Położnicze badanie ultrasonograficzne

Obraz uzyskany w ultrasonografii widoczny w czasie rzeczywistym na ekranie urządzenia
Ultrasonografia 3D ruchów 12-tygodniego płodu

Położnicze badanie ultrasonograficzne, położnicze badanie USG jest obecnie standardem badania kobiety w ciąży. W prawidłowo przebiegającej ciąży obejmuje trzy badania:

  • w 11.-14. tygodniu ciąży (Hbd)
  • w 20. Hbd (±2)
  • w 30. Hbd (±2).

Obrazowanie płodu jest już możliwe od 4.-5. Hbd. Badanie USG płodu jest bezpieczne, zaleca się jednak wykonywać je tylko ze ścisłych wskazań medycznych, zgodnie z zasadą ALARA (ang. as low as reasonably achievable).

Parametry oceniane w standardowym badaniu płodu

  • czynność serca płodu (FHR)
  • liczba i położenie płodu (płodów)
  • jakościowa lub półilościowa ocena objętości płynu owodniowego
  • lokalizacja łożyska, ocena jego wyglądu i położenia względem ujścia wewnętrznego kanału szyjki macicy
  • ocena sznura pępowinowego
  • wiek ciążowy
  • masa ciała płodu
  • obrazowanie wewnętrznych narządów płciowych matki
  • budowa płodu

Badanie ultrasonograficzne do 10. Hbd

Płód w 5. Hbd.

Badanie USG we wczesnej ciąży zalecane jest w przypadku podejrzenia poronienia zagrażającego i jest niezbędne dla wczesnego rozpoznania ciąży ektopowej[1].

Wskazania do badania USG w tym okresie:

  • potwierdzenie ciąży wewnątrzmacicznej
  • podejrzenie ciąży ektopowej
  • określenie przyczyny krwawienia z macicy
  • określenie etiologii bólu w miednicy
  • jako badanie pomocnicze w przypadku punkcji kosmówki, transferu zarodka, określania położenia i usuwania wkładki wewnątrzmacicznej
  • ocena zmian w narządach miednicy matki i (lub) nieprawidłowości budowy narządu rodnego
  • podejrzenie ciąży zaśniadowej.

W tym okresie badanie ma na celu:

  • uwidocznienie i określenie położenia jaja płodowego
  • ocena wieku ciążowego
  • uwidocznienie czynności serca płodu
  • ocena rozwoju ciąży
  • ocena liczby zarodków, kosmówkowości i owodniowości ciąży.

Badanie ultrasonograficzne między 11. a 14. Hbd

USG płodu w 10. Hbd.

Badanie USG płodu między 11. a 14 Hbd wykonywane jest sondą dopochwową lub brzuszną.

Wskazania do badania USG w II i III trymestrze[2]
  • dokładna ocena wieku ciążowego (pomiar CRL)
  • ocena wzrostu płodu
  • diagnostyka krwawień z dróg rodnych
  • ból brzucha albo ból zlokalizowany w miednicy,
  • niewydolność cieśniowo-szyjkowa
  • ocena położenia płodu
  • diagnostyka ciąży wielopłodowej
  • jako badanie pomocnicze w czasie amniocentezy
  • stwierdzenie istotnej różnicy między wielkością macicy a wiekiem ciążowym
  • ocena guza w miednicy mniejszej
  • podejrzenie ciąży zaśniadowej
  • jako badanie pomocnicze podczas zakładania szwu okrężnego na szyjkę macicy
  • podejrzenie ciąży ektopowej
  • podejrzenie ciąży obumarłej
  • podejrzenie nieprawidłowości budowy macicy
  • ocena dobrostanu płodu
  • podejrzenie nieprawidłowej objętości płynu owodniowego (małowodzie lub wielowodzie)
  • podejrzenie oddzielenia się łożyska
  • jako badanie pomocnicze w przypadku zewnętrznego obrotu płodu na główkę
  • przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego (PROM) i (lub) poród przedwczesny,
  • nieprawidłowe wyniki oznaczeń markerów biochemicznych
  • długofalowa obserwacja wrodzonych wad płodu
  • długofalowa obserwacja położenia łożyska w przypadku podejrzenia łożyska przodującego
  • wady wrodzone płodu w poprzednich ciążach
  • ocena dobrostanu płodu w późnym okresie ciąży.
Obraz ultrasonograficzny 3D ruchów płodu po 12 tygodniach ciąży
Parametry oceniane w badaniu między 11. a 14. Hbd
  • ocena budowy jaja płodowego:
    • echo płodu
    • stwierdzenie prawidłowej budowy pęcherzyka żółtkowego (do końca 12. Hbd)
    • stwierdzenie prawidłowej budowy owodni i kosmówki
    • kosmówkowatość (liczba kosmówek) w ciąży wielopłodowej
  • ocena czynności serca płodu (FHR)
  • długość ciemieniowo-siedzeniowa (CRL)
  • wymiar dwuciemieniowy główki płodu (BPD)
  • ocena anatomii płodu.
  • przezierności karkowej (NT)
  • oceny obecności i pomiar kości nosowej (NB).

Wykonanie badania USG między 11. a 14. tygodniem ciąży z oceną przezierności karkowej (NT) oraz kości nosowej (NB) i innymi markerami zespołów wad wrodzonych powinno się odbyć w ośrodku referencyjnym według zasad Fetal Medicine Foundation.

 Osobny artykuł: Przezierność karkowa.

Badanie ultrasonograficzne między 18. a 22. Hbd

Badanie USG w tym okresie pozwala na precyzyjną ocenę anatomii płodu i rozpoznanie wad płodu.

Wady wrodzone rozpoznawane po 20. Hbd:

Badanie ultrasonograficzne serca płodu

Badanie to powinno obejmować ocenę:

  • zawartości klatki piersiowej płodu
  • wielkości i położenia serca płodu
  • symetrii przedsionków, komór i ich połączeń
  • połączeń między komorami w wielkimi naczyniami
  • skrzyżowania wielkich naczyń.

Serce badane jest głowicą brzuszną w następujących przekrojach:

  • poprzeczny przekrój przez klatkę piersiową i górną część jamy brzusznej
  • przekrój czterołamowy
  • przekrój trójnaczyniowy
  • droga wypływu z lewej komory
  • droga wypływu z prawej komory
  • oś krótka serca
  • przekrój przez łuk aorty.

Wrodzone wady serca rozpoznawane po 20. Hbd:

Dokumentacja badania

Zaleca się udokumentowanie przeprowadzonego badania w formie opisowej i fotograficznej lub cyfrowej lub filmowej. Opis wyniku powinien zawierać:

  • imię i nazwisko ciężarnej
  • imię i nazwisko operatora
  • rodzaj aparatu USG
  • datę
  • czas trwania ciąży (datę ostatniej miesiączki).

Przypisy

  1. Bręborowicz s.472
  2. Położnicze badanie ultrasonograficzne Aktualne (2003 r.) wytyczne American Institute of Ultrasound in Medicine

Bibliografia

  • Badanie ultrasonograficzne w czasie ciąży. W: Jacek Brązert, Krzysztof Szaflik, Marek Pietryga, Dariusz Borowski: Położnictwo i ginekologia. Grzegorz H. Bręborowicz (red.). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 472-489. 83-200-3082-X.