Miklós Ybl (ur. 6 kwietnia 1814 w Székesfehérvárze [1] , zm. 22 stycznia 1891 w Budapeszcie [1] ) – węgierski architekt . Był jednym z wiodących architektów europejskich II połowy XIX wieku, a także najbardziej wpływowym architektem na Węgrzech[2] .
Życiorys
Po ukończeniu Uniwersytetu Technicznego w Wiedniu Miklós Ybl w 1832 roku został asystentem Mihálya Pollacka , a potem, w latach 1836–1840, pracował w biurze Henrika Kocha. Później przeniósł się do Monachium , a następnie wyjechał do Włoch na studia. Po powrocie nawiązał współpracę z synem Mihálya Pollacka Ágostonem , z którym wspólnie przeprowadził renowację zamku w Ikervárze (inne języki) , należącego do hrabiego Lajosa Batthyánya , pierwszego premiera Węgier . Jego pierwszym ważnym dziełem był kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (inne języki) w Fót , zbudowany w latach 1845–1855[2] .
Wczesne, duże projekty Ybla budowane były w stylu romantycznym , z wpływami motywów wschodnich. W jego późniejszych projektach występują z kolei formy romańskie , ponadto miał na koncie kilka budowli w stylu neorenesansowym , który był efektem jego zainteresowania się możliwością rewitalizacji włoskiego stylu renesansowego po drugim pobycie studyjnym we Włoszech z 1860 roku. Ybl znacząco wpłynął na wygląd krajobrazu Budapesztu , projektując takie budynki jak np. bazylika św. Stefana (1867–1891), pałac Celny (inne języki) (obecnie siedziba Uniwersytetu Korwina ; 1871–1874) i Węgierska Opera Państwowa (1875–1884), uchodząca za jego najbardziej znane dzieło. Architekt zaprojektował też niezliczone kościoły, budynki mieszkalne i zamki na węgierskiej prowincji[2] .
Grób Ybla
W latach 1875–1882 na skarpie Dunaju , u podnóża Wzgórza Zamkowego w Budapeszcie, zbudowano zaprojektowane przez Miklósa Ybla obiekty Várkert Bazár i Várkert-kioszk (inne języki) . W 1882 roku węgierski premier Kálmán Tisza zlecił Yblowi przygotowanie ogólnego planu przebudowy budapeszteńskiego zamku Królewskiego [2] . Ybl ostatecznie rozpoczął przebudowę gmachu w 1890 roku i prowadził ją do swojej śmierci w 1891 roku[1] [2] . Później przebudowę przejął i nadzorował Alajos Hauszmann [3] . Podczas prowadzonych pod kierownictwem Ybla na zamku prac powstały Sala Tronowa i skrzydło Krisztinaváros [2] .
Został pochowany na Cmentarzu Narodowym przy Ulicy Fiumei (Cmentarzu Kerepesi) w Budapeszcie[4] [5] .
Najważniejsze dzieła
Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Fót
Zamek Károlyiego w Füzérradványu
Bazylika św. Stefana w Budapeszcie
Dawny pałac Celny w Budapeszcie
Várkert Bazár w Budapeszcie
Węgierska Opera Państwowa w Budapeszcie
Upamiętnienie
W Budapeszcie stoi wykonany w 1896 roku pomnik Miklósa Ybla[6] .
W Budapeszcie znajduje się nazwany na cześć architekta plac Miklósa Ybla (węg. Ybl Miklós tér )[7] [8] .
Od 1953 roku na Węgrzech przyznawana jest doroczna architektoniczna Nagroda Miklósa Ybla (inne języki) (węg. Ybl Miklós-díj )[2] .
Imieniem Miklósa Ybla nazwano odkrytą w 2002 roku jedną z planetoid pasa głównego : 166886 Ybl [9] .
2014 rok, w którym wypadała 200. rocznica urodzin Ybla, został na Węgrzech ogłoszony Dwustuleciem Ybla – Rokiem Węgierskiej Architektury [10] .
Przypisy