Józef Marjański

Józef Bronisław Marjański
Marski, Roman, Wrzos
Ilustracja
kapitan piechoty kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia

10 sierpnia 1892
Radom, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

22 sierpnia 1920
Białystok, Polska

Przebieg służby
Lata służby

1914–1920

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

1 Pułk Piechoty Legionów

Stanowiska

dowódca batalionu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie)
Upamiętnienie w Białymstoku

Józef Bronisław Marjański[1] ps. „Marski”, „Roman”, „Wrzos” (ur. 10 sierpnia 1892 w Radomiu, zm. 22 sierpnia 1920 w Białymstoku) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, działacz niepodległościowy i socjalistyczny, żołnierz POW i oficer legionów Piłsudskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej.

Życiorys

Urodził się 10 sierpnia 1892 w Radomiu, w rodzinie Szymona i Karoliny[2]. Jego ojciec był szewcem, a matka zajmowała się domem oraz licznym potomstwem[3]. Jeszcze jako uczeń gimnazjum handlowego zaczął działać w tajnej organizacji młodzieżowej. W obawie przed aresztowaniem za działalność niepodległościową Marjański uciekł do Lwowa, gdzie wstąpił na Politechnikę. Nadal działał też w organizacji niepodległościowej.

W 1914 w Krakowie zaciągnął się do Legionów Polskich, z którymi przeszedł cały szlak bojowy 1 pułku piechoty Legionów. 28 kwietnia 1916 został mianowany chorążym, a 1 listopada 1916 podporucznikiem piechoty[4]. Po kryzysie przysięgowym został skierowany do obozu internowania w Legionowie. Po ucieczce z transportu udał się do rodzinnego Radomia, gdzie natychmiast wstąpił do konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej. Od maja do listopada 1918 jako komendant VII Okręgu POW w stopniu podporucznika, kierował akcjami rozbrajania zaborców.

2 listopada 1918, na wieść o tym że okupanci zamierzają opuścić Kongresówkę, radomianie przejęli władzę w mieście. Marjański został jego wojskowym komendantem i jako komendant odebrał przysięgę na wierność Niepodległej Polsce. Wkrótce został również komendantem Radomskiego Okręgu Wojskowego. Brał udział w walkach w radomskiem i kieleckiem, zdobywał zbrojnie m.in. Kozienice i Wierzbnik.

Cały czas działał też w PPS i był zaliczany do jego ścisłego kierownictwa.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej Marjański w stopniu kapitana dowodził I batalionem 1 pułku piechoty Legionów. 16 sierpnia 1920, po Bitwie Warszawskiej przed siłami 1 Dywizji Piechoty Legionów, w skład których wchodził 1 pp Leg., postawiono specjalne zadanie. Miała ona w błyskawicznym tempie zdobyć Białystok, jedyną, ograniczoną Narwią i Supraślą bramę na drodze z Białegostoku do Grodna i w ten sposób zamknąć drogę wycofującej się spod Warszawy 16 Armii bolszewickiej.

W ramach tej operacji do zwycięskiej konfrontacji z bolszewikami doszło 22 sierpnia podczas Bitwy Białostockiej. W czasie trudnych walk Marjański kilkukrotnie okazał się postacią kluczową, podrywając do walki walczące ze znacznie liczniejszym przeciwnikiem oddziały. Zginął wczesnym popołudniem, osłaniając wycofujący się sztab dywizji, w okolicy ówczesnego Zarządu Miasta przy ulicy Warszawskiej Człowiek, o którym marszałek Piłsudski mówił „pierwszy z dzielnych”[5].

Marjański pochowany został na Białostockim Cmentarzu Wojskowym. W 1923 jego prochy ekshumowano, przewieziono do Radomia i z honorami wojskowymi pochowano na cmentarzu przy ul. Limanowskiego. Pośmiertnie został mianowany majorem[2].

Uchwałą Rady Miejskiej w Radomiu z dnia 22 lutego 2021 nadano mu tytuł honorowego obywatela miasta Radomia[6].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. W niektórych publikacjach nazwisko Marjańskiego zapisywane jest w błędnej formie Mariański.
  2. a b c Żołnierze Niepodległości ↓.
  3. Marek Pietruszka, Józef Bronisław Marjański, Warszawa 2021, s. 3, ISBN 978-83-8229-296-1.
  4. Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 21, jako Jan Marjański.
  5. Jakub Medek: Zapomniany bohater zapomnianej bitwy. Gazeta.pl, 2008-08-22. (pol.).
  6. Honorowi obywatele Radomia – Józef Marjański. Radom.pl. [dostęp 2021-05-06].
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 4 stycznia 1923, s. 7.
  8. M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31, poz. 39 jako „mjr ś.p. Marski-Marjański Józef”.

Bibliografia

Linki zewnętrzne