Kijanka do prania

Kijanka ze zbiorów francuskiego muzeum etnograficznego
Pranie przy użyciu kijanki (Praczki, obraz Władysława Skoczylasa)

Kijanka do prania – narzędzie używane do prania, zazwyczaj w wodzie bieżącej (rzece, strumieniu, potoku) w postaci wąskiej drewnianej łopatki (często zdobionej) względnie kija lub twardej deszczułki.

Jeszcze w XX wieku korzystano z niego tam, gdzie nie docierała sieć wodociągów i gdy wodę do mieszkań dostarczano w niedostatecznej ilości wiadrami ze studni publicznej lub z beczkowozu (w domach miejskich z doprowadzoną wodą używano balii i tary)[1]. Pranie polegało na wielokrotnym uderzaniu kijanką w obficie namoczone sztuki odzieży i na ciągłym spłukiwaniu ich wodą. W ten sposób cząsteczki brudu wybijano mechanicznie spomiędzy włókien tkaniny, a następnie wypłukiwano. Niekiedy podczas prania dodawano niewielkie ilości mazi otrzymywanej przez prażenie mieszanki popiołu roślinnego i łoju – poprzedników mydła.

Powszechnie uważana za narzędzie typowe dla wsi, lecz jeszcze przed II wojną światową posługiwali się nim mieszkańcy małych miasteczek położonych nad wodą, a nawet mieszkańcy uboższych dzielnic nadrzecznych w dużych miastach (np. warszawska biedota z Powiśla, Czerniakowa i Pragi)[1].

Kijanki, wykorzystywane w gospodarstwie wiejskim również jako narzędzie do obijania np. lnu[2], budziły zainteresowanie etnografów ze względu na ich zróżnicowanie na obszarze Polski. M.in. badaniami etnogeograficznymi objął je Kazimierz Moszyński[3].


Przypisy

  1. ↑ a b Małgorzata Szubert: Leksykon rzeczy minionych i przemijających. Warszawa: Muza, 2004, s. 110-111.
  2. ↑ «kijanka» w Wielki słownik języka polskiego (pod red. W. Doroszewskiego) on line [dostęp 2024-09-21].
  3. ↑ Kazimierz Moszyński. Niektóre wyniki etnogeograficznych badań Polski. „Ziemia. Miesięcznik Krajoznawczy Ilustrowany”. 10(3), s. 40-45, marzec 1925. Warszawa: Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. [dostęp 2022-08-27]. (pol.). 

Bibliografia

  • Małgorzata Szubert: Leksykon rzeczy minionych i przemijających. Warszawa: Muza, 2004, s. 110-111, ISBN 83-7319-486-X

Linki zewnętrzne