Het FIFAwereldkampioenschap voetbal 1974 was de tiende editie van een internationale voetbalwedstrijd tussen de nationale mannenteams van landen die aangesloten zijn bij de FIFA. West-Duitsland (en West-Berlijn) fungeerde als gastheer van de eindronde van het kampioenschap, zoals besloten door de FIFA op 6 juli 1966 tijdens een congres in Londen. Aan het kwalificatietoernooi deden 99 landen mee, waarvan er 92 ook daadwerkelijk in actie kwamen. De loting voor de WK-eindronde werd verricht op zaterdag 5 januari 1974 in Frankfurt am Main (West-Duitsland).
In 1974 werd voor het eerst een tweede ronde gespeeld bestaande uit groepswedstrijden, en geen kwart- en halve finales zoals in de voorgaande edities. Het voordeel hiervan was dat er tussen eerste ronde en finales twee keer zoveel wedstrijden zouden moeten worden gespeeld. Een nadeel zou kunnen zijn dat ploegen afwachtend en risicomijdend zouden gaan spelen. Dat bleek bij dit toernooi niet het geval te zijn. De nieuwe opzet werd gehandhaafd bij het WK in 1978; in 1982 werd het aantal deelnemende landen uitgebreid naar 24 en werd een andere opzet noodzakelijk.
De grote schok kwam na de loting, toen West-Duitsland uitgerekend aan Oost-Duitsland werd gekoppeld. Het zou de eerste (en laatste) keer zijn, dat de beide bloedverwanten een interland tegen elkaar zouden spelen. Na het zowel qua spel als qua resultaat zeer succesvolle EK in 1972 werd er veel verwacht van de West-Duitsers. De eerste wedstrijd won West-Duitsland met 1-0 van Chili door een kanonskogel van Paul Breitner. De Chileen Caszely werd met een rode kaart uit het veld gestuurd, de eerste in de WK-geschiedenis. In de tweede wedstrijd verwachtte het kritische thuispubliek een monsterzege tegen Australië, maar dat viel tegen, het thuispubliek begon de ploeg uit te fluiten en aanvoerder Franz Beckenbauer reageerde zich met wegwerpgebaren af tegen het eigen publiek. De 3-0 zege was wel genoeg voor plaatsing voor de volgende ronde. Oost-Duitsland won ondertussen van Australië, speelde gelijk tegen Chili en omdat Chili niet won van Australië, was Oost-Duitsland al voor de kraker tegen West-Duitsland ook al zeker geplaatst. Echter, qua prestige stond er veel meer op het spel, het was een strijd tussen kapitalisme en communisme. West-Duitsland draaide stroef, Oost-Duitsland beperkte zich tot verdedigen. 13 minuten voor tijd scoorde Jürgen Sparwasser het winnende doelpunt voor de communistische heilstaat tot grote vreugde van de regering Honecker. Beckenbauer belegde een vergadering voor zijn team zonder coach Helmut Schön om onder het genot van drank en sigaren de ploeg bij elkaar te brengen, achteraf gezien een beslissend moment in het kampioenschap. Voornaamste slachtoffer was de uitblinker van het laatste EK Günter Netzer, hij was al gepasseerd ten gunste van de andere spelbepaler Wolfgang Overath, maar zou nu op de tribune terechtkomen. Voor West-Duitsland had de pijnlijke nederlaag ook een gunstig effect, het ontliep nu in de volgende ronde Brazilië en Nederland.
Heel de wereld vergaapte zich bij voorbaat om een hernieuwde kennismaking met het samba-voetbal van Brazilië, maar dat viel tegen. Van de wonderploeg van 1970 waren alleen Rivelino en Jairzinho nog over en de rest van de ploeg blonk vooral uit in keihard spel. De eerste twee wedstrijden tegen Joegoslavië en Schotland eindigde in een doelpuntloos gelijkspel, wedstrijden die de wereldkampioen ook had kunnen verliezen, zo miste de Schotse aanvoerder Billy Bremner voor een leeg doel. Brazilië had nu een 3-0 zege nodig tegen Zaïre en dat lukte precies, het verlossende doelpunt viel pas elf minuten voor tijd dankzij een blunder van de keeper. Zaïre deed daarvoor al genoeg van zich spreken. Tegen Schotland bleef de schade nog beperkt tot 2-0, omdat de Schotten veel kansen misten. Tegen Joegoslavië ging het helemaal mis, 9-0 na een ruststand van 6-0. Na ruim een half uur werd de keeper gewisseld bij een 3-0 stand, de eerste actie van de nieuwe keeper was de bal uit het net te halen. De dictator van het land Mobutu was woedend en eiste van zijn team niet meer dan een 3-0 nederlaag tegen de Brazilianen, hetgeen wonderwel lukte. De wedstrijd werd legendarisch, omdat speler Muepu Ilunga de bal keihard wegtrapte bij een vrije trap van de Brazilianen. Algemeen werd de actie gezien als naïviteit, maar later verklaarde de speler dat hij bewust solliciteerde voor een rode kaart als protest tegen zijn eigen regering. Achteraf waren de wedstrijden tegen Zaïre beslissend, want ook de wedstrijd tussen Schotland en Joegoslavië eindigde in een gelijkspel. Schotland was uitgeschakeld, het zou het enige team op het toernooi zijn dat geen nederlaag leed.
Eindelijk plaatste Nederland zich voor een wereldkampioenschap, de grote generatie van Ajax en Feyenoord kon zich eindelijk manifesteren tegen de grote landen. De KNVB had weinig vertrouwen in coach Fadrhonc en besloot de succescoach van Ajax en FC Barcelona Rinus Michels als supervisor aan te stellen. In de oefencampagne liep het allemaal totaal niet en de verwachtingen waren laag. Eenmaal in het trainingskamp ontstonden opmerkelijke wijzigingen, Jan Jongbloed kreeg de voorkeur boven Piet Schrijvers, omdat hij een meevoetballende keeper was en in het centrum van de verdediging werd middenvelder Arie Haan naar achteren gehaald en Wim Rijsbergen debuteerde als voorstopper. Het totaalvoetbal was geboren, voetbal waar alle spelers op verschillende plaatsen rouleerden gedurende de wedstrijden onder de bezielende leiding van aanvoerder Johan Cruijff en Wim van Hanegem. Nederland begon overweldigend, tweevoudig wereldkampioen en nummer vier van het laatste WK Uruguay was in Hannover volslagen kansloos, slechts twee goals van Johnny Rep leverde de demonstratie op. Tegen Zweden speelde met name Cruijff weergaloos, maar men bleef steken op 0-0. In deze wedstrijd was er één wijziging ten opzichte van de eerste wedstrijd: Piet Keizer speelde op de plaats van Rob Rensenbrink, maar de oude meester kon niet overtuigen. Het zou de enige wijziging zijn gedurende het hele toernooi in de basiself. In de laatste groepswedstrijd overdonderden de Nederlanders Bulgarije in hun fameuze stijl: aanvallend en als het moest keihard. Nederland won met 4-1 (o.a. dankzij twee benutte strafschoppen van Johan Neeskens) en plaatste zich samen met Zweden voor de tweede ronde, dat Uruguay met 3-0 klopte.
Vooraf waren de ogen van de wereld in deze groep vooral gericht op Italië, dat aantrad met de generatie, die vier jaar geleden de finale haalde. Belangrijkste onderdeel van de ploeg was nog steeds de defensie, in twaalf achtereenvolgende wedstrijden kreeg doelman Dino Zoff geen enkel doelpunt tegen. Voor Haïti maakte Emmanuel Sanon tot ieders verbazing het eerste doelpunt van het Caraïbische land; de Azzuri wonnen nog wel met 3-1, maar de eerste twijfels waren ontstaan. Na een gelijkspel tegen Argentinië had Italië genoeg aan een gelijkspel tegen Polen om zich te kwalificeren voor de volgende ronde.
Polen had inmiddels te maken met een gouden generatie, spits Lubański ontbrak door een blessure, maar met de spitsen Lato en Szarmach en de middenvelder Deyna had de ploeg nog steeds veel creativiteit. De ploeg was olympisch kampioen, won in de kwalificatie verrassend van Engeland en ontpopte zich op het WK als een smaakmaker. Tegen een opvallend sportief Argentinië had men met hogere cijfers moeten winnen dan met 3-2 en Haïti was kansloos: 7-0. De ploeg had het rustig aan kunnen doen tegen Italië, maar het gaf opnieuw gas, de Italianen waren kansloos en scoorde pas vlak voor tijd een tegentreffer, 2-1 door Fabio Capello. Omdat de Argentijnen met 4-1 wonnen van Haïti waren de Italianen op doelsaldo uitgeschakeld. Sanon scoorde opnieuw voor Haïti en verdiende een transfer naar de Belgische club Beerschot.
Van de Europese landen plaatsten zich zes landen voor de volgende ronde, vorig WK vier. Zuid-Amerika verloor een plaats (van drie naar twee) en Noord-Amerika verloor zijn enige plaats. Alleen West-Duitsland en Brazilië wisten zich opnieuw te plaatsen, Engeland werd uitgeschakeld door Polen, Italië door zowel Polen als Argentinië, Joegoslavië, Uruguay door zowel Nederland als Zweden, Oost-Duitsland nam de plaats in van de Sovjet-Unie, Peru en Mexico. Van de afvallers was de uitschakeling van Italië en in mindere mate Uruguay een grote verrassing, Schotland had een beter lot verdiend.
In de eerste ronde maakten Nederland en Polen de beste indruk, de favorieten West-Duitsland en Brazilië stelden teleur. Joegoslavië, Oost-Duitsland en Argentinië voldeden aan de verwachtingen, verrassend was de prestatie van Zweden.
Groepsfase – Tweede ronde
Groep A
In de tweede ronde denderde Nederland verder, Argentinië kwam nog goed weg met een 4-0 nederlaag door treffers van Ruud Krol, Johnny Rep en tweemaal Johan Cruijff. De wedstrijd tegen Oost-Duitsland was geen show vanwege de defensieve houding van de tegenstander, maar men boekte gewoon een regelmatige 2-0 overwinning dankzij goals van Johan Neeskens en Rob Rensenbrink. Brazilië speelde nog steeds niet goed, maar met name Rivelino sleepte de ploeg erdoorheen: hij scoorde tegen zowel Oost-Duitsland als Argentinië met respectievelijk een weergaloze vrije trap en een afstandsschot.
De wedstrijd tussen Nederland en Brazilië was in feite een halve finale, maar bij een gelijkspel zou Nederland de finale spelen. Brazilië wilde de titel van 1970 niet zomaar weggeven en sleep de messen. Aangezien Nederland ook niet bepaald een zachtaardig team was, ontstond een schoppartij. In de eerste helft kreeg Brazilië nog de betere kansen, maar in de tweede helft zette Nederland orde op zaken dankzij twee goals van eerst Neeskens en daarna Cruijff. Vooral de goal van Cruijff was prachtig vanwege een indrukwekkende ren en voorzet van verdediger Ruud Krol, typisch geval van "totaalvoetbal". Na de tweede goal sloegen de stoppen bij de Brazilianen helemaal door en werd Luis Pereira uit het veld gestuurd na een smerige tackle op Neeskens.
Na de wedstrijd tegen Oost-Duitsland zochten de spelers wat vertier. In het Waldhotel Krautkrämer in Hiltrup gingen wat spelers waaronder Johan Cruijff zwemmen met een aantal dames. Een journalist van de Bild Zeitung was ook aanwezig in het hotel en de dag voor de halve finale tegen Brazilië verscheen een artikel in de krant met de kop: "Johan Cruyff, Sekt und Nackte Mädchen". De concentratie voor de finale tegen West-Duitsland werd verstoord, omdat met name de vrouw van Cruijff eiste, dat hij onmiddellijk terug naar huis ging onder dreiging van een scheiding. Later gaf de journalist toe dat het verhaal flink opgeklopt was, maar de Duitsers hadden wel hun zin. Cruijff speelde in de finale zijn minste wedstrijd van het toernooi.
Na de blamage tegen Oost-Duitsland moest West-Duitsland zich revancheren in een puur Europese poule. De weer eens veel te flegmatieke Joegoslaven werden met een regelmatige 2-0 verslagen, o.a. dankzij opnieuw een kanonskogel van Paul Breitner. Tegen een van de revelaties van dit toernooi Zweden had West-Duitsland het erg moeilijk. Voor rust stond Zweden met 1-0 voor dankzij een goal van de spits van PSVRalf Edström. Na de rust gaf de thuisploeg meteen gas en kwam met 2-1 voor, maar Zweden toonde karakter en scoorde meteen de gelijkmaker. In de slotfase besliste invaller Jürgen Grabowski en Uli Hoeness de wedstrijd: 4-2.
Polen won ook beide wedstrijden, dus was de wedstrijd West-Duitsland-Polen een veredelde halve finale, waarbij West-Duitsland genoeg had aan een gelijkspel. Polen was zwaar in het nadeel als aanvallende ploeg door de hevige regenval, alle aanvallen sneuvelden in het water. In de tweede helft nam West-Duitsland het heft in handen, eerst miste Uli Hoeness een strafschop, maar een typische goal van Gerd Müller besliste de wedstrijd. Met geweldige reflexen zorgde doelman Sepp Maier, dat Polen ondanks een geweldig toernooi de finale niet haalde.
Drie Europese en één Zuid-Amerikaanse land plaatsten zich voor de laatste vier, vorig WK twee tegen twee. In vergelijking met het vorige WK plaatste West Duitsland en Brazilië zich opnieuw voor de halve finales, Italië en Uruguay werden uitgeschakeld door respectievelijk Polen en Nederland.
De finale was een Europese aangelegenheid, het vorige WK een duel tussen Europa en Zuid-Amerika. Brazilië werd uitgeschakeld door Nederland, West-Duitsland nam de plaats in van Italië.
Op 22 juni 1974 heeft West-Duitsland de eerste en enige keer in de geschiedenis tegen de DDR gespeeld. DDR won met 1-0. De Oost-Duitse overheid had zijn ploeg minutieus voorbereid en gecontroleerd onder de naam 'Operatie Leder'. Na verlies tegen Brazilië (1-0) en tegen Nederland (2-0) en het gelijkspel tegen Argentinië (1-1) verliet de DDR het wereldkampioenschap. West-Duitsland won in 1974 de finale tegen Nederland (2-1).
Zie het artikel Wereldkampioenschap voetbal 1974 (kwalificatie) voor een uitgebreide beschrijving van de kwalificaties
· 
· 
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.jpg)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
