Tippo Tip

Tippo Tip.
Tippo Tip.

Tippo Tip, ook Tippu-Tip, echte naam Hamid bin Mohammed el Moerjebi (1837 - 14 juni 1905) was een Swahili gouverneur, plantage-eigenaar en slaven- en ivoorhandelaar uit Zanzibar. Zijn moeder, Bint Habib bin Bushir, was een Arabische uit Masqat in Oman. Zijn vader en grootvader waren Swahili die aan diverse expedities naar het binnenland hadden deelgenomen.[1]

Hij bouwde een handelsrijk uit op het Afrikaanse vasteland en kwam zo in contact met een aantal westerse ontdekkingsreizigers. Hij hielp bij expedities van Verney Lovett Cameron, Stanley[2] en Hermann von Wissmann.

Tussen 1884 en 1887 beheerste hij Oost-Congo, en vervolgens werd hij als gouverneur van dit gebied aangesteld. Hierdoor kwam hij in dienst van Leopold II en moest hij zijn handelsroutes en -contacten aan de Belgen van de Onafhankelijke Congostaat doorgeven. Zijn macht werd steeds meer uitgehold en vooral werd de slavenhandel verboden. Hij trok zich in 1891 terug in Zanzibar. Hij droeg het gouverneurschap over aan zijn neef Rasjid. Die werd door de Belgen verslagen en zijn handelsimperium ging verloren.

Hij schreef nadien zijn autobiografie in het Swahili. Heinrich Brode vertaalde dit werk in het Duits. Hij stierf op 13 juni 1905 aan malaria. Zijn bijnaam is hoogstwaarschijnlijk een onomatopee van zijn geweer.[2]

Een waardevolle beschrijving vanuit het perspectief van zijn slachtoffers is het relaas van Disasi Makulo, in 1982 opgeschreven door zijn zoon Akambu Makulo.

Literatuur

  • Armand Abel, Les musulmans noirs du Maniema (Brussel: éditions ORIENT / Centre pour l'Etude des Problèmes du Monde Musulman Contemporain), 1960.
  • Norman Robert Bennett, Arab vs. European: Diplomacy and war in Nineteenth-Century Est Central Africa. (New York: Africana Publishing Company), 1986.
  • François Bontinck, L'autobiographie de Hamed ben Mohamed el-Murjebi Tippo Tip (ca. 1840-1905) (Brussel: Académie royale des sciences d'outre-mer), 1974.
  • Heinrich Brode, Tippu Tip : Lebensbild eines zentralafrikanischen Despoten, (Berlin: Baensch), 1905.
  • Roland Anthony Oliver en Anthony Atmore, Africa since 1800 (Cambridge: Cambridge University Press), 2004.
  • Abdul Sheriff, Slaves, Spices & Ivory in Zanzibar: Integration of an East African Commercial Empire into the World Economy, 1770-1873 (Athens: Ohio University Press), 1987.
  • Akambu Makulo, La vie de Disasi Makulo receuillie par son fils Makulo (Kisangani: Université de Kisangani), 1982
  • Thomas Pakenham, The Scramble for Africa (London: Abacus), 1991
  • Martin Bossenbroek, De Zanzibardriehoek. Een slavernijgeschiedenis 1860-1900, Uitg. Athenaeum, 2023