Supersemar

Geschiedenis van Indonesië

Naar chronologie Prehistorie Vroege vorstendommen Shrivijaya (3e tot 14e eeuw) Taroemanagara (358-670) Soenda (670-1579) Sailendra (8e & 9e eeuw) Mataram I (752–1045) Kediri (1045–1221) Singhasari (1222–1292) Majapahit (1293–1500) De opkomst van de moslimstaten De verspreiding van de islam (1200–1600) Sultanaat Malakka (1400–1511) Sultanaat Demak (1475–1518) Sultanaat Atjeh (1496–1903) Sultanaat Mataram (~1500 tot ~1700) Koloniaal Indonesië Portugezen in Indonesië (1512–1850) Vereenigde Oostindische Compagnie (1602–1798) Nederlands-Indië (1798–1942) Britse invasie van Java (1810–1811) Padri-oorlogen (1803–1837) Java-oorlog (1825–1830) Atjehoorlog (1873–1904) Ethische politiek (1899–1942) De opkomst van Indonesië Nationale beweging (1899–1942) Japanse bezetting (1942–45) Onafhankelijkheidsverklaring (1945) Politionele acties (1945–1949) Onafhankelijk Indonesië Verenigde Staten van Indonesië(1949–1950) Nederlands-Indonesische Unie (1950–1956) Liberale democratie (1950–1957) Geleide democratie (1957–1965) Kudeta (1965–1966) Orde Baru (1966–1998) Reformasi (1998–heden)

Portaal   Indonesië Portaal   Geschiedenis

De Supersemar (een Indonesisch lettergreepwoord voor Surat Perintah Sebelas Maret: "Bevelschrift van Elf Maart") was een document dat op 11 maart 1966 werd ondertekend door de Indonesische president Soekarno, waarmee hij legerleider luitenant-generaal Soeharto de bevoegdheid verleende om alles te doen wat hij nodig achtte om de orde in het land te herstellen na de Kudeta en de Indonesische massamoord van 1965-66.[1]

Hoewel Soekarno formeel nog een jaar president zou zijn, wordt de Supersemar gezien als het belangrijkste document dat de overgang mogelijk maakte van de geleide democratie van Soekarno naar de Nieuwe Orde van Soeharto.

Achtergrond

Vanaf 1957 had president Soekarno in toenemende mate controle genomen over de Indonesische politiek, volgens zijn concept van geleide democratie. In de nacht van 30 september op 1 oktober 1965 vond er een poging tot staatsgreep (Kudeta) plaats, waarvan de schuld door het leger bij de Communistische Partij van Indonesië (PKI) gelegd werd. In de periode volgend op de poging tot staatsgreep vond de Indonesische massamoord van 1965-66 plaats, en het leger (onder leiding van landmachtcommandant Soeharto) nam steeds meer de leiding. Dit was ook mogelijk doordat de populariteit van Soekarno afbrokkelde, mede vanwege zijn sympathieën voor de PKI. In Jakarta vonden grootschalige studentenprotesten plaats.

Tijdens een bijeenkomst van het Kabinet Dwikora II op 11 maart 1966 werd het presidentieel paleis omsingeld door militairen zonder insigne. Naar later bleek waren dit soldaten van een speciale eenheid van de landmacht. Soekarno werd geadviseerd de bijeenkomst te verlaten, en hij vloog per helikopter naar het presidentieel paleis in Bogor. Daar werd hij bezocht door drie generaals: Basuki Rahmat (tevens Minister van Veteranenzaken en Demobilisering), Muhammad Jusuf (tevens Minister van Basisindustrie) en Amirmachmud (landmachtcommandant voor Jakarta). Zij verlieten het paleis later met een door Soekarno getekende Supersemar.

De aan Soeharto toegekende autoriteit gebruikte hij de volgende dag voor het verbieden van de PKI en een week later voor het arresteren van vijftien aan Soekarno gelieerde ministers, waaronder Soebandrio en Chaerul Saleh. Nog dezelfde maand werd om die reden het Kabinet Dwikora II vervangen door het Kabinet Dwikora III, nog steeds met Soekarno als president en premier, maar Soeharto inmiddels als vicepremier, en door de Supersemar lag de feitelijke macht grotendeels bij hem.[2][3] De Supersemar is daardoor een belangrijk document dat zorgde voor de overgang van de geleide democratie van Soekarno naar de Nieuwe Orde van Soeharto. Soeharto werd uiteindelijk een jaar later (12 maart 1967) president van Indonesië en zou dat tot 1998 blijven.

Het bevelschrift

Een van de versies van de Supersemar.

De originele tekst van de Supersemar is verloren gegaan, maar er zijn verschillende min of meer dezelfde versies in omloop.[4] De tekst van het bevelschrift is als volgt:[5]

PRESIDENT VAN DE REPUBLIEK INDONESIË

BEVELSCHRIFT

I. Memorerend:

1. 1. Het huidige niveau van de Revolutie, en de politieke situatie nationaal en internationaal.

1. 2. Het dagelijkse bevel van de opperbevelhebber van de strijdkrachten / commandant van de revolutie op 8 maart 1966.[6]

II. Overwegende:

2. 1. De noodzaak voor rust en politieke stabiliteit en de voortgang van de Revolutie.

2. 2. De noodzaak voor de garantie van de integriteit van de Grote Leider van de Revolutie, ABRI[7] en het Volk voor het behoud van leiderschap en autoriteit van de President / Hoogste Commandant / Grote Leider van de Revolutie en al zijn leringen.

III. Besluit / Beveelt:

Aan: Luitenant-generaal Soeharto, Minister / Commandant van de landmacht

Om: Uit naam van de President / Hoogste Commandant / Grote Leider van de Revolutie:

1. Alle maatregelen te nemen die nodig geacht worden, om de veiligheid en rust evenals de stabiliteit te garanderen van de voortgang van de overheid en de voortgang van de revolutie, en de persoonlijke veiligheid en autoriteit te garanderen van het leiderschap van de President / Hoogste Commandant / Grote Leider van de Revolutie / Mandataris van de MPRS[8] voor de integriteit van het Volk en de Staat Republiek Indonesië, en het met zekerheid uitvoeren van alle leringen van de Grote Leider van de Revolutie.

2. De uitvoering van het bevel zo goed mogelijk te coördineren met de commandanten van de andere krijgsmachtonderdelen.

3. Het rapporteren van alles met betrekking tot de opdracht en de verantwoordelijkheden zoals hierboven genoemd.

IV. Einde.

Djakarta, 11 maart 1966.

PRESIDENT / HOOGSTE COMMANDANT / GROTE LEIDER VAN DE REVOLUTIE / MANDATARIS VAN DE M.P.R.S.

S U K A R N O

Bronnen, noten en/of referenties

1. Oltmans, Willem (1995). Mijn vriend Sukarno. Het Spectrum, Utrecht. ISBN 90-274-4762-4.
2. (id) Sekretariat DPR-GR (1983). Seperempat Abad Dewan Perwakilan Rakjat Republik Indonesia. Gearchiveerd op 7 april 2023. Geraadpleegd op 21 december 2019.
3. (id) P.N.H. Simanjuntak, S.H. Pendidikan Kewarganegaraan untuk SMP/MTs Kelas VIII. Penerbit PT Grasindo.
4. (en) Abdullah, Taufik., Institute of Southeast Asian Studies. (2009). Indonesia, towards democracy. Institute of Southeast Asian Studies, Singapore. ISBN 978-981-230-365-3.
5. (id) Saelan, Maulwi. (2008). Dari Revolusi 45 sampai Kudeta 66 : kesaksian Wakil Komandan Tjakrabirawa. Yayasan Hak Bangsa, Jakarta. ISBN 978-979-1043-99-1.
6. Het 'dagelijkse bevel' (perintah harian) van 8 maart 1966 was een verklaring van Soekarno dat hij nog altijd de president van Indonesië was. Dit was een reactie op een waarschuwing van luitenant-generaal Soeharto dat er binnen het Indonesische leger veel ontevredenheid was over Soekarno.
7. Sinds 1962 was ABRI (Angkatan Bersenjata Republik Indonesia, Strijdkrachten van de Republiek Indonesië) de officiële naam van het Indonesisch Nationaal Leger inclusief de nationale politie.
8. De MPRS was het Tijdelijke Raadgevend Volkscongres.