Kolarstwo znajduje się w programie letnich igrzysk olimpijskich od ich pierwszej nowożytnej edycji w 1896 roku. W latach 1896–1980 o medale olimpijskie rywalizowali wyłącznie mężczyźni. Pierwszą konkurencją kobiet włączoną do programu olimpijskiego był wyścig ze startu wspólnego w kolarstwie szosowym podczas igrzysk w Los Angeles w 1984 roku. Na kolejnych igrzyskach systematycznie zwiększano liczbę konkurencji kolarskich wśród kobiet – w 1988 roku w Seulu rozegrano sprint indywidualny w kolarstwie torowym, w 1992 roku w Barcelonie dołączono wyścig indywidualny na dochodzenie, w 1996 roku w Atlancie zadebiutowały jazda indywidualna na czas, wyścig punktowy i kolarstwo górskie (cross-country), a w 2000 roku w Sydney wyścig na 500 m na czas w kolarstwie torowym. Tę ostatnią konkurencję rozegrano tylko dwukrotnie, od igrzysk w Pekinie nie ma jej w programie olimpijskim. Od 2008 roku rozgrywane są natomiast zawody indywidualne w kolarstwie BMX. Podczas igrzysk w Londynie kalendarz zawodów olimpijskich uległ znacznym zmianom – zaprzestano rozgrywać wyścig punktowy i wyścig indywidualny na dochodzenie, natomiast do programu włączono keirin, omnium, wyścig drużynowy na dochodzenie i sprint drużynowy[1][2][3][4].
Najwięcej medali olimpijskich w konkurencjach kobiet we wszystkich odmianach kolarstwa zdobyły zawodniczki z Holandii. W ich dorobku jest 17 medali – 9 złotych, 2 srebrne i 6 brązowych. Tyle samo medali zdobyły reprezentantki Stanów Zjednoczonych, jednak na ich koncie jest mniej złotych medali, w efekcie czego plasują się w klasyfikacji państw na czwartym miejscu. Drugie miejsce z 16 medalami (8 złotych, 6 srebrnych i 2 brązowe) zajmuje Wielka Brytania, a trzecie Francja (13 medali – 7 złotych, 5 srebrnych i 1 brązowy)[1][2][3][4].
Najbardziej utytułowaną zawodniczką jest Leontien van Moorsel, która zdobyła cztery złote i jeden srebrny medal. Cztery złota olimpijskie ma na koncie również Laura Trott. Z kolei najwięcej medali wszystkich kruszców ma w swoim dorobku Anna Meares, która stała na podium olimpijskim sześciokrotnie, zdobywając dwa złote, jeden srebrny i trzy brązowe medale. W kolarstwie szosowym najbardziej utytułowana jest Leontien van Moorsel (3 złote medale), w kolarstwie torowym – Laura Trott (4 złote medale), w kolarstwie górskim – Paola Pezzo (2 złote medale), a w kolarstwie BMX – Mariana Pajón (2 złote medale)[1][2][3][4].
Medalistki chronologicznie
Kolarstwo szosowe
Wyścig ze startu wspólnego
Wyścig ze startu wspólnego kobiet jest częścią programu olimpijskiego od igrzysk w Los Angeles w 1984 roku. Była to pierwsza kolarska konkurencja kobiet wprowadzona do igrzysk olimpijskich[1]. W 1984 roku dystans wyniósł 79,2 km[5], w 1988 roku w Seulu – 82 km[6], w 1992 roku w Barcelonie – 81 km[7], w 1996 roku w Atlancie – 104 km[8], w 2000 roku w Sydney – 126 km[9], w 2004 roku w Atenach – 118,8 km[10], w 2008 roku w Pekinie – 126 km[11], w 2012 roku w Londynie – 140 km[12], a w 2016 roku w Rio de Janeiro – 136,9 km[13].
Najbardziej utytułowaną zawodniczką w tej konkurencji jest Jeannie Longo-Ciprelli z jednym złotym i jednym srebrnym medalem. Po dwa medale wywalczyły również Monique Knol i Emma Johansson[1]. W tabeli przedstawiono medalistki w wyścigu ze startu wspólnego w latach 1984–2016.
Jazda indywidualna na czas kobiet przeprowadzana jest w ramach igrzysk olimpijskich od 1996 roku[1]. Wówczas dystans do pokonania przez zawodniczki liczył 26 km[23], w 2000 roku w Sydney trasa wyniosła 28,8 km[24], w 2004 roku w Atenach – 24 km[25], w 2008 roku w Pekinie – 23,5 km[26], w 2012 roku w Londynie – 29 km[12], a w 2016 roku w Rio de Janeiro – 29,8 km[27].
Najbardziej utytułowaną zawodniczką w tej konkurencji jest Kristin Armstrong z trzema tytułami mistrzyni olimpijskiej[1]. Poniżej przedstawiono medalistki w jeździe indywidualnej na czas w latach 1996–2016.
Sprint indywidualny kobiet jest częścią programu igrzysk olimpijskich od 1988 roku[2]. W latach 1988–2000 dystans do pokonania wynosił 4 okrążenia, czyli 1000 m[34][35][36][37], od 2004 roku wynosi 3,5 okrążenia (875 m) w wyścigach eliminacyjnych i 3 okrążenia (750 m) w wyścigach fazy zasadniczej[38][39][40][41]. Najbardziej utytułowanymi zawodniczkami w tej konkurencji są Erika Salumäe i Félicia Ballanger z dwoma złotymi medalami. Najwięcej medali wszystkich kolorów zdobyła natomiast Anna Meares (złoty, srebrny i brązowy). W tabeli zaprezentowane zostały medalistki w sprincie indywidualnym w latach 1988–2016.
Keirin kobiet zadebiutował podczas igrzysk olimpijskich w Londynie w 2012 roku[2]. W tabeli przedstawiono medalistki w tej konkurencji w latach 2012–2016.
Omnium kobiet zadebiutował podczas igrzysk olimpijskich w Londynie w 2012 roku[2]. W tabeli przedstawiono medalistki w tej konkurencji w latach 2012–2016.
Wyścig punktowy kobiet był rozgrywany na igrzyskach olimpijskich w latach 1996–2008[2]. Odbywał się na dystansie 20 km, na tej trasie zawodniczki zdobywały punkty za pokonanie lotnych premii czy za dublowanie peletonu[46]. Jedyną zawodniczką, która w tej konkurencji zdobyła dwa medale olimpijskie, Olga Slusariewa – złota i brązowa medalistka w latach 2000–2004[2]. W tabeli przedstawiono zawodniczki, które zdobyły medale w wyścigu punktowym.
Wyścig indywidualny na dochodzenie kobiet znajdował się w programie olimpijskim od 1992 do 2008 roku. Do 2004 roku dystans wynosił 3000 m, a w 2008 roku – 4000 m. Jedyną dwukrotną medalistką w tej konkurencji jest Leontien van Moorsel, w dorobku której znajduje się złoty i brązowy medal[51]. Poniżej przedstawiono medalistki w wyścigu indywidualnym na dochodzenie kobiet w latach 1992–2008.
Wyścig drużynowy na dochodzenie kobiet od 2012 roku zastąpił ten sam wyścig rozgrywany w formacie indywidualnym. Podczas obu edycji igrzysk, na których konkurencja była rozgrywana, kolejność na podium olimpijskim była taka sama – złoto zdobyły Brytyjki, srebro Amerykanki, a brąz Kanadyjki. Joanna Rowsell i Laura Trott dwukrotnie zostały mistrzyniami olimpijskimi w tej konkurencji. W 2012 roku dystans wyścigu wyniósł 3000 m, a cztery lata później 4000 m[59]. W zestawieniu ujęto medalistki w wyścigu drużynowym na dochodzenie kobiet z lat 2012–2016.
Sprint drużynowy kobiet wprowadzony został do programu igrzysk olimpijskich w 2012 roku. Trzy zawodniczki zdobyły w tej konkurencji po dwa medale, najbardziej utytułowaną jest Gong Jinjie, w dorobku której jest złoty i srebrny medal[62]. W tabeli przedstawiono medalistki w sprincie drużynowym w latach 2012–2016.
Kolarstwo górskie zadebiutowało na igrzyskach olimpijskich w 1996 roku w Atlancie[3]. Podczas tych igrzysk dystans do pokonania przez zawodniczki wyniósł 31,9 km[65], w 2000 roku w Sydney – 35,5 km[66], w 2004 roku w Atenach – 31,3 km[67], w 2008 roku w Pekinie – 26,7 km[68], w 2012 roku w Londynie – 29,26 km[69], a w 2016 roku w Rio de Janeiro – 29,67 km[70].
W tej konkurencji najbardziej utytułowaną zawodniczką jest Paola Pezzo z dwoma złotymi medalami olimpijskimi w 1996 i 2000 roku. Trzykrotnie na podium stanęła Sabine Spitz, zdobywając po jednym medalu każdego koloru[71]. W tabeli ujęto zawodniczki, które przynajmniej raz stanęły na podium olimpijskim w tej konkurencji w latach 1996–2016.
Kolarstwo BMX po raz pierwszy znalazło się w programie olimpijskim podczas igrzysk w Pekinie w 2008 roku[76]. Rozgrywane są wyścigi indywidualne, w których w poszczególnych rundach (półfinałach i finałach) bierze udział po osiem zawodniczek. Czas przejazdu wynosi ok. 30 sekund[77], a dystans wyścigu to 350 m[78]. Dwukrotnie mistrzynią olimpijską w tej konkurencji została Mariana Pajón, jako jedyna dwukrotnie stanęła na podium olimpijskim[4]. W tabeli przedstawiono medalistki w kolarstwie BMX w latach 2008–2016.
W poniższym zestawieniu ujęto klasyfikację zawodniczek, które zdobyły przynajmniej jeden medal olimpijski w kolarstwie. W przypadku, gdy dana zawodniczka reprezentowała więcej niż jeden kraj, podano wszystkie państwa, dla których zdobyła medale olimpijskie. W przypadku, gdy dwie lub więcej zawodniczek zdobyło tę samą liczbę medali wszystkich kolorów, wzięto pod uwagę najpierw kolejność chronologiczną, a następnie porządek alfabetyczny.
Poniższa tabela przedstawia klasyfikację państw, które zdobyły przynajmniej jeden medal olimpijski w kolarstwie kobiet. Uwzględniono wspólnie medale zdobyte przez kobiety w kolarstwie szosowym, torowym, górskim i BMX.
W poniższej tabeli zestawiono państwa według liczby medali zdobytych w kolarstwie kobiet podczas kolejnych edycji letnich igrzysk olimpijskich. Przedstawiono sumę wszystkich medali (złotych, srebrnych i brązowych) we wszystkich konkurencjach łącznie.
W poniższej tabeli przedstawiono liczbę medali zdobytych przez poszczególne państwa w konkurencjach w kolarstwie kobiet. Zastosowano następujące skróty:
RR – kolarstwo szosowe – wyścig ze startu wspólnego,
TT – kolarstwo szosowe – jazda indywidualna na czas,
SP i – kolarstwo torowe – sprint indywidualny,
KE – kolarstwo torowe – keirin,
OM – kolarstwo torowe – omnium,
PR – kolarstwo torowe – wyścig punktowy,
PU i – kolarstwo torowe – wyścig indywidualny na dochodzenie,
500 – kolarstwo torowe – 500 m na czas,
PU t – kolarstwo torowe – wyścig drużynowy na dochodzenie,