Ilustracja dziecięca

Ilustracja dziecięca – ilustracja występująca w książkach kierowanych do dzieci, często tzw. książkach obrazkowych.

Tekst i obraz w takich książkach zazwyczaj tworzą jedną całość[1], gdyż ilustracja dziecięca powinna bezpośrednio dotyczyć zamieszczonego tekstu[2], może też być jedynym składnikiem książki dla dzieci, zwłaszcza najmłodszych – może przybierać wówczas postać albumu bez tekstu lub z jego niewielkim udziałem[3]. Przyczynia się do rozwoju odbiorcy i dostarcza mu wrażeń estetycznych[4]. Kontakt dziecka z ilustracjami w książce może następować przed czytaniem, w czasie jego trwania, bądź po zakończeniu lektury[5].

Marta Woszczak w 2015 r. zwróciła uwagę, że o ile istnieją w Polsce kanoniczne bądź popularne ilustrowane pozycje dla młodych czytelników, w tym lektury szkolna, nie ma odgórnych sugestii lub wytycznych w kontekście ilustracji dla dzieci, co powoduje, że nawet w przypadku lektur obowiązkowych czy popularnych w szkołach, uczniowie mają do czynienia z utworami o niespójnym poziomie ilustracji, co uznała za niedopatrzenie w polskim systemie oświaty, spowodowane nie przywiązywaniem znaczącej wagi do tematu ilustracji dziecięcej na lekcjach języka polskiego (gdzie nacisk położony jest na warstwę tekstową, a nie graficzną, omawianych pozycji)[6].

Historia

Wraz z rozwojem druku zaczęły pojawiać się pierwsze książki dla dzieci, dominowała jednak literatura religijna, książki do nauki gramatyki i dobrego zachowania[7]. Pierwsze książki z ilustracjami, które można było przeznaczyć do czytania dla dzieci to zbiory bajek, zwłaszcza Bajki Ezopa (pierwsze angielskie wydanie w 1484 roku)[7] czy Fabulae Centum autorstwa Gabriela Faerno(inne języki)[7]. Początkowo ilustracje w książkach dla dzieci niemal nie różniły się od ilustracji w wydaniach dla dorosłych i nie były dostosowane do potrzeb percepcyjnych dzieci[7].

Ilustracje w książkach dla dzieci stały się bardziej popularne od połowy XVIII wieku[7]. Jedna z pierwszych książek typowo dla dzieci to tytuł A Little Pretty Pocket-Book(inne języki) (1744)[7], natomiast za pierwszą powieść dla dzieci uważa się The History of Little Goody Two-Shoes(inne języki) z 1765 roku; obie ilustrowane pozycje wydał John Newbery[7].

Wraz ze wzrostem rynku zabawek, ilustrowane książki dla dzieci zaczęły być wyposażane w takie elementy, jak ruchome części – twórcą specjalizującym się w takich książkach był niemiecki grafik Lothar Meggendorfer(inne języki) (1847–1925)[7]. Rozwiązania techniczne dostępne w XX wieku sprawiły, że ilustrowane książki dla dzieci mogły być stosunkowo tanie przy zachowaniu dobrej jakości[7]. Do klasycznej rysunkowej ilustracji dziecięcej dołączyła fotografia wykorzystywana zarówno jako zamiennik np. drzeworytu, jak również wykorzystywano ją w procesie reprodukcji[7][8]. Ilustrowane książki dla dzieci stopniowo zaczęto coraz bardziej dostosowywać do potrzeb określonych grup wiekowych[7], a różnorodność gatunków ilustrowanej książki dziecięcej niemal dorównuje książkom dla dorosłych[7].

Wybrani twórcy

Galeria

  • Strona z książki A Little Pretty Pocket-Book (1744)
    Strona z książki A Little Pretty Pocket-Book (1744)
  • Drzeworyt z książki The History of Little Goody Two-Shoes (1768)
    Drzeworyt z książki The History of Little Goody Two-Shoes (1768)
  • Das lieblichste Geschenk für kleine Kinder Heinricha Müllera (1830)
    Das lieblichste Geschenk für kleine Kinder Heinricha Müllera (1830)
  • Staś Straszydło (1876)
    Staś Straszydło (1876)
  • Ilustracja z książki Was soll ich werden? autorstwa L. Meggendorfera (1888)
    Ilustracja z książki Was soll ich werden? autorstwa L. Meggendorfera (1888)
  • Ilustracja autorstwa K. Nielsena w East of the Sun and West of the Moon (1914)
    Ilustracja autorstwa K. Nielsena w East of the Sun and West of the Moon (1914)
  • Ilustracja z The Tale of Peter Rabbit (1902)
    Ilustracja z The Tale of Peter Rabbit (1902)
  • The Cat in the Hat (Kot Prot), wydanie jubileuszowe
    The Cat in the Hat (Kot Prot), wydanie jubileuszowe

Przypisy

  1. ↑ Jan Trzynadlowski, Edytorstwo. Tekst, język, opracowanie, Wyd. 3., uzup, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1983, ISBN 83-204-0560-2, OCLC 27197473 [dostęp 2023-02-13].
  2. ↑ Zborowski 1959 ↓, s. 134.
  3. ↑ Zborowski 1959 ↓, s. 133.
  4. ↑ I. Słońska, Psychologiczne problemy ilustracji dla dzieci, Warszawa 1969.
  5. ↑ Zborowski 1959 ↓, s. 134–135.
  6. ↑ Marta Woszczak, Czas się zatrzymał? Lektury zagubione między XX a XXI wiekiem, [w:] Bernadeta Niesporek-Szamburska, Małgorzata Wójcik-Dudek, Aleksandra Zok-Smoła (red.), (Przed)szkolne spotkania z lekturą, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2015, s. 541-552, ISBN 978-83-8012-623-7 [dostęp 2024-09-03].
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Cynthia Burlingham, Picturing Childhood: The Evolution of the Illustrated Children’s Book [online], Grunwald Center for the Graphic Arts, University of California, Los Angeles Library Department of Special Collections, 1997 [dostęp 2023-03-13] (ang.).
  8. ↑ Anita Wincencjusz-Patyna, From Halley’s Comet to the Scout Kwapiszon, [w:] Elina Druker, Bettina Kümmerling-Meibauer, Photography in Children’s Literature, John Benjamins Publishing Company, 15 października 2023, s. 134-135, ISBN 978-90-272-4926-5 [dostęp 2024-03-26] (ang.).
  9. ↑ Beatrix Potter: The English Writer Behind Peter Rabbit [online], TheCollector, 11 lutego 2022 [dostęp 2023-03-13] (ang.).
  10. ↑ Rachel Gorman, 15 Iconic Children’s Book Illustrators [online], Skillshare Blog, 12 grudnia 2020 [dostęp 2023-03-13] (ang.).
  11. ↑ Jan Marcin Szancer | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2023-03-13] (pol.).
  12. ↑ Bohdan Butenko | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2024-06-05] (pol.).
  13. ↑ Olga Siemaszko - pierwsza dama polskiej ilustracji [online], www.onet.pl [dostęp 2024-06-05] (pol.).

Bibliografia

  • Jan Zborowski: Początkowa nauka czytania. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1959.