Siedziba gminy to Kolbudy (do 20 grudnia 1998 jako Kolbudy Górne[2]).
Według danych z 31 grudnia 2017 roku[3] gminę zamieszkiwało 16826 osób, a 31 grudnia 2023 18119 osób[4].
Położenie
Gmina Kolbudy znajduje się w północno-zachodniej części powiatu gdańskiego. Gmina położona jest w strefie podmiejskiej Aglomeracji Gdańskiej. Graniczy z miastem Gdańsk oraz gminami: Trąbki Wielkie, Przywidz, Pruszcz Gdański oraz położoną w powiecie kartuskim gminą Żukowo.
Siedziba władz gminnych, znajdująca się w Kolbudach jest oddalona o 11 km od centrum Pruszcza i ok. 15 km od centrum Gdańska[5].
Gmina Kolbudy według podziału fizycznogeograficznego Kondrackiego znajduje się w całości na terenie mezoregionu Pojezierze Kaszubskie[6], jednakże granica pomiędzy Pojezierzem Kaszubskim a Starogardzkim nie jest jednoznaczna, stąd południowa część gminy bywa zaliczana również do Pojezierza Starogardzkiego[7].
Przeważającą formą terenu jest wysoczyzna morenowa, moreny dennej falistej. Powierzchnia wysoczyzny jest poprzecinana dolinami rzecznymi. Najwyżej położona jest część południowa, natomiast najniżej północno-wschodnia. W północnej części gminy (w okolicy Jeziora Otomińskiego) rzeźba terenu jest bardziej urozmaicona[8].
Gleby
Na terenie gminy gleby są średnie i słabe. Dominują gleby brunatne[9]. 70% terenu zajmują gleby 4 i 5 klasy przydatności rolniczej[10].
Sieć hydrologiczna
Gmina Kolbudy leży w zlewniMotławy. Największymi rzekami na terenie gminy są Radunia i Reknica, niewielki fragment gminy leży w zlewni Kłodawy. Oprócz tego część gminy leży na terenach bezodpływowych[10].
Teren gminy Kolbudy do 1920 znajdował się częściowo w powiecie kartuskim, a częściowo w powiecie gdańskim. Podobnie jak teren gminy, w obu powiatach znajdował się teren miejscowości Kolbudy. Część zachodnia, nazywająca się Kolbudy Górne, leżała w powiecie kartuskim, a część wschodnia – Kolbudy Dolne – w powiecie gdańskim. Granicę stanowiła rzeka Radunia[19].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska oraz delimitacji granic, cały teren przyszłej gminy znalazł się w granicach Wolnego Miasta Gdańsk ze względu na znaczną przewagę ludności niemieckiej[20]. Obszar gminy włączono do powiatu Danziger Höhe. Siedzibą władz powiatowych był Gdańsk, który znajdował się poza terenem powiatu[21]. 1 września 1939, po przejęciu Wolnego Miasta Gdańska przez Niemcy, powiaty Gdańskie Wyżyny i Gdańskie Niziny zostały ze sobą połączone w powiat Gdańsk Wieś.
30 marca 1945 wszedł w życie Dekret o utworzeniu województwa gdańskiego. W skład nowego województwa wszedł teren gminy[22].
W 1975, po zmniejszeniu województwa gdańskiego, gmina Kolbudy Górne pozostała jego częścią. 20 grudnia 1998 wsie Kolbudy Górne i Kolbudy Dolne zostały oficjalnie połączone, mimo tego nazwa gminy nie została zmieniona[2]. W 1999 gmina Kolbudy Górne stała się częścią powiatu gdańskiego będącego częścią województwa pomorskiego.
Demografia
Gmina Kolbudy z racji podmiejskiego położenia odnotowała w ostatnich latach wzrost ludności. Szczególnie znaczny wzrost jest notowany w położonej w obrębie Obwodnicy Trójmiasta wsi Kowale, gdzie dynamika wzrostu w latach 2000 i 2010 wyniosła 361,4%. Duża dynamika jest obserwowana również w pozostałych miejscowościach obsługiwanych przez gdańską komunikację miejską – w Otominie w analogicznym okresie liczba ludności wzrosła 292,0%, a w Bąkowie 264,1%. Ponad dwukrotny wzrost w tym okresie nastąpił również w Lublewie Gdańskim – 214,8% i Jankowie Gdańskim – 200,7%. Jedyną wsią, która w tym okresie zanotowała spadek mieszkańców było Bielkówko-Kolonia, gdzie liczba ludności zmniejszyła się o 1 osobę[5].
51% ogółu ludności gminy stanowią kobiety. Nadwyżka kobiet występuje wśród osób w wieku 25-40 lat oraz powyżej 70[5].
Gmina Kolbudy charakteryzuje się społeczeństwem stosunkowo młodym z dużym udziałem osób w wieku 25-35 lat oraz 0-4. Gmina ma wysoki przyrost naturalny (w 2009 wskaźnik był sześć razy większy niż w Polsce). Saldo migracji jest również dodatnie. Do gminy przeprowadzają się głównie ludzie młodzi mieszkający wcześniej na terenie miasta. W latach 2000–2009 migracje z miasta stanowiły ok. 85% zameldowań, natomiast do miast około 70% wymeldowań. Migracje zagraniczne na pobyt stały były nieznaczne. Na ruch rzeczywisty większy wpływ ma saldo migracji[5].
I sektor ma niewielki udział w zatrudnieniu w gminie Kolbudy[5], pomimo korzystnych warunków przyrodniczych[24]. Rozdrobnione rolnictwo jest dodatkową działalnością mieszkańców[25]. Przyczyną tego stanu jest: bliskość Trójmiasta, szczególnie Gdańska; rozwój usług, zwłaszcza turystyki. Suburbanizacja, zwłaszcza miejscowości leżących bliżej miasta, powoduje brak możliwości rozwoju rolnictwa na terenie znacznej części gminy[26]
Na terenie gminy swoją siedzibę ma Nadleśnictwo Kolbudy, które swym obszarem obejmuje powiat gdański oraz fragmenty ościennych powiatów[27].
Zbiorniki sztuczne elektrowni wodnych zlokalizowanych na terenie gminy nie są wykorzystywane rybacko[28].
Przemysł i budownictwo
Mimo iż Kolbudy są gminą wiejską, na jej terenie jest rozwinięty przemysł. Funkcjonujące tu podmioty nie są skierowane na zaspokojenie potrzeb endogenicznych, a ich działalność wykracza poza granice gminy. Najlepiej rozwinięty jest przemysł rolno-spożywczy. Największymi zakładami tej gałęzi przemysłu są: browar Amber, zakłady mięsne Nowak, piekarnia i cukiernia Czernis. Oprócz tej gałęzi istotną rolę w gospodarce odgrywają: przemysł elektroniczny i precyzyjny, przemysł elektromaszynowy, przemysł materiałów budowlanych. W 2009 według bazy REGON na terenie gminy Kolbudy swoją siedzibę miało ponad 200 podmiotów zajmujących się przemysłem oraz ok. 200 zajmujących się budownictwem[5].
Energetyka
Na terenie gminy znajdują się dwie elektrownie wodne: Łapino i Bielkowo. Elektrownia w Bielkowie, wyposażona w dwie turbiny Francisa i jedną turbinę Peltona, ma łączną moc 7,2MW i jest największą elektrownią na Raduni. Łapino ma dwie turbiny Francisa mające moc 2,229 MW[29].
Usługi
Handel i naprawy
Największy udział w liczbie podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy mają punkty handlowe i naprawcze[5]. Największym punktem handlowo-usługowym jest gdański oddział Scania Polska S.A. mający siedzibę w Kolbudach[30].
Turystyka
Środowisko geograficzne, szczególnie przyrodnicze, charakteryzuje się znaczną atrakcyjnością turystyczną. W przeciwieństwie do większości terenów województwa, na terenie gminy znajduje się stosunkowo mało jezior, które stanowią podstawowe walory przyrodnicze obszarów młodoglacjalnych. Najbardziej atrakcyjny jest kompleks leśny z dominacją buczyn i lasów dębowo-bukowych z malowniczo położonym wśród lasów Jeziorem Otomińskim, objęty ochroną jako Otomiński Obszar Chronionego Krajobrazu. Na terenie gminy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Bursztynowa Góra i Jar Reknicy[15] będące również atrakcją turystyczną, 3 obszary chronionego krajobrazu i 2 użytki ekologiczne[5]. Z racji ochrony przyrody oraz małej odporności przyrodniczej tereny rezerwatów są dostępne w sposób ograniczony[31].
Od 2003 na nieczynnej linii kolejowej nr 229 uruchamiane są turystyczne przewozy drezynowe. Baza Kolei Drezynowej znajduje się przy ul. Przemysłowej w Kolbudach obok dawnych zakładów Rugby[33].
Transport drogowy
Przez teren gminy biegną: Droga krajowa nr 6 oraz Droga wojewódzka nr 221. Obie drogi krzyżują się na Węźle Kowale[5]. Droga wojewódzka nr 221 stanowi główną oś komunikacyjną gminy. Droga ta przechodzi przez Kowale, Bąkowo, Lublewo Gdańskie, Kolbudy oraz Czapielsk, dodatkowo łącząc te miejscowości z Gdańskiem[34].
Transport zbiorowy
ZTM Gdańsk obsługuje również trzy miejscowości położone na terenie gminy Kolbudy: Otomin (linie 174 i 574), Kowale (linie 156, 213, 255 i 256) oraz Jankowo (linie 255 i 256)[35].
Komunikacja miejska Gminy Pruszcz Gdański obsługuje Bielkowo (linia 846, 847), Bielkówko (linia 847), Kolbudy (linia 847) oraz Lublewo (linia 847)[36].
Woda dostarczana jest gospodarstwom domowym z głównych ujęć zlokalizowanych na terenie gminy oraz zakupywana jest z wodociągów należących do Saur Neptun Gdańsk. Ścieki odprowadzane są do oczyszczalni Wschód w Gdańsku[5].
Kolbudy, Lublewo, Bielkowo, Bielkówko, Łapino, Pręgowo, Otomin i Kowale są podłączone do sieci gazowej[37]
Kultura
Na terenie gminy znajdują się trzy publiczne obiekty kulturowe: pomieszczenia Referatu Kultury w Kolbudach potocznie zwane „Domem Kultury”, Wiejski Dom Kultury Pręgowo oraz Dom Kultury w Kowalach[5].
Od 2011 na terenie gminy odbywa się festiwal ReFermata. W 2005 w Kolbudach powstała Społeczna Szkoła Muzyczna.
2 gimnazja (Kolbudy i Kowale), w tym 1 niepubliczne;
6 szkół podstawowych (Kolbudy, Bielkówko, Lublewo Gdańskie, Pręgowo, Buszkowy i Kowale) w tym 2 niepubliczne;
7 przedszkoli (Kolbudy, Bielkówko, Bąkowo, Lublewo Gdańskie, Pręgowo, Buszkowy i Kowale), w tym 4 niepubliczne, oraz 1 punkt przedszkolny niepubliczny (Kowale).
Sport
Obiekty sportowe
Na terenie gminy znajduje się 9 obiektów posiadających pełnowymiarowe boisko do piłki nożnej[5]:
stadion Kolbudy, ul. Polna (budynek socjalny, boisko boczne oraz korty tenisowe). Pojemność trybun wynosi 330 miejsc siedzących[38],
boisko piłkarskie w Kowalach, ul Glazurowa 1 (budynek socjalny i boisko),
kompleks sportowy w Łapinie (boisko piłkarskie, boisko do koszykówki),
boisko w Buszkowach,
boisko w Czapielsku,
boisko w Pręgowie,
boisko typu ORLIK Kolbudach (teren ZKiW Kolbudy),
kompleks sportowo-rekreacyjny w Bąkowie (boisko piłkarskie, boisko do siatkówki),
boisko w Jankowie.
Oprócz tego istnieją obiekty niemające boiska piłkarskiego[39]:
Paintball & Quady,
siłownie,
ośrodki jazdy konnej,
kort tenisowy,
parki wodne z basenami,
strzelnica sportowa.
Piłka nożna
Na terenie gminy swoją siedzibę mają trzy kluby piłkarskie z czego dwa występują w rozgrywkach ligowych organizowanych przez Pomorski Związek Piłki Nożnej z siedzibą w Gdańsku:
Gminne Towarzystwo Sportowe Kolbudy – IV liga (rezerwy grają w B klasie)[40],
Na czele gminy stoi wójt oraz piętnastoosobowa rada gminy. Przedstawiciele Rady Gminy są wybierani w 15-tu 1-mandatowych okręgach wyborczych: Kolbudy - okręgi nr 1,2,3, Babidół i Czapielsk - okręg nr 4, Lublewo Gdańskie - okręg nr 5, Pręgowo - okręg nr 6, Bielkówko - okręg nr 7, Buszkowy, Lisewiec, Ostróżki - okręg nr 8, Otomin - okręg nr 9, Bąkowo, Bielkowo - okręg nr 10, Jankowo Gdańskie - okręg nr 11, Kowale - okręgi nr 12, 13, 14, Łapino - okręg nr 15[46].
Wójtowie gminy Kolbudy
Marek Nagórski (1990–1992)
Adam Wittstock (1992–1994)
Paweł Schwarzenberg-Czerny (1994–1998)
Maciej Szymański (1998–2000)
Paweł Schwarzenberg-Czerny (2000–2002)
Leszek Grombala (2002–2018)
Andrzej Chruścicki (2018–2024)
Marek Goliński (od 2024)
Okręgi wyborcze
Mieszkańcy gminy Kolbudy wybierają przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w okręgu nr 1, przedstawicieli do Sejmu w okręgu nr 25[47] natomiast do Senatu w Okręgu nr 66[48]. Siedzibami komisji wyborczych wszystkich tych okręgów jest Gdańsk[49].
↑Jerzy Kondracki: Geografia Regionalna Polski. Warszawa: PWN, 2002, s. 74. ISBN 83-01-13897-1.
↑Bolesław Augustowski (red.): Pojezierze Kaszubskie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976, s. 5-7.
↑ abProgram ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla gminy Kolbudy na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011 Część 1. RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA. Gdańsk: Gmina Kolbudy, 2004, s. 9.
↑ abStudium uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego 1999-2005. Kolbudy: Gmina Kolbudy Górne, 1999, s. 11.
↑ abProgram ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla gminy Kolbudy na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011. Gdańsk: Gmina Kolbudy, 2004, s. 7.
↑Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla gminy Kolbudy na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011 Część 1. RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA. Gdańsk: Gmina Kolbudy, 2004, s. 10.
↑Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla gminy Kolbudy na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011 Część 1. RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA. Gdańsk: Gmina Kolbudy, 2004, s. 11.
↑Maciej Mickiewicz (red.): Zrównoważone korzystanie z zasobów rybackich na tle ich stanu w 2009 roku. Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 2010, s. 48. ISBN 978-83-60111-47-5.
↑Piotr Sołowiej, Maciej Neugebauer. Przykład wykorzystania energii wodnej na terenie Polski północnej. „Inżynieria Rolnicza”. 9/2008. s. 277-282.