Cochrane Collaboration (obecnie Cochrane)[1] – niezależna międzynarodowa organizacja typu non-profit, której celem jest ułatwianie podejmowania świadomych i trafnych decyzji dotyczących postępowania medycznego poprzez opracowywanie dowodów w oparciu o zasady medycyny opartej na faktach (EBM). Organizacja działa pod hasłem:
Trusted evidence – Informed decisions – Better health Wiarygodne dowody naukowe – Świadome decyzje – Lepsze zdrowie[2]
Z udziałem globalnej społeczności (11 tys. członków, ponad 68 tys. współpracowników z ponad 130 krajów)[2][3] gromadzi w bazach Biblioteki Cochrane (Cochrane Library)[4] opisy randomizowanych i kontrolowanych badań klinicznych (źródła pierwotne), wyniki przeglądów systematycznych (źródła wtórne) i inne materiały, ułatwiające stosowanie zasad EBM.
Elementy historii Cochrane Collaboration
Szkocki epidemiologArchie Cochrane[5][6] swoją opinię nt. konieczności i drogi poszukiwań najbardziej skutecznych metod diagnoz i terapii wyraził na początku lat 70. XX wieku, m.in. w książce pt. Effectiveness & Efficiency: Random Reflections on Health Services[7][8].
Jeden ze współpracowników i autor biografii Cochrane'a, Iain Chalmers, wspominał m.in. jego opublikowaną w 1979 roku wypowiedź[5]:
Jest to z pewnością wielka krytyka naszego zawodu, że nie zorganizowaliśmy krytycznego podsumowania, według specjalności lub podspecjalności, dostosowanego okresowo, wszystkich istotnych randomizowanych badań kontrolowanych.
Postępując zgodnie z tą myślą powołano w 1993 roku międzynarodową organizację Cochrane Collaboration (założyciele: Iain Chalmers – przewodniczący, Peter C. Gøtzsche i inni). Za jej cel uznano poszerzenie możliwości weryfikacji szybko rosnącej liczby stosowanych procedur medycznych przez systematyczne gromadzenie i opracowywanie tysięcy ukazujących się publikacji nt. wykonanych RCT (ok 100 tys. rocznie[9]), licznych przeglądów systematycznych, metaanaliz i innych opracowań.
Cochrane Library
Członkowie organizacji Cochrane utworzyli Bibliotekę Cochrane, która ułatwia racjonalne wykorzystanie zgromadzonych danych w czasie podejmowania różnorodnych decyzji, niezbędnych np. przy łóżku chorego (wybór sposobu leczenia) lub w innych jednostkach systemów opieki zdrowotnej (np. planowanie dalszych badań naukowych, inwestycji w dziedzinie produkcji leków i in.)[10][11].
Logo organizacji Cochrane Collaboration nawiązuje do wyników jednej z metaanaliz, wykonanych w latach 80. XX w. („forest plot”[a] – wizualizacja porównania opublikowanych wyników siedmiu prób zastosowania kortykosteroidów w celu przyspieszenia rozwoju płuc u wcześniaków)[12].
The Cochrane Database of Systematic Reviews – zawierająca stale rosnącą liczbę protokołów i przeglądów systematycznych oceniających skuteczność różnorodnych interwencji zdrowotnych
The Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness (Baza DARE) – zawierająca ustrukturyzowane abstrakty przeglądów systematycznych wzbogaconych o komentarze ekspertów
The Cochrane Central Register of Controlled Trials (Rejestr Cochrane) – zawierający setki tysięcy danych, zawierających informacje o badaniach z grupą kontrolną (zob. RCT) wykonywanych na całym świecie[14]
The Cochrane Database of Methodology Reviews – zawierająca protokoły i przeglądy systematyczne dotyczące metodologii badań
The Cochrane Methodology Register – zawierająca artykuły na temat metod syntezy wyników badań
NHS Economic Evaluation Database – zawierająca skróty analiz ekonomicznych, które zostały poddane krytycznej analizie[15]
Dane zawarte w Bibliotece są aktualizowane 4 razy w roku.
Cochrane Collaboration ogłosiła 12 lutego 2014 wspólny projekt z Wikimedia Foundation w ramach Wikiproject Medicine mający na celu zwiększenie rzetelności i dostępności informacji medycznej w internecie[17].
Uwagi
↑Wyniki metaanalizy przedstawia się na wykresie typu forest plot (inaczej blobbogram[18]). Takie wykresy bywają nazywane również „wykresami Cochrane'a” lub „wykresami metaanalizy”[19].