Jazgarzew – dawna gmina wiejska istniejąca do 1954 roku[2] w woj. warszawskim. Siedzibą władz gminy był Jazgarzew[3].
Za Królestwa Polskiego gmina należała do powiatu górnokalwaryjskiego w guberni warszawskiej[4][5]. W związku ze zniesieniem powiatu górnokalwaryjskiego w 1879 gminę przyłączono do powiatu grójeckiego w tejże guberni[6].
11 lipca 1917 z gminy Jazgarzew wyłączono Wolę Piasecką, włączając ją do powiatu warszawskiego, gdzie została włączona do Piaseczna (leżącego przy samej granicy powiatowej)[7][8].
W okresie międzywojennym gmina Jazgarzew należała do powiatu grójeckiego w woj. warszawskim. 20 października 1933 gminę Jazgarzew podzielono na 28 gromad (odpowiednik sołectw)[9]:
- Antoninów, Baszkówka, Bąkówka, Bobrowiec, Bogatki, Chojnów, Głosków, Głosków Nowy, Gołków, Gołków Nowy, Grochowa, Jastrzębie, Jazgarzew, Jesówka, Kuleszówka, Łbiska, Miasto-Las-Zalesie, Mieszkowo, Orzeszyn, Pęchery, Pilawa, Runów, Władysławów, Wola Gołkowska Wólka Kozodawska, Wólka Kozodawska Letnisko, Wólka Pracka i Żabieniec.
1 listopada 1938 z gromady Jesówka wyodrębniono nową gromadę Zalesie Górne, zwiększając tym samym liczbę gromad gminy Jazgarzew do 29[10].
Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną.
1 lipca 1952 roku gminę Jazgarzew przyłączono do nowo utworzonego powiatu piaseczyńskiego[11]. Równocześnie do gminy Jazgarzew przyłączono część obszaru zniesionej gminy Nowo-Iwiczna (3 gromady: Czarnów, Siedliska i Wierzbno). Natomiast część obszaru gminy Jazgarzew włączono: do Piaseczna (3 gromady: Gołków Nowy, Miasto-Las-Zalesie i Wólka Kozodawska Letnisko)[12] i do nowo utworzonej gminy Głosków (14 gromad: Antoninów, Baszkówka, Bąkówka, Bobrowiec, Bogatki, Głosków, Głosków Nowy, Grochowa, Kuleszówka, Mieszkowo, Runów, Władysławów, Wola Gołkowska i Wólka Pracka)[13].
Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina składała z 15 gromad: Chojnów, Czarnów, Gołków, Jastrzębie, Jazgarzew, Jesówka, Łbiska, Orzeszyn, Pęchery, Pilawa, Siedliska, Wierzbno, Wólka Kozodawska, Zalesie Górne i Żabieniec[14].
Gminę zniesiono 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[15]. Jednostki nie przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin[16], a z jej dawnego obszaru powstały nowe gminy Piaseczno, Konstancin-Jeziorna i Lesznowola.
Przypisy
- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. warszawskiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ Do 28 września 1954 roku
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)
- ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)
- ↑ Powiat górno-kalwaryjski (1866-1879), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 690 .
- ↑ Dziennik Rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego, 1916 r., nr 36
- ↑ Trzebiński, Wojciech (1916–1993) ; Borkiewicz, Adam (1896–1958). Podziały administracyjne Królestwa Polskiego w okresie 1815-1918 r.: Zarys historyczny. Dokumentacja Geograficzna 1956 z. 4
- ↑ Warszawski Dziennik Wojewódzki : dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14, poz. 136
- ↑ Warszawski Dziennik Wojewódzki : dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1938, nr 29, poz. 158
- ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185
- ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 177
- ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 179
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
