Klasyfikacja NOVA – podział żywności na cztery grupy w zależności od stopnia i metody przetworzenia jej składników. System ten został po raz pierwszy zaprezentowany w roku 2009 na uniwersytecie São Paulo przez profesorów: Carlos Augusto Monteiro[1][2], Geoffrey Cannon, Renata Levy, Jean-Claude Moubarac, Patricia Jaime, Ana Paula Martins, Daniela Canella, Maria Louzada i Diana Parra[3].
Grupa 1: Żywność nieprzetworzona lub przetworzona w niewielkim stopniu
Wszystkie jadalne części roślin (owoce, nasiona, liście, łodygi, korzenie, bulwy) i zwierząt (mięso, podroby, jaja, mleko), a także grzyby, glony oraz woda. Żywność ta może być poddana co najmniej jednemu przemysłowemu procesowi obróbki: usuwanie niejadalnych lub niepożądanych części, suszenie, kruszenie, mielenie, frakcjonowanie, prażenie, gotowanie, pasteryzacja, schłodzenie, zamrażanie, umieszczenie w pojemnikach, pakowanie próżniowe, fermentacja bezalkoholowa i inne metody, podczas których nie dodaje się soli, cukrów lub tłuszczów, albo innych substancji. Głównym celem tych procesów jest przedłużenie przydatności żywności do spożycia.
Produkty otrzymane przy pomocy różnych procesów fizycznych i chemicznych (np. tłoczenie, rafinacja, mielenie). Produkty z grupy 2 są przeważnie spożywane z produktami z grupy 1, ponieważ są de facto wykorzystywane do przygotowywania żywności z grupy 1 do spożycia np. zupa, sałatka, rosół. Produkty te mają różne wartości odżywcze i zastosowanie.
Są to przetworzone pokarmy grupy 1, w których składniki zostały poddane procesowi konserwacji w puszce, słoiku, butelce (w przypadku pieczywa i serów wykorzystuje się fermentację bezalkoholową) oraz uzupełnione produktami z grupy 2, czyli cukrem, solą, olejem lub octem w celu przedłużenia przydatności do spożycia, poprawy lub zmiany smaku, lub zwiększenia odporności na zepsucie.
W tej grupie można znaleźć warzywa, owoce oraz rośliny strączkowe w puszkach, słoikach, orzechy prażone oraz z dodatkiem soli, peklowane lub wędzone mięsa i ryby, konserwy rybne, owoce w syropie, świeże niepakowane pieczywo i sery. Napoje alkoholowe, m.in. piwo, cydr lub wino, które powstają w wyniku fermentacji żywności z pierwszej grupy, są zaliczane do grupy 3.
Produkty zaliczane do grupy 4 powstają zazwyczaj z pięciu lub większej ilości czystych składników w ramach złożonego procesu produkcji przemysłowej. W swojej istocie są wynalazkami nowoczesnego przemysłu spożywczego[6].
Produkty te są tanie, gotowe od razu do spożycia, apetycznie wyglądają, mają atrakcyjne opakowanie i co najważniejsze, są bogate w tłuszcz, cukier, sól i sztuczne dodatki. Za produktami tego typu stoją kampanie marketingowe międzynarodowych marek.
Są to produkty otrzymywane w sposób przemysłowy z substancji pozyskanych z produktów spożywczych lub syntetyzowanych z innych organicznych źródeł, najczęściej nie mają odpowiedników otrzymywanych w warunkach domowych z uwagi na stosowanie złożonych przemysłowych procesów technologicznych. Przy ich produkcji stosowane są np. kazeina, serwatka, oleje utwardzone, sztuczne dodatki, zazwyczaj w celu poprawy smaku, barwniki, emulgatory, substancje słodzące (zamienniki cukru)[7].
Nie uwzględnia różnic pomiędzy domowym a przemysłowym przetwórstwem żywności.
Nie uwzględnia wartości odżywczej żywności, a jedynie stopień jej przetworzenia.
W celu ograniczenia wad tej klasyfikacji oraz przedstawienia w sposób bardziej przejrzysty kluczowych informacji na temat produktu spożywczego zalecane jest stosowanie NOVA w połączeniu z innymi systemami klasyfikacji:
Klasyfikacja SIGA – jej prekursorem była klasyfikacji NOVA. Klasyfikacja SIGA proponuje dokładniejszy podział żywności na 8 grup[8].
Klasyfikacja Nutri-Score – informuje konsumenta w jasny i przejrzysty sposób w postaci kolorów i liter od A do E o jakości i wartości odżywczej produktu[9].
Przypisy
↑Dr Carlos A. Monteiro [online], www.euro.who.int, 29 maja 2013 [dostęp 2019-06-05] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-16](ang.).