Józef Gawlik (ur. 11 listopada 1895 w Zakościelu, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Syn Stanisława i Rozalii z domu Orfin. Uczęszczał do gimnazjum w Krakowie i Przemyślu. Przed 1914 podjął studia.
Po wybuchu I wojny światowej, 6 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Przeszedł szlak bojowy w szeregach 5 pułku piechoty w składzie I Brygady na stanowisku dowódcy plutonu. Został ranny w bitwie pod Urzędowem w lipcu 1915. W Legionach nosił pseudonim „Model”. Po kryzysie przysięgowym z 1917 został wcielony do c. i k. armii. W 1918 na froncie włoskim trafił do niewoli. Stamtąd przeszedł do Armii Polskiej we Francji gen. Józefa Hallera, wraz z którą powrócił do Polski.
Zweryfikowany do stopnia podporucznika, po wstąpieniu do Wojska Polskiego został przydzielony do 144 pułku piechoty, następnie do 13 pułku piechoty. W jego szeregach brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, za co otrzymał Order Virtuti Militari. W jej trakcie pełnił funkcję dowódcy oddziału karabinów maszynowych. Po wojnie służył w 71 pułku piechoty, będącym kontynuatorem 144 pułku piechoty. Został awansowany do stopnia kapitana ze starszeństwem z 1923. Pracował na stanowisku dowódcy szkoły podoficerskiej Dowództwa Okręgu Korpusu nr I w Warszawie. Od 1924 był oficerem Korpusu Ochrony Pogranicza. Został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928. 31 marca 1930 roku został przeniesiony z KOP do 6 pułku strzelców podhalańskich na stanowisko dowódcy batalionu[1]. We wrześniu 1933 roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy II batalionu detaszowanego w Drohobyczu[2]. Został awansowany do stopnia podpułkownika. Od 11 sierpnia 1939 był I zastępcą dowódcy 23 pułku piechoty im. płk. Leopolda Lisa-Kuli.
W czasie kampanii wrześniowej mobilizacyjny dowódca Ośrodka Zapasowego 27 Dywizji Piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim. Po agresji ZSRR na Polskę wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Kozielsku. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 995[3]. Przy zwłokach Józefa Gawlika zostały odnalezione: legitymacja oficerska, notatnik, listy, wizytówka, krzyż Orderu Virtuti Militari z legitymacją i pamiątkowa odznaka Józefa Piłsudskiego[4].
Był żonaty z Miladą z domu Szabuniewicz (ur. 1905), z którą miał córkę Miladę i syna Andrzeja. Jego żona uczestniczyła w powstaniu warszawskim[5]. Po wielu staraniach, przed 1989 odwiedziła masowe groby polskich oficerów w Katyniu.
Ordery i odznaczenia
Upamiętnienie
Józef Gawlik został symbolicznie upamiętniony na grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia pułkownika[10]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[11].
Przypisy
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 119.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 28 września 1933 roku, s. 194.
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2015-01-11].
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 55. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Milada Gawlik. 1944.pl. [dostęp 2015-01-11].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137 „za zasługi położone około zabezpieczenia granic Państwa”.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 61)
- ↑ M.P. z 1926 r. nr 252, poz. 706 „za zasługi położone około zabezpieczenia granic Państwa”.
- ↑ Na podstawie fotografii [1].
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2015-01-11].
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Czekajcie, ja wrócę... Relacja Milady Gawlik. W: Stanisław Maria Jankowski, Edward Miszczak: Powrót do Katynia. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990, s. 105–110. ISBN 83-03-03194-5.
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 157. [dostęp 2015-01-11].
- K. Banaszek, W. K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000, s. 80.
- Żołnierze Niepodległości. Józef Gawlik. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-05-06].