Zeigelbaan

Zeigelbaan
De straat in 1923
De straat in 1923
Geografische informatie
Locatie Nijmegen
Stadsdeel Centrum
Begin Molenstraat, Broerstraat, Ziekerstraat
Eind Kroonstraat

De Zeigelbaan, ook geschreven als Zijgelbaan, is een verdwenen straat in het centrum (de "Bovenstad") van Nijmegen. Het was vooral een winkelstraat. De straat liep ongeveer daar waar nu de zuidelijke bebouwing aan Plein 1944 staat.[1]

De Zeigelbaan liep vanaf het kruispunt met de Broerstraat, Ziekerstraat en Molenstraat westwaarts, een beetje in de richting van het Kronenburgerpark. De Zeigelbaan kruiste daarbij de Piersonstraat (tot 1914 was dit de Zwanengas[2]) en kwam ten slotte uit op de Bloemerstraat. In het verlengde van de straat lagen wat destijds de Kroonstraat en Achter Valburg waren (dit zijn niet de huidige straten in Nijmegen met dezelfde namen; tegenwoordig loopt op ongeveer deze plek de Doddendaal). Deze drie straten vormden samen een oost-westverbinding tussen de Molenstraat en de Parkweg.

Geschiedenis

Een winkelpand aan de straat, omstreeks 1935

De naam van de straat duikt in teksten vanaf de 15e eeuw op als Seylbaen, later als Zeelbaen, Seygelbaan of Zeilbaan. Ook Zeeldrijersbaen en Seelbaenschestraet komen voor. Het is echter niet helemaal zeker of het daarbij steeds om een en dezelfde straat gaat. In het eerste deel van de straatnaam zit het woord zeel besloten, vroeger een veelgebruikt hulpmiddel van touwslagers.[3]

Van 1842 tot en met 1928 stond er aan de Zeigelbaan een school van de Nederlands Hervormde Diaconie. Deze ging daarna nog een paar jaar lang door aan de St. Stephanusstraat. Veel later is de eerste bouwsteen van deze school (met daarop een lijst van namen) teruggevonden in wat inmiddels de Zeigelhof geworden was.[4]

Luite Veen, de oprichter van het bekende elektronica- en witgoedbedrijf Radio De Kroon, had vanaf 1925 zijn eerste vestiging hiervan aan de Zeigelbaan. Eerst noemde hij zijn zaak (die aanvankelijk vooral was begonnen als fietsenwinkel) Rijwielbazar De Kroon, vervolgens Rijwielmagazijn de Kroon, naar een hotel dat daarvoor in hetzelfde pand had gezeten.[5] In 1932 opende hij aan de overkant (op Zeigelbaan nr. 56) nog een tweede winkel, genaamd "Het wonder van Nijmegen".[6]

Verwoesting tijdens WOII

Zie Bombardement op Nijmegen (22 februari 1944) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Bij het geallieerde bombardement op de Nijmeegse binnenstad van 22 februari 1944 (waarbij vermoedelijk meer dan 800 doden zijn gevallen) behoorde de Zeigelbaan samen met enkele nabijgelegen straten en steegjes tot de plekken in de stad die het zwaarst werden getroffen. Van geen enkele winkel aan de Zeigelbaan was na het bombardement nog iets over. Winkeliers die hier gevestigd waren geweest en die na het bombardement nog leefden, hebben in de eerste naoorlogse jaren vaak noodwinkels in de buurt gehad.

Herinrichting van het gebied na WOII

Zie ook Plein 1944#Herinrichting van het centrum en aanleg van het plein (1947-1955)

Tijdens de wederopbouw werd besloten om hier de als gevolg van het bombardement weggevaagde straten en gassen geheel te vervangen door een nieuw plein, het tegenwoordige Plein 1944. Hierdoor moest het Nijmeegse centrum toegankelijker worden voor het sterk toegenomen autoverkeer.

In de nabijheid werd ter herinnering aan de vroegere straat een nieuwe zijstraat aangelegd met deels dezelfde naam: de Zeigelhof (die op zijn beurt later vooral bekend is geworden vanwege de Piersonrellen, ofwel "Zeigelhof-affaire").