Bromowodór
Bromowodór
|
|
Ogólne informacje
|
Wzór sumaryczny
|
HBr
|
Masa molowa
|
80,91 g/mol
|
Wygląd
|
bezbarwny gaz o ostrym zapachu[1]
|
Identyfikacja
|
Numer CAS
|
10035-10-6
|
PubChem
|
260
|
Właściwości
|
|
Gęstość
|
2,603 g/cm³ (−84 °C)[2]; ciecz 0,0036452 g/cm³ (0 °C, 1013 hPa)[1]; gaz
|
|
Rozpuszczalność w wodzie
|
665 g/l (25 °C)[1]
|
w innych rozpuszczalnikach
|
rozpuszczalny w etanolu[2]
|
|
Temperatura topnienia
|
−86,80 °C[2]
|
Temperatura wrzenia
|
−66,38 °C[2]
|
Punkt potrójny
|
−86,9 °C[1]; 29,9 kPa[1]
|
Punkt krytyczny
|
89,9 °C[1]; 8,5 MPa[1]; 0,807 g/cm³[1]
|
Prężność pary
|
20,003 bar (20 °C)[1] 26,5 bar (30 °C)[1] 40,7 bar (50 °C)[1]
|
|
|
|
Podobne związki
|
Inne aniony
|
jodowodór, chlorowodór, fluorowodór
|
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
|
|
|
Bromowodór – nieorganiczny związek chemiczny, połączenie bromu i wodoru, bezbarwny gaz, mocno dymiący w powietrzu[6]. Jest analogiem chlorowodoru. Ma właściwości redukujące[7].
Otrzymywanie
Skala przemysłowa
Bromowodór (a także kwas bromowodorowy) jest wytwarzany w znacznie mniejszych ilościach niż chlorowodór (oraz kwas chlorowodorowy). W podstawowej metodzie przemysłowej wodór i brom są używane do bezpośredniej syntezy HBr w temperaturze 200–400 °C. Reakcja ta jest na ogół katalizowana na platynie lub azbeście[8][9].
Skala laboratoryjna
HBr może być syntetyzowany na wiele sposobów w laboratoryjnej skali. Na przykład można go otrzymać przez destylację roztworu bromku sodu lub potasu z kwasem fosforowym lub rozcieńczonym kwasem siarkowym[10]:
- 2KBr + H
2SO 4 → K 2SO 4 + 2HBr
W reakcji powyższej stężony kwas siarkowy jest nieefektywny, gdyż powstający HBr będzie utleniany do gazowego bromu:
- 2HBr + H
2SO 4 → Br 2 + SO 2 + 2H 2O
Kwas bromowodorowy może być przygotowany także na kilka sposobów, włączając reakcję bromu zarówno z fosforem i wodą, jak i z siarka i wodą[10]:
- 2Br
2 + S + 2H 2O → 4HBr + SO 2
Alternatywnie, może być także przygotowany przez bromowanie tetraliny[11]:
- C
10H 12 + 4Br 2 → C 10H 8Br 4 + 4HBr
Można również dokonać redukcji bromu kwasem fosfonowym[8]:
- Br
2 + H 3PO 3 + H 2O → H 3PO 4 + 2HBr
Przygotowany w ten sposób bromowodór może być zanieczyszczony bromem, Br 2, który można usunąć przepuszczając gaz przez wiórki miedziane lub przez fenol[9].
Właściwości
Bromowodór łatwo rozpuszcza się w wodzie tworząc kwas bromowodorowy, który służy do otrzymywania soli – bromków. Jest również używany w syntezie organicznej[7][6].
Zastosowanie
Bromowodór jest wykorzystywany w wielu syntezach chemicznych. Na przykład jest używany w produkcji bromków alkilowych z alkoholi[12]:
- R−OH + HBr → R−Br + H
2O
HBr ulega reakcji addycji do alkenów dając bromoalkany – ważną grupę związków bromoorganicznych[13]:
- R−CH=CH
2 + HBr → R−CH(Br)sCH 3
HBr ulega także reakcji addycji do alkinów co daje w efekcie bromoalkeny:
- RC≡CH + HBr → RC(Br)=CH
2
Addycja HBr do haloalkenów tworzy dihaloalkany. Reakcje tego typu zachodzą zgodnie z regułą Markownikowa:
- RC(Br)=CH
2 + HBr → RC(Br 2)−CH 3
Ponadto bromowodór katalizuje wiele reakcji organicznych[14][8][15].
Uwagi
- ↑ Oznakowanie zostało uzupełnione na podstawie karty charakterystyki względem oznakowania zharmonizowanego o zwrot H280 (uwzględniając postać w jakiej gaz jest sprzedawany).
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k Hydrogen bromide, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 001060 [dostęp 2018-08-26] (niem. • ang.).
- ↑ a b c d e CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-65, 9-63, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
- ↑ hydrogen bromide, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2018-08-26] (ang.).
- ↑ Hydrogen bromide (nr 295418) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2018-08-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Hydrogen bromide (nr 295418) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-08-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b Encyklopedia popularna, wyd. 2, t. I, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 365, ISBN 83-01-00000-7 .
- ↑ a b Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 63, ISBN 83-7183-240-0 .
- ↑ a b c Norman N.N.N. Greenwood Norman N.N.N., AlanA. Earnshaw AlanA., Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 809–812, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).
- ↑ a b John R.J.R. Ruhoff John R.J.R., Robert E.R.E. Burnett Robert E.R.E., E. EmmetE.E. Reid E. EmmetE.E., Hydrogen Bromide (Anhydrous), „Organic Syntheses”, 15, 1935, s. 35, DOI: 10.15227/orgsyn.015.0035 (ang.).
- ↑ a b PradyotP. Patnaik PradyotP., Handbook of Inorganic Chemicals, McGraw-Hill, 2002, ISBN 0-07-049439-8 . Brak numerów stron w książce
- ↑ Hydrogen Bromide, [w:] WebElements [online] (ang.).
- ↑ A. Czerwiński i in. Chemia 2. Podręcznik dla Liceum (zakres rozszerzony), 2011, WSiP, s. 151–152.[niewiarygodne źródło?]
- ↑ A. Czerwiński i in. Chemia 2. Podręcznik dla Liceum (zakres rozszerzony), 2011, WSiP, s. 114–118.[niewiarygodne źródło?]
- ↑ A.A. Hercouet A.A., M.M. LeCorre M.M., Triphenylphosphonium bromide: A convenient and quantitative source of gaseous hydrogen bromide, „Synthesis”, 1988, s. 157–158 .
- ↑ K.P.C.K.P.C. Vollhardt K.P.C.K.P.C., N.E.N.E. Schore N.E.N.E., Organic Chemistry. Structure and Function, wyd. 4, New York: W.H. Freeman and Company, 2003 . Brak numerów stron w książce
|
|