Najstarsze ślady istnienia ludzkiego na terenie Jeleniewa pochodzą z VI–VII w.n.e., co wskazuje na to, że ziemie te zamieszkane były przez Jaćwingów. Do dziś przetrwały po nich tylko cmentarzyska kurhanowe i grodziska[6].
Dzięki reformom Antoniego Tyzenhausa przeprowadzanym dla ożywienia gospodarki w ekonomii grodzieńskiej w latach 1773–1782 powstało miasteczko Jeleniewo. W latach 1780–1800 miejscowość posiadała prawa miejskie[7].
W 1786 roku w Jeleniewie mieszkało zaledwie 25 rodzin, w 1800 odnotowano już 471 mieszkańców i 64 domy[8], a w 1880 – 659 mieszkańców[9]. Miejscowość rozrastała się do końca XIX wieku, kiedy została zdominowana przez rozwijające się Suwałki[7].
W roku 1795 Jeleniewo trafiło pod administrację zaboru pruskiego.
Z historią osady wiąże się również istnienie Puszczy Przełomskiej, o czym świadczy herb – jeleń[10].
Żydzi w Jeleniewie
Od początku istnienia Jeleniewa obok ludności chrześcijańskiej żyli także i Żydzi, jednak zachowane księgi metrykalne Żydów z Jeleniewa i okolic pochodzą dopiero z lat 1808–1825. W roku 1880 Żydzi stanowili około połowy mieszkańców miejscowości. Liczba mieszkańców miejscowości z czasem malała – spis powszechny z 1921 roku odnotował 175 Żydów (przy całej populacji liczącej 471 osób)[9].
W przededniu II wojny światowej Jeleniewo zamieszkiwało około 250 Żydów[11]. Społeczność żydowska posiadała we wsi synagogę[12].
W grudniu 1939 roku około 200 zamieszkujących Jeleniewo Żydów zostało zgromadzonych przez niemieckich żandarmów na placu przy posterunku żandarmerii, gdzie byli oni przetrzymywani, szykanowani, bici i okaleczani. Po kilku dniach żandarmi i volksdeutsche popędzili Żydów do Suwałk, gdzie przetrzymywani byli oni na podwórku szpitalnym do momentu wywiezienia do Białej Podlaskiej, skąd trafili do obozu zagłady w Treblince. Część Żydów poniosła śmierć również w innych miejscach[13].
Pozostałością po społeczności żydowskiej w Jeleniewie jest cmentarz założony w XVIII wieku (najstarsze odnalezione macewy pochodzą z 1765 roku)[9].
↑ abcdKrzysztof Bielawski: Cmentarz żydowski w Jeleniewie. [w:] Cmentarze żydowskie w Polsce (kirkuty.xip.pl) [on-line]. [dostęp 2012-09-11]. (pol. • ang.).
↑Gmina Jeleniewo. [w:] e-podlasie.pl [on-line]. [dostęp 2012-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-09)].
↑Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa; Annuaire da la Pologne (y Compris la V.L. de Dantzig), Warszawa 1930, s. 126.
↑Waldemar Monkiewicz, Adam Dobroński: Ofiary terroru hitlerowskiego na Suwalszczyźnie w latach 1939–1945. Białystok: Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, 1993, s. 18–19. ISBN 978-83-901545-0-3.