Judenfrei

Synagoga w Bydgoszczy; napis głosi: „To miasto jest wolne od Żydów”
Mapa pokazuje liczbę egzekucji przeprowadzonych przez Einsatzgruppe A na terenach: Estonii (sklasyfikowana jako Judenfrei), Łotwy, Litwy, Białorusi i Rosji

Judenfrei (pol. Wolny od Żydów) – termin używany przez niemieckich nazistów do określenia danego terenu lub miasta, w którym nie zamieszkują Żydzi[1].

Władze III Rzeszy najczęściej „oczyszczały” tereny z ich żydowskich mieszkańców poprzez masowe deportacje do zlokalizowanych na okupowanych terenach gett i obozów koncentracyjnych (Niemcy, Polska oraz inne kraje okupowane) lub masowe mordy dokonywane przez szwadrony śmierci, niekiedy organizowane przez lokalne kolaboracyjne władze (głównie na terenie ZSRR: Rosja, Ukraina, Estonia oraz Łotwa).

Po raz pierwszy termin judenfrei został użyty w Prusach oraz w późniejszych latach w Austrii w XIX wieku.

Tereny sklasyfikowane jako judenfrei

  • Gelnhausen – miasto sklasyfikowane jako judenfrei 1 listopada 1938. Wówczas zniszczono miejską synagogę, a obywateli pochodzenia żydowskiego zmuszono do opuszczenia miasta[2].
  • Bydgoszcz – okupowane przez Niemców miasto zostało sklasyfikowane jako judenfrei w grudniu 1939.
  • Luksemburg – okupowane przez nazistowskie Niemcy państwo zostało sklasyfikowane jako judenfrei 17 października 1941 roku[3].
  • Estonia – uznana za judenfrei w grudniu 1941 roku. Ocena ta została potwierdzona na konferencji w Wannsee 20 stycznia 1942 roku[4].
  • Belgrad – okupowany przez nazistowskie Niemcy, uznany za judenfrei w sierpniu 1942 roku[5].
  • Wiedeń – uznany za judenfrei 9 października 1942 roku.
  • Berlin – uznany za judenfrei 19 maja 1943 roku[6].
  • Tarnów – ogłoszony jako judenfrei w lutym 1944 roku.

Zobacz też

Przypisy

  1. Holocaust Glossary: Terms, Places, and Personalities. [dostęp 2015-11-25]. (ang.).
  2. Gelnhausen endlichjudenfrei. [dostęp 2008-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-20)]. (niem.).
  3. Commémoration de la Shoah au Luxembourg. 2005-06-30. [dostęp 2015-11-25]. (fr.).
  4. Extract from Report by Einsatzgruppe A. [dostęp 2008-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-10)]. (ang.).
  5. Final Solution (New York, 1985), p. 77; Walter Manosc hek, „Serbien ist judenfrei”.
  6. Was war am 19. Mai 1943. [dostęp 2015-11-25]. (niem.).