Królestwo Bawarii (niem.Königreich Bayern[1]) – państwo istniejące w latach 1806–1918, głównie na terenie współczesnego landu Bawaria[2][3].
Historia
Powstanie
Podpisany 26 grudnia 1805 roku pokój w Preszburgu zakładał utworzenie Królestwa Bawarii[4]. Na mocy tego porozumienia Austria straciła na rzecz Bawarii Tyrol[5]. 1 stycznia 1806 roku Bawaria stała się królestwem, a tego samego dnia książę-elektor Maksymilian II ogłosił się królem Bawarii[4][6]. 1 maja 1808 roku Królestwo Bawarii ustanowiło własną konstytucję, a jej wdrażanie rozpoczęto w roku 1817[7]. Konstytucja ta zapewniała między innymi wolność religijną, zniesienie systemu klasowego, zniesienie przywilejów szlachty i duchowieństwa oraz likwidację pańszczyzny[3]. 10 lat później, w roku 1818, powstała nowa konstytucja, która wprowadziła dwie izby Zgromadzenia Stanowego Bawarii[7]. Nowa Konstytucja obowiązywała i stanowiła podstawę bawarskiej państwowości przez cały wiek, czyli do 1918 roku[7].
Bawaria podczas wojen napoleońskich
Dzięki sojuszowi Bawarii z I Cesarstwem Francuskim, terytorium Bawarii się powiększyło, a Bawaria uzyskała pierwszą liberalną konstytucję[8]. Pod koniec wojen napoleońskich Bawaria przeszła na stronę koalicji. Była obszarem tranzytowym dla armii sojuszniczej i wroga, była także miejscem bitew między armiami francuskimi pod dowództwem Napoleona i jego przeciwnikami, zwłaszcza Austrią[8] (m.in. bitwa pod Eckmühl)[8]. Chociaż Bawarczycy nie brali udziału w ostatniej, decydującej bitwie przeciwko Napoleonowi, bitwie pod Lipskiem w październiku 1813 roku, w której Napoleon poniósł druzgocącą porażkę, to znaleźli się oni po stronie zwycięzców[8].
Królestwo Bawarii w I połowie XIX wieku
Po śmierci Maksymiliana w 1825 roku, tron objął jego syn, Ludwik I Wittelsbach[4]. W 1810 roku Ludwik I ożenił się z Teresą z Saksonii-Hildburghausen[4]. Król Ludwik I Wittelsbach uznawany jest za jednego z najważniejszych władców w historii Bawarii z uwagi na jego zasługi dla stworzenia w Monachium centrum kultury i sztuki[9]. Rewolucja lutowa z 1848 roku doprowadziła do jego abdykacji[4], po której, władzę w Królestwie przejął jego syn, Maksymilian II[4]. Maksymilianowi udało się przywrócić stabilność w Królestwie[9]. Po jego śmierci w 1864 roku władzę w kraju przejął jego syn, Ludwik II Wittelsbach[10].
Królestwo Bawarii w II połowie XIX wieku i I połowie XX wieku
Po wojnie francusko-pruskiej król Bawarii Ludwik II Wittelsbach zaproponował, by pruskiego królaWilhelma I ogłosić cesarzem niemieckim[4]. Po objęciu przez niego władzy, Królestwo Bawarii zachowało uprzywilejowany status i własną armię[4]. Potem Ludwik II spędzał coraz więcej czasu i wydawał coraz więcej pieniędzy na realizowanie własnych projektów, takich jak budowa zamku Neuschwanstein[4]. Z tego powodu popadł w długi, a jego stosunki z ministrami pogorszyły się. 10 czerwca 1886 roku na dwór sprowadzono psychiatrę, który uznał króla za chorego psychicznie[11]. Oficjalnie podano do wiadomości, że osoba niepoczytalna nie może sprawować władzy w kraju[11]. Według współczesnych badaczy nie ma dowodów, aby król Ludwik II chorował psychicznie[11]. Król zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach – 13 czerwca 1886 roku odkryto jego ciało w przybrzeżnych wodach jeziora Starnberg[12]. Po śmierci Ludwika na tronie zasiadł jego młodszy brat Otto, cierpiący na chorobę psychiczną i niezdolny do sprawowania władzy[11], w związku z czym w latach 1886-1912 regencję sprawował stryj obu monarchów, książę Luitpold. Po śmierci Luitpolda, władzę w Królestwie przejął jego syn Ludwik, początkowo także jako regent, a od 1913 roku (dzięki zmianie konstytucji) jako król Ludwik III[13].
W 1918 roku Królestwo Bawarii bezskutecznie próbowało wynegocjować odrębny pokój z Ententą[19]. 7 listopada 1918 roku Ludwik III wraz z rodziną uciekł z rezydencji w Monachium[20]. 12 listopada 1918 w pisemnym oświadczeniu Ludwik III zwolnił urzędników oraz żołnierzy z przysięgi lojalności, nie sformułowawszy w nim abdykacji[21]. Kurt Eisner potraktował jego oświadczenie jako abdykację[21]. W nocy z 7 na 8 kwietnia 1919 powstała Bawarska Republika Rad[22].