Metoda badawcza – metoda naukowa stanowiąca sposób zdobywania materiałów do badań, będących podstawą do opracowania teoretycznego, do rozwiązania problemu naukowego, a w końcu – do napisania dzieła naukowego. Metody badań stosowane do rozwiązania określonego problemu nazywane są metodami roboczymi.
Jednym z podstawowych mierników uczciwości i rzetelności w metodzie badawczej jest odtwarzalność, czyli zdolność do uzyskania zbliżonych wyników w badaniach naukowych przeprowadzonych powtórnie, w celu weryfikacji badania pierwotnego[1][2].
Metoda badawcza powinna być przystosowana do przedmiotu badań. Jednak ogólne zasady działalności naukowej (metoda naukowa) są uniwersalne – dla wielu przedmiotów badań i dla wielu nauk.
Metody te w różnych naukach znajdują różne zastosowanie – niektóre są stosowane tylko w pewnych dziedzinach, zależnie od ich specyfiki. W szczególności, inne metody stosowane są w badaniach eksploracyjnych i konfirmacyjnych; inne narzędzia stosują też badania jakościowe i ilościowe.
Wyróżnia się między innymi następujące metody i narzędzia badawcze, luźno powiązane z kolejnymi etapami pracy:
Etapy badania naukowego
Strukturę badania naukowego można opisywać na wiele sposobów. Jedną ze schematycznych propozycji przedstawił Mario Bunge[3]:
- Ujęcie problemu
- Dokonanie przeglądu faktów
- Rozpoznanie problemu
- Postawienie problemu
- Zbudowanie modelu teoretycznego
- Wybór ważnych czynników
- Wysunięcie centralnych hipotez i założeń pomocniczych o wzajemnych zależnościach czynników
- W miarę możliwości, wyrażenie modelu w języku logiki lub matematyki
- Wyprowadzenie szczegółowych hipotez
- Wyszukanie konsekwencji teorii, jakie mogą być zweryfikowane
- Postawienie prognoz
- Sprawdzenie hipotez
- Zaplanowanie sposobu weryfikacji prognoz
- Wykonanie sprawdzenia
- Usystematyzowanie danych
- Wyprowadzenie wniosków z badań
- Wprowadzenie do teorii nowych wyników
- Dokonanie porównania wniosków z prognozami
- Zmodyfikowanie modelu
- Przedstawienie sugestii do dalszej pracy
Etapy te powinny być realizowane w zbliżonej kolejności, ponieważ odstępstwa mogą prowadzić do błędów (szczególnie formułowanie hipotez po poznaniu wyników badania i przedstawianie tego jako potwierdzenie prognozy).
Przypisy
Bibliografia
- Józef Pieter: Ogólna metodologia pracy naukowej. Wrocław: Ossolineum, 1967. Brak numerów stron w książce
Linki zewnętrzne