Fitozaury charakteryzowały się wydłużoną wąską głową z długim pyskiem uzbrojonym w liczne, stożkowate zęby (około 200) i nozdrzami przesuniętymi znacznie do tyłu. Kończyny rozstawione szeroko, przednie nieznacznie krótsze od tylnych dobrze przystosowane do chwytania i utrzymywania zdobyczy zakończone ostrymi pazurami. Ogon potężny, bocznie spłaszczony, służył do pływania, podczas którego kończyny prawdopodobnie były złożone wzdłuż ciała.
Prawdopodobnie były także zdolne do szybkiego biegu na krótkie dystanse. Stopy szerokie, utrzymujące zwierzę na bagnistej ziemi.
Mimo zewnętrznego podobieństwa nie są blisko spokrewnione z krokodylami.
Najbardziej znacząca różnica między nimi a krokodylami to rozmieszczenie nozdrzy w czaszce. Fitozaury miały nozdrza umieszczone blisko głowy albo powyżej poziomu oczu podczas gdy krokodyle mają nozdrza umieszczone daleko w przodzie przy końcu pyska. Były też pokryte potężną tarczą z łusek. Wypełniały tę samą niszę, którą zajmują dzisiaj krokodyle prowadząc ziemnowodny tryb życia wzdłuż brzegów słodkowodnych jezior i rzek podczas późnego triasu. Sądząc po budowie pyska były głównie rybożerne. Osiągały przeciętnie od 3 do 8 metrów długości, niektóre gatunki dochodziły jednak nawet do 12 metrów. Były jednymi z większych lądowych drapieżników okresu triasowego. Prawdopodobnie wymarły podczas wymierania późnotriasowego. Nieliczne skamieniałości sugerują możliwość przetrwania niektórych fitozaurów do wczesnej jury (znany jedynie z zębów "Megalosaurus" terquemi z hettanguFrancji[2], fragment żuchwy przypisywany fitozaurowi z rodzaju Mystriosuchus z Anglii[3]); jednak zdaniem Barretta i Xu (2012) część rzekomych skamieniałości jurajskich fitozaurów nie należy do przedstawicieli tej grupy, innych nie można jednoznacznie zidentyfikować, a jeszcze inne w rzeczywistości są kośćmi fitozaurów żyjących w triasie[4].
Według większości analiz filogenetycznych fitozaury są bazalnymi przedstawicielami linii archozaurów obejmującej krokodyle i wymarłe taksony bliżej spokrewnione z krokodylami niż z ptakami[5][6][7], jednak niektóre analizy sugerują, że Phytosauria w ogóle nie należą do archozaurów, lecz stanowią grupę dla nich siostrzaną[8].
Pierwotnie zaliczany do bliżej niespokrewnionej z fitozaurami grupy Poposauroidea, jednakże z badań Stocker i współpracowników (2017) wynika, że jest to bazalny fitozaur[13].
Gatunki tradycyjnie zaliczane do tego rodzaju mogą tworzyć gradbazalnych fitozaurów, a nie klad[14]. Konieczne może się okazać przeniesienie części gatunków Paleorhinus do odrębnych rodzajów. Kammerer i współpracownicy (2016) uznają ten rodzaj za młodszy synonim rodzaju Parasuchus[15].
↑Eric Buffetaut, Gilles Cuny, Jean Le Loeuff. French dinosaurs: the best record in Europe?. „Modern Geology”. 16, s. 17–42, 1991. (ang.).
↑Michael W. Maisch, Martin Kapitzke. A presumably marine phytosaur (Reptilia: Archosauria) from the pre-planorbis beds (Hettangian) of England. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie – Abhandlungen”. 257 (3), s. 373–379, 2010. DOI: 10.1127/0077-7749/2010/0076. (ang.).
↑Stephen L. Brusatte, Michael J. Benton, Julia B. Desojo, Max C. Langer. The higher-level phylogeny of Archosauria (Tetrapoda: Diapsida). „Journal of Systematic Palaeontology”. 8 (1), s. 3–47, 2010. DOI: 10.1080/14772010903537732. (ang.).
↑Martín D. Ezcurra. The phylogenetic relationships of basal archosauromorphs, with an emphasis on the systematics of proterosuchian archosauriforms. „PeerJ”. 4:e1778, 2016. DOI: 10.7717/peerj.1778. PMID: 27162705. PMCID: PMC4860341. (ang.).
↑Paul M. Barrett, Lara Sciscio, Pia A. Viglietti, Timothy J. Broderick, Celina A. Suarez, Glenn R. Sharman, Andrew S. Jones, Darlington Munyikwa, Steve F. Edwards, Kimberley E.J. Chapelle, Kathleen N. Dollman, Michel Zondo i Jonah N. Choiniere. The age of the Tashinga Formation (Karoo Supergroup) in the Mid-Zambezi Basin, Zimbabwe and the first phytosaur from sub-Saharan Africa. „Gondwana Research”. 81, s. 445–460, 2020. DOI: 10.1016/j.gr.2019.12.008. (ang.).
↑ abWilliam G. Parker, Axel Hungerbühler i Jeffrey W. Martz. The taxonomic status of the phytosaurs (Archosauriformes) Machaeroprosopus and Pseudopalatus from the Late Triassic of the western United States. „Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh”. 103 (3–4), s. 265–268, 2013. DOI: 10.1017/S1755691013000339. (ang.).
↑Michelle R. Stocker, Li-Jun Zhao, Sterling J. Nesbitt, Xiao-Chun Wu i Chun Li. A Short-Snouted, Middle Triassic Phytosaur and its Implications for the Morphological Evolution and Biogeography of Phytosauria. „Scientific Reports”. 7: Numer artykułu 46028, 2017. DOI: 10.1038/srep46028. (ang.).
↑ abMichelle R. Stocker. A new taxon of phytosaur (Archosauria: Pseudosuchia) from the Late Triassic (Norian) Sonsela Member (Chinle Formation) in Arizona, and a critical re-evaluation of Leptosuchus Case 1922. „Palaeontology”. 53 (5), s. 997–1022, 2010. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2010.00983.x. (ang.).
↑Christian F. Kammerer, Richard J. Butler, Saswati Bandyopadhyay i Michelle R. Stocker. Relationships of the Indian phytosaur Parasuchus hislopi Lydekker, 1885. „Papers in Palaeontology”. 2 (1), s. 1–23, 2016. DOI: 10.1002/spp2.1022. (ang.).
↑Debajit Datta, Sanghamitra Ray i Saswati Bandyopadhyay. Cranial morphology of a new phytosaur (Diapsida, Archosauria) from the Upper Triassic of India: implications for phytosaur phylogeny and biostratigraphy. „Papers in Palaeontology”, 2020. DOI: 10.1002/spp2.1292. (ang.).
↑Michelle R. Stocker. A new taxonomic arrangement for Paleorhinus scurriensis. „Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh”. 103 (3–4), s. 251–263, 2013. DOI: 10.1017/S1755691013000340. (ang.).