyną Azji – zwycięzcą Asia Rugby Championship z 2021,
najlepsza drużyna z turnieju barażowego kończącego eliminacje, w którym miały wziąć udział trzecie drużyny kwalifikacji w Europie i Ameryce, druga drużyna kwalifikacji w Afryce i przegrany z dwumeczu kończącego eliminacje w regionach Azji i Pacyfiku[1][2].
W listopadzie 2020, przed losowaniem fazy grupowej Pucharu Świata, World Rugby dodatkowo ogłosiło zasady kwalifikacji w regionie Ameryki. Awans mieli uzyskać zwycięzca dwumeczu między mistrzami Ameryki Północnej i Ameryki Południowej z 2021 oraz zwycięzca dwumeczu między przegranym z dwumeczu mistrzów i zwycięzcą dwumeczu pomiędzy wicemistrzami kontynentów[3].
Automatyczny awans uzyskały drużyny, które zajęły jedno z pierwszych trzech miejsc w swoich grupach podczas pierwszej fazy Pucharu Świata 2019. Wśród nich znalazła się reprezentacja Francji, która automatyczny awans zapewniła sobie jako gospodarz turnieju w 2023[1].
Zmagania o awans na Puchar Świata w strefie Ameryki (dwie najlepsze drużyny awansują bezpośrednio, trzecia awansuje do barażu) zaplanowano jako proces play-off, w którym uczestniczyły po dwie najlepsze drużyny obu kontynentów. W pierwszym etapie zaplanowano dwa dwumecze: pomiędzy mistrzami obu kontynentów (zwycięzca zdobywał awans, przegrany trafiał do drugiej rundy) oraz pomiędzy ich wicemistrzami (zwycięzca trafiał do drugiej rundy). W drugiej rundzie zaplanowano dwumecz między przegranym ze starcia mistrzów i zwycięzcą starcia wicemistrzów – zwycięzca awansował na Puchar Świata, a przegrany dostawał szansę na awans w barażu międzykontynentalnym[4].
W strefie Ameryki Północnej podjęto decyzję o rezygnacji z rozgrywek dla państw z Ameryki Środkowej oraz o automatycznym przyznaniu awansu do zmagań międzykontynentalnych dwóm drużynom: Stanom Zjednoczonym i Kanadzie[5]. Te drużyny rozegrały dwumecz decydujący o rozstawieniu w fazie starć z ekipami z Ameryki Południowej – w pierwszym spotkaniu nieoczekiwanie wygrała Kanada[6], ale w rewanżu Stany Zjednoczone odrobiły stratę i awansowały do finału kwalifikacji amerykańskich[7].
W strefie Ameryki Południowej proces wyłonienia drużyn uczestniczących w fazie play-off zaplanowano dwuetapowo. W pierwszym etapie, miały odbyć się dwa mecze – Brazylii z Paragwajem oraz Chile z Kolumbią. Zwycięzcy tych spotkań mieli awansować do kolejnego etapu, na którym dołączyć do nich miał Urugwaj. Zwycięzca tego turnieju kwalifikował się do play-off jak mistrz Ameryki Południowej, a druga drużyna jako wicemistrz[8].
W pierwszym etapie do skutku doszedł tylko jeden mecz: Brazylia pokonała Paragwaj 29:0. Natomiast drugie spotkanie zostało odwołane z powodu zachorowań na COVID-19 w drużynie Kolumbii i ekipa Chile otrzymała awans do drugiego etapu bez walki[9][10]. W drugim etapie odpadła Brazylia: w rozgrywanym w Urugwaju turnieju triumfowali gospodarze, drugie miejsce zajęło Chile i te drużyny awansowały do zmagań z drużynami z Ameryki Północnej[11].
W dwumeczu o awans na Puchar Świata pomiędzy najlepszymi drużynami z obu kontynentów, choć to Stany Zjednoczone wygrały pierwsze spotkanie, w drugim uległy Urugwajowi i to ta ekipa, dzięki lepszemu bilansowi punktów, wywalczyła awans. W starciach drugich ekip z obu kontynentów również górą była drużyna z Ameryki Południowej: Chile przegrało pierwszy mecz z Kanadą, ale wygrało w rewanżu. Porażka Kanady oznaczała, że reprezentacja tego kraju nie zagra w Pucharze Świata po raz pierwszy w historii tej imprezy[12].
Drugie miejsce przeznaczone dla Ameryki zdobyła reprezentacja Chile po dramatycznym dwumeczu przeciwko Stanom Zjednoczonym. Pierwsze spotkanie Amerykanie wygrali jednym punktem, natomiast w rewanżu na swoim boisku przegrali dwoma punktami. Chile awansowało do Pucharu Świata po raz pierwszy w historii, natomiast reprezentacja Stanów Zjednoczonych zachowała szansę na awans poprzez międzykontynentalny turniej barażowy[13].
Wyniki spotkań
Pierwszy etap kwalifikacji południowoamerykańskich:
Rozgrywki Rugby Europe Championship 2021 rozpoczęły się 6 lutego 2021. Pierwszy mecz rozegrano w Soczi pomiędzy Rosją i Rumunią, wygrany przez gospodarzy 18:13[15][17]. Rozgrywki rozpoczęto nie czekając na wyłonienie szóstego ich uczestnika[14] – baraż pomiędzy Belgią i Holandią rozegrano 29 maja 2021[18]. W spotkaniu tym Belgia uległa Holandii 21:23 i odpadła z kwalifikacji, a Holandia awansowała do Rugby Europe Championship[19]. A już 27 czerwca swoje zwycięstwo w edycji rozgrywek w 2021 potwierdziła Gruzja, która pokonując Holandię zebrała komplet zwycięstw[20]. Ostatecznie rozgrywki REC 2021 zakończyły się w grudniu 2021. Gruzja uzyskała dużą przewagę nad resztą stawki (10 punktów nad kolejnymi drużynami w tabeli, Rumunią i Portugalią), natomiast zawody na ostatnim miejscu tabeli, bez ani jednego punktu, zakończyła Holandia. Rozgrywki REC 2022 zaplanowano na luty i marzec 2022[21].
W drugim sezonie rozgrywek wykluczono z rywalizacji reprezentację Rosji: w związku z inwazją na Ukrainę została zawieszona w prawach członka World Rugby i Rugby Europe, a następnie jej trzy pozostałe mecze w kwalifikacjach zostały odwołane – jej rywalom (Gruzji, Holandii i Hiszpanii) przyznano po cztery punkty. Dzięki temu na dwie kolejki przed końcem pewna awansu była Gruzja[22]. W przedostatniej kolejce spotkań awans zapewniła sobie reprezentacja Hiszpanii dzięki zwycięstwu nad Portugalią 33:28[23]. Trzecie miejsce w kwalifikacjach europejskich zajęła Rumunia, która dzięki temu awansowała do międzykontynentalnego barażu kończącego kwalifikacje i zachowała szansę na awans[24].
Po zakończeniu rozgrywek World Rugby zbadało mecze reprezentacji Hiszpanii i stwierdziło, że w dwóch z nich wystąpił zawodnik nieuprawniony do reprezentowania Hiszpanii. W związku z tym panel dyscyplinarny organizacji odjął z dorobku tej reprezentacji 10 punktów oraz ukarał federację karą finansową. Odjęcie punktów spowodowało zmiany w klasyfikacji turniejowej skutkujący odebraniem awansu Hiszpanii, a w to miejsce awansem Rumunii oraz zakwalifikowaniem się Portugalii do międzykontynentalnego barażu[25][26].
Kwalifikacje afrykańskie zaplanowano jako rozgrywki Rugby Africa Cup 2021/2022 (którego najlepsza drużyna awansuje bezpośrednio na Puchar Świata, a druga do turnieju barażowego). Proces zaplanowano trójetapowo. Pierwszym etapem był turniej w czerwcu 2021 w Wagadugu w Burkinie Faso pierwotnie zaplanowany z udziałem czterech drużyn: Burkina Faso, Burundi, Kamerunu i Nigerii. Turniej rozgrywano systemem kołowym, a zwycięzca uzyskał awans do drugiego etapu rozgrywek[28]. Drugi etap zaplanowano na lipiec 2021: 12 drużyn (11 wcześniej zakwalifikowanych oraz zwycięzca pierwszego etapu) miało zostać podzielonych na cztery grupy po trzy zespoły. W każdej z grup rozgrywki miały być prowadzone systemem kołowym. Dwie najlepsze drużyny z każdej grupy awansowały do finałowego turnieju Rugby Africa Cup zaplanowanego na 2022[29]. Rozgrywki poszczególnych grup drugiego etapu zaplanowano w Namibii, Kenii, Ugandzie i Tunezji. Finałowy turniej Rugby Africa Cup zaplanowano w 2022 w formie pucharowej (ćwierćfinały, półfinały i finał)[30].
Turniej pierwszego etapu ostatecznie odbył się w składzie trzech zespołów – wykluczono z niego Nigerię, która na miesiąc przed rozpoczęciem zawodów została zawieszona przez Rugby Afrique z powodu rozwiązania przez rząd tamtejszej federacji[31]. Zwycięzcą zawodów została reprezentacja gospodarzy – Burkina Faso[32][33].
W drugim etapie doszło do zmiany planowanych gospodarzy turniejów: w miejsce Namibii przeniesiono mecze jednej z grup do Wybrzeża Kości Słoniowej, a z powodu epidemii zrezygnowano z rozgrywania turnieju w Tunezji[34][33]. Reprezentacja tego ostatniego kraju wycofała się z rywalizacji i w efekcie w grupie D doszło do dwumeczu pomiędzy Zimbabwe (nowym gospodarzem grupy) i Burkina Faso[35][33]. W pierwszych meczach grup A i B doszło do sensacji: porażki ze znacznie niżej notowanymi rywalami doznały reprezentacje Kenii (z Senegalem) i Namibii (z Wybrzeżem Kości Słoniowej)[36]. Jednak obie drużyny wygrały swoje drugie spotkania w grupach i awansowały do fazy finałowej[37].
Na podstawie wyników spotkań grupowych ustalono zestawienie par ćwierćfinałowych finałowej fazy turnieju: Namibia – Burkina Faso, Senegal – Algieria, Uganda – Kenia i Zimbabwe – Wybrzeże Kości Słoniowych[33]. We wrześniu 2021 postanowiono, że ta faza odbędzie się w lipcu 2022 we Francji[38]. Turniej odbył się w formie pucharowej i zakończył zwycięstwem Namibii, która awansowała do Pucharu Świata po raz trzeci z rzędu. Pokonała ona kolejno Burkinę Faso, Zimbabwe, a w finale 36:0 Kenię. Reprezentacja Kenii zachowała szansę na awans do Pucharu Świata dzięki kwalifikacji do turnieju barażowego[39].
W regionie Oceanii bezpośredni awans do Pucharu Świata uzyskał zwycięzca dwumeczu pomiędzy reprezentacjami Tonga i Samoa. Druga drużyna z tego regionu awansowała do play-off z drużyną z Azji: planowano, że będzie to zwycięzca zmagań pomiędzy przegranym z dwumeczu Tonga i Samoa oraz zwycięzcą Oceania Rugby Men’s Championship 2021. Jednak z powodu rozwijającej się w regionie pandemii w końcu kwietnia 2021 ogłoszono, że planowane na czerwiec 2021 w Papui-Nowej Gwinei mistrzostwa, w których miało wystąpić pięć drużyn, zostały odwołane. W tej sytuacji miejsce przeznaczone dla ich zwycięzcy w kwalifikacjach przyznano reprezentacji najwyżej notowanej w rankingu World Rugby – Wyspom Cooka[40].
W dwumeczu Tonga i Samoa już pierwszy mecz przyniósł w praktyce rozstrzygnięcie: Samoa wygrało bardzo wysoko, 42:13[37]. W drugim spotkaniu przypieczętowało swój awans do Pucharu Świata, wygrywając 37:15[41]. Kwalifikacje wewnątrz strefy Oceanii zakończył rozegrany tydzień później pojedynek przegranego z poprzedniego dwumeczu Tonga przeciwko Wyspom Cooka. Tonga wygrało 54:10 i zapewniło sobie awans do meczu z mistrzem Azji[42].
Najlepsza drużyna kwalifikacji azjatyckich uzyskiwała prawo do gry w play-off o awans na Puchar Świata z drużyną z Oceanii. Wyłonienie tej drużyny miało nastąpić w ramach rozgrywek Asia Rugby Men’s Championship 2021. Rozgrywki zaplanowano od 5 maja do 26 czerwca 2021 w formie turnieju rozgrywanego systemem kołowym, mecz i rewanż[43], z udziałem trzech drużyn: Hongkongu, Korei Południowej i Malezji[44].
Turniej mistrzowski nie doszedł do skutku w planowanym terminie z powodu pandemii COVID-19[45]. Przeniesiono go na listopad 2021 i zmieniono formułę: zaplanowano jedną turę meczów (bez rewanżów), w tylko jednej lokalizacji[46]. W tym terminie ponownie się nie odbył, a wstępnie zaplanowano go ponownie na styczeń 2022, znów systemem kołowym, mecz i rewanż[47]. Po kolejnym fiasku organizacji kolejny termin wyznaczono na przełom maja i czerwca 2022 (ponownie bez rewanżców[48]. W kwietniu 2022 wycofanie się z rywalizacji z powodu obostrzeń związanych z pandemią uniemożliwiających przygotowanie się do turnieju ogłosiła federacja Hongkongu[49], jednak pod koniec tego samego miesiąca federacja azjatycka ogłosiła nowy format rozgrywek z uwzględnieniem reprezentacji Hongkongu. Turniej zaplanowano jako składający się z dwóch spotkań – pierwszego pomiędzy Koreą Południową i Malezją, oraz drugiego pomiędzy zwycięzcą pierwszego meczu oraz Hongkongiem (ze zwycięzcą pierwszego spotkania jako gospodarzem)[50].
Pierwszy mecz rozegrano 4 czerwca 2022 – Korea Południowa pokonała wysoko Malezję i awansowała do starcia z Hongkongiem, którego stawką był tytuł mistrza Azji[51]. W finale azjatyckich rozgrywek Korea uległa Hongkongowi 21:23 po zaciętym meczu, rozstrzygniętym przez rzut karny w ostatniej akcji, mimo że większość meczu grała z przewagą jednego zawodnika[52].
Baraż między najlepszą drużyną Asia Rugby Men’s Championship 2021 oraz drugim zespołem ze strefy Oceanii zaplanowano w formie jednego spotkania, które miało być rozegrane na boisku drużyny wyżej sklasyfikowanej w rankingu World Rugby[47]. Do barażu awansowały reprezentacje Hongkongu i Tonga. Ostatecznie spotkanie odbyło się na neutralnym terenie, w Sunshine Coast w Australii. Tonga wygrało mecz 44:22, a duży udział w zwycięstwie miał kapitan reprezentacji tego kraju, Sonatane Takulua, który zdobył trzy przyłożenia. Tonga awansowało na Puchar Świata, natomiast Hongkongowi pozostała szansa na awans dzięki udziałowi w barażu międzykontynentalnym[53].
W turnieju barażowym, którego stawką było ostatnie miejsce w Pucharze Świata, wzięły udział cztery drużyny z czterech kontynentów. Jako pierwsza awans do niego uzyskała Rumunia, która zajęła trzecie miejsce w kwalifikacjach europejskich[24]. Wskutek odjęcia punktów Hiszpanii i zmiany końcowych wyników kwalifikacji europejskich Rumunia zyskała bezpośredni awans i została zastąpiona w barażu przez Portugalię[25]. Ze strefy afrykańskiej do turnieju awansowała Kenia[39], a z amerykańskiej Stany Zjednoczone[13]. Stawkę uzupełnił przegrany z barażu stref Azji i Oceanii, Hongkong[53]. Rozegranie turnieju zaplanowano od 8 do 16 listopada 2022 w Dubaju na stadionie The Sevens w formacie kołowym, każdy z każdym[54].
Turniej wygrała reprezentacja Portugalii – o awansie zadecydował ostatni mecz turnieju, w którym drużyna z Europy zremisowała ze Stanami Zjednoczonymi 16:16 dzięki rzutowi karnemu wyegzekwowanemu w ostatniej akcji meczu[55].