Janina Ludwika Bauer-Gellert, ps. „Zosia” (ur. 23 kwietnia 1922 w Brasławiu, zm. 15 lipca 2021 w Warszawie[1]) – polska lekarka, działaczka konspiracyjna.
Życiorys
Była córką Jana Aleksandra Bauera i Marii z domu Ostyk-Narbutt[2]. Jej ojciec został powołany 16 sierpnia 1939 do wojska jako lekarz, w randze majora, na stanowisko szefa szpitala wojskowego w Chełmie. Ewakuowany wraz ze szpitalem dostał się do niewoli sowieckiej. Internowany w obozie jenieckim w Kozielsku, został zamordowany przez NKWD w Katyniu między 5 a 11 kwietnia 1940[3].
W momencie wybuchu II wojny światowej Janina była w klasie maturalnej[3]. Brała udział w obronie Warszawy, działała w Harcerskim Pogotowiu Wojennym, była telefonistką w Urzędzie Pocztowym przy ul. Nowogrodzkiej, a następnie łączniczką-gońcem. Pod koniec walk pełniła służbę sanitariuszki[2].
W maju 1940 na tajnych kompletach zdała maturę. Równolegle uczęszczała do konserwatorium muzycznego do klasy fortepianowej, dzięki czemu uzyskała ausweis (zaświadczenie o zatrudnieniu)[4]. Następnie w 1941 została studentką Prywatnej Szkoły Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego doc. Jana Zaorskiego przy ul. Koszykowej 78[3]. W tej działającej oficjalnie szkole funkcjonował też Tajny Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego. Zajęcia praktyczne Bauerówna odbywała w Szpitalu Wolskim przy ul. Płockiej 26[2]. Tam otrzymała angaż laborantki, uzyskując w ten sposób ausweis[4].
W konspiracji działała od listopada 1939, wprowadzona przez swoją matkę Marię, ps. „Renata”. W mieszkaniu Bauerów przy ul. Marszałkowskiej 4 m. 2 odbywały się pierwsze spotkania organizacyjne Komendy Głównej Służby Zwycięstwu Polski utworzonej przez gen. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza[2]. Mieszkanie to było również lokalem „dziennego pobytu” gen. Tokarzewskiego i gen. „Grota” Roweckiego, popularnie zwanym „Kawiarenka”[3] lub „Jak u mamy”[5].
Została zaprzysiężona w listopadzie 1939 przez „Basię” (Jadwigę Piekarską) i wcielona do służby wojskowej w Oddziale V Komendy Głównej (łączność) kolejno SZP, ZWZ i AK[2].
W latach 1939–1944 Bauerówna i jej matka były łączniczkami Komendy Głównej ZWZ, a następnie Komendy Głównej AK. Po aresztowaniu gen. „Grota” Roweckiego w ich mieszkaniu odbywały się odprawy płk. „Nila” (August Emil Fieldorf)[2].
W lipcu 1944, przed wybuchem powstania warszawskiego, dostała przydział organizacyjny do Oddziału Vk (łączność konspiracyjna), Centrali Pocztowej Oddziału V (Poczta Główna) „Kundle”, gdzie podlegała „Bercie” (Janinie Sippko). Od wyjścia KG AK z Woli na Stare Miasto była w dyspozycji komendanta Okręgu Warszawskiego AK gen. „Montera” Antoniego Chruściela jako jego łączniczka z Komendą Główną AK. Pod koniec września, w czasie przenoszenia meldunku, odniosła obrażenia podczas eksplozji bomby u zbiegu ulic Koszykowej, Pięknej i Kruczej. Opatrzona w szpitalu polowym przy ul. Wilczej 27, powróciła do służby[2].
Po kapitulacji powstania otrzymała rozkaz wyjścia z ludnością cywilną i stawienia się do dalszej pracy konspiracyjnej w Częstochowie[3]. Trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, a następnie uciekła z transportu, wynosząc niewidomą matkę na plecach z wagonu, i przedostała się do Kielc, skąd dotarła do Częstochowy, gdzie rozpoczęła dalszą działalność konspiracyjną w odtwarzanej Komendzie Głównej AK, jako jedna z łączniczek gen. „Niedźwiadka” Leopolda Okulickiego[2]. Od grudnia 1944 do stycznia 1945 pracowała w szpitalu polowym w Częstochowie[4]. Po zajęciu Częstochowy przez Armię Czerwoną powróciła z matką do Warszawy[2].
Od marca 1945 kontynuowała studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, uzyskując absolutorium w 1946. W latach 1947–1950 pracowała w oświacie sanitarnej jako prelegent. W 1947 prowadziła szczepienia ochronne przeciw durowi brzusznemu. W latach 1947–1948 odrabiała staż podyplomowy w Szpitalu Wolskim. Dyplom lekarza medycyny uzyskała w 1950. W latach 1950–1952 pracowała w Warszawie jako lekarz – kierownik Ośrodka Zdrowia PKP Warszawa Odolany oraz w Instytucie Hematologii w Warszawie przy ul. Chocimskiej 5 jako kierownik działu Dawców i Pobierania Krwi[3]. Po aresztowaniu jej matki otrzymała nakaz pracy w Szczecinie, pracowała przez wiele lat w Słupsku. Na początku lat 70. powróciła do Warszawy[2].
W latach 1973–1996 pracowała w Warszawskim Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (oddziały I, II i IV) w różnym wymiarze godzin, na stanowiskach wojewódzkiego lekarza inspektora i lekarza inspektora do spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia. W 1996 przeszła na emeryturę[3].
Była członkiem Komisji Zdrowia przy Zarządzie Głównym Inwalidów Wojennych RP, sekretarzem Koła Lekarzy i Medyków Powstania Warszawskiego 1944 r. przy Towarzystwie Lekarskim Warszawskim[2].
Od 2 kwietnia 1953 do 26 sierpnia 1971 (rozwód) była żoną lekarza Jana Gellerta (ur. 1924)[6]. Ich syn Ryszard Gellert, został także lekarzem.
Zmarła w Warszawie, pochowana na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera D18 Kol lewe B-1-3)[7].
Ordery i odznaczenia
Źródło:[6].
Przypisy
- ↑ Nekrolog śp. mjr Janina Ludwika Gellert z d. Bauer ps. „Inka”, „Zosia”. kombatanci.gov.pl. [dostęp 2021-07-27]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Janina Ludwika Bauer. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2021-03-26].
- ↑ a b c d e f g Janina Ludwika Bauer-Gellert. Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego. [dostęp 2021-03-26].
- ↑ a b c d Wiesław Misztal, Mirosław Sulej: Janina GELERT z d. BAUER. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2021-03-27].
- ↑ Rafał Kazimierczak: „Kazali trzymać buzię na kłódkę, że mieszka tu ten elegancki pan”. Duch generała w domu, który miał zniknąć. tvn24.pl. [dostęp 2021-04-05].
- ↑ a b Bauer Janina zam. Gellert ps. „Inka”, „Córka”, „Zosia” Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej [dostęp 2024-09-03].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-09-03] .
- ↑ Lista odznaczonych Warszawskim Krzyżem Powstańczym. „Stolica”. Rok XXXVII, Nr 21 (1794), s. 15, 8 sierpnia 1982. Warszawa: Warszawskie Wyd. Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2024-09-03].
.jpg){kind=small}
