Europejski Instytut Kultury i Mediów Polonicus powstał w 2011 roku i został zarejestrowany w Belgii. Biuro Instytutu znajduje się w Akwizgranie. Instytut Polonicus posiada statut wyższej użyteczności publicznej i swoją pracę opiera na chrześcijańskich i humanistycznych wartościach kultury europejskiej. Celem Instytutu jest wybór laureatów nagrody Polonicus oraz organizacja Gali Polonii.
Ponadto Instytut pielęgnuje współpracę Polaków z regionów Unii Europejskiej.
Nagroda Polonicus
Nagroda Polonicus to najwyższe wyróżnienie europejskiej Polonii przyznawane osobom o szczególnych zasługach na rzecz dialogu, jednoczenia i promocji Polaków w Europie i na świecie. Wyróżnia ona propagatorów krzewienia polskich wartości oraz ich promocji w Europie. Nagrodą tą Polonia odznacza tych, którzy są dla niej ważni ze względu na twórczość, działalność na rzecz jej jednoczenia oraz działania na rzecz europejskiej integracji i budowania pozytywnego obrazu Polaków na świecie.
Maksyma nagrody Polonicus jest odzwierciedleniem starej prawdy: Ut honoremur ab aliis, ipsi nos honoremus (szanujmy się wzajemnie, a będziemy szanowani). Inicjatorem nagrody jest przewodniczący Jury Wiesław Lewicki, zasłużony działacz polonijny w Niemczech, prezydent Europejskiego Instytutu Kultury i Mediów Polonicus VoG[1].
Inauguracja wręczenia nagród Polonicus nastąpiła podczas obchodów Dnia Polonii w dniu 2 maja 2009 roku na punkcie styku trzech granic: Belgii, Holandii i Niemiec (Dreiländereck), w pobliżu Akwizgranu. Od roku 2010 nagroda wręczana jest na corocznej uroczystej Gali Polonii organizowanej z okazji Europejskiego Dnia Polonii w Sali Uczt Koronacyjnych w ratuszu w Akwizgranie.
Patronat na dwoma pierwszymi edycjami nagrody Polonicus miał ambasador RP w Berlinie dr Marek Prawda, a w latach 2011–2020 marszałek Senatu RP Bogdan Borusewicz. W roku 2021 patronat objął marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki.
Statuetka Polonicus
Statuetka POLONICUS to uskrzydlona postać młodzieńca, wykonana z odlewu z brązu o wysokości około 38 cm. Pomysłodawcą statuetki jest Wiesław Lewicki, a jej wykonawcą jest Stanisław Szroborz, zwycięzca konkursu rozstrzygniętego w 2008 roku. Cokół statuetki, początkowo również z brązu, obecnie wykonany z marmuru. Do wręczanej statuetki Polonicus dołączany jest dyplom certyfikujący nadanie nagrody.
Nagrodę przyznaje pięcioosobowe jury składające się z Przewodniczącego Instytutu Polonicus, Senatora RP, członka Sekretariatu EUWP oraz przedstawicieli polonijnych organizacji zrzeszonych w EUWP (Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych). Propozycje kandydatów kierowane są do jury w terminie do końca roku. Nazwiska laureatów nagrody Polonicus ogłaszane są pod koniec lutego każdego roku.
Nagroda w tej kategorii przyznawana jest twórcom kultury lub osobom działającym na rzecz kultury polskiej bądź europejskiej, promującym kulturę polską, sławiących dorobek oraz walory Polski.
Organizacja życia polonijnego
Wyróżnione zostają osoby zasłużone dla ożywiania i organizowania życia polonijnego.
Dialog polsko-niemiecki
Nagrodę otrzymują osoby angażujące się w rozwój współpracy i dialogu polsko-niemieckiego oraz działające na rzecz zbliżania obu narodów.
Honorowa Nagroda „Polonicus”
Przyznawana jest aperiodycznie za całokształt osiągnięć. Kandydatami w tej kategorii mogą być osoby, których działania przyniosły konkretne efekty w dziedzinach życia gospodarczego, kulturalnego, naukowego, politycznego czy społecznego; osoby, które wyróżniły się aktywnością, inicjatywą i pomysłowością.
Nadzwyczajna Nagroda „Polonicus”
Nagroda przyznawana aperiodycznie instytucjom, urzędom lub organizacjom za wyjątkowe zasługi dla Polonii w Europie.
Kultura: Tomasz Glanc, kompozytor i działacz muzyczny z Montabaur Dialog polsko-niemiecki: Olaf Müller, kierownik Wydziału Kultury Miasta Akwizgran Organizacja życia polonijnego: Paulina Lemke, działaczka ZPwN „Zgoda”, artystka-malarka z Düsseldorfu Nagroda Honorowa: Steffen Möller, aktor i autor książki „Viva Polonia” z Wuppertalu
Kultura: prof. Zofia Wisłocka, dyrygentka i kompozytorka Dialog polsko-niemiecki: Władysław Bartoszewski, historyk, polityk, dziennikarz, działacz społeczny Organizacja życia polonijnego: prof. dr hab. inż. Piotr Małoszewski, przewodniczący Chrześcijańskiego Centrum Krzewienia Kultury, Tradycji i Języka Polskiego w Niemczech T.z. Nagroda Honorowa: prof. dr hab. inż. Jerzy Buzek, przewodniczący Parlamentu Europejskiego w latach 2010–2012[5]
Kultura: prof. Karl Dedecius, tłumacz i wydawca literatury polskiej Dialog polsko-niemiecki: Cornelia Pieper, wiceminister spraw zagranicznych ds. kontaktów kulturalnych z zagranicą Organizacja życia polonijnego: Władysław Pisarek, wiceprzewodniczący Związku Polaków w Niemczech „Rodło” Nagroda Honorowa: prof. Norman Davies, historyk
Kultura: Krystyna Janda, aktorka[9] Dialog polsko-niemiecki: dr Angelica Schwall-Düren, minister ds. związkowych, europejskich i medialnych NRW Organizacja życia polonijnego: Helena Miziniak, honorowy prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych Nagroda Honorowa: Ekscelencja prof. dr Alfons Nossol, ks. arcybiskup senior diecezji opolskiej[10]
Organizacja życia polonijnego: Maria i Czesław Gołębiewscy, założyciele restauracji „Gdańska”, propagatorzy polskiej i niemieckiej kultury w mieście Oberhausen
Nagroda Honorowa: Andrzej Wajda, polski reżyser, zdobywca Oscara za całokształt twórczości w roku 2000 oraz licznych europejskich nagród filmowych[15]
Kultura: Barbara Borys-Damięcka, senator RP, reżyser teatralna i telewizyjna, zasłużona we wzbogacaniu i szerzeniu kultury polskiej w Europie i działalności na rzecz Polonii europejskiej[17]
Dialog polsko-niemiecki: Róża Maria Graefin von Thun, posłanka do Parlamentu Europejskiego VII i VIII kadencji, wieloletnia działaczka polskich organizacji pozarządowych, wspierająca europejski dialog i współpracę między państwami w Europie[18]
Organizacja życia polonijnego: ks. prałat Stanisław Budyń, rektor Polskiej Misji Katolickiej w Niemczech za czynne wspieranie organizacji i życia polonijnego w Niemczech[24] Nagroda Honorowa: TVP Polonia, za całokształt pracy na rzecz Polonii w Europie i na całym świecie. Nagrodę w imieniu zespołu redakcyjnego TV Polonia odebrał Prezes Telewizji Polskiej Juliusz Braun[25]
Gala Polonii 2016 – 30 kwietnia
Kultura:Czesław Mozil, lider zespołu „Czesław śpiewa” przedstawiciel duńskiej Polonii, autor płyty „Księga emigrantów. Tom I”, odznaczony za wyjątkowy wkład w kulturę polską i szerzenie jej w Europie[26]
Dialog polsko-niemiecki: Thorsten Klute, sekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy, Integracji i Spraw Socjalnych Nadrenii Północnej-Westfalii, za wyjątkowe zaangażowanie w dialog polsko-niemiecki, służący integracji oraz wzajemnemu zbliżeniu obu narodów[27]
Organizacja życia polonijnego:POLONICA e.V., niemiecko-polskie Stowarzyszenie Kulturalne z Kolonii za działalność na rzecz zbliżenia kultur sąsiadujących narodów Francji, Niemiec i Polski poprzez coroczną organizację festiwalu muzycznego „Chanson Festival Kolonia-Wrocław-Paryż”[28]
Organizacja życia polonijnego:Aldona Głowacka-Silberner, przewodnicząca Biura Łączności Organizacji Polonijnych w Hanowerze i w Dolnej Saksonii, za jej wieloletnie zaangażowanie dla Polonii i Polaków w Niemczech[32]
Organizacja życia polonijnego:Róża i Benedykt Frąckiewicz, muzycy, animatorzy życia kulturalnego Polonii, rzecznicy utrzymania tradycji Chórów Polskich w Niemczech