Stigmella

Stigmella
zwartkraagelzenmineermot (Stigmella alnetella)
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Arthropoda (Geleedpotigen)
Klasse:Insecta (Insecten)
Orde:Lepidoptera (Vlinders)
Onderorde:Glossata
Superfamilie:Nepticuloidea
Familie:Nepticulidae (dwergmineermotten)
Geslacht
Stigmella
Schrank, 1802
Typesoort
Stigmella anomalella (Goeze, 1783)
Synoniemen
  • Astigmella Puplesis, 1984
  • Dysnepticula Börner, 1925
  • Nepticula Heyden, 1843
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Stigmella op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Insecten

Stigmella is een soortenrijk geslacht van dwergmineermotten (Nepticulidae), dat over de hele wereld verspreid voorkomt.

Het is een geslacht binnen de microvlinders en omvat sommige van de kleinste bekende vlindersoorten, met een vleugelspanwijdte van minder dan een centimeter. De vermoedelijk kleinste nachtvlinder ter wereld behoort wellicht ook tot dit geslacht. Ze heeft een spanwijdte van 2 tot 2,5 mm.[1]

De larven van de meeste soorten maken gangen in de bladeren van welbepaalde struiken of loofbomen. De gebruikelijke naam verraadt dikwijls welke waardplant een bepaalde soort verkiest; bijvoorbeeld de haagbeukmineermot (Stigmella carpinella), de iepenmineermot (Stigmella ulmivora) of de esdoornmineermot (Stigmella aceris). Talrijke soorten uit dit geslacht mineren planten uit de rozenfamilie, zoals de gelijnde rozenmineermot (Stigmella centifoliella), de meidoornhoekmineermot (Stigmella perpygmaeella) of de appelbladmineermot (Stigmella malella), een plaag voor de appelteelt.

Taxonomie

Het geslacht Stigmella werd voor het eerst beschreven door Franz Paula von Schrank in 1802.[2] Zijn beschrijving was erg bondig en niet duidelijk, en hij noemde ook geen soorten die tot het geslacht zouden behoren.

In 1842 beschreef Carl Heinrich Georg von Heyden, die het werk van Schrank niet kende, het geslacht Nepticula, waarmee hij dezelfde groep van bladmineerders bedoelde. Zijn beschrijving werd gepubliceerd in het volgende jaar.[3] Heyden was duidelijker in zijn beschrijving dan Schrank, en hij noemde een aantal soorten die tot het geslacht behoorden: N. aurella, N. argentipedella, N. centifoliella, N. sericopeza en N. cursoriella. N. aurella werd als typesoort beschouwd.

Beide geslachtsnamen werden nadien gebruikt door verschillende auteurs, wat voor de nodige verwarring en controverse zorgde. Volgens de International Code of Zoological Nomenclature (editie 1964) moet Stigmella echter worden beschouwd als de geldige naam van het geslacht, omdat het de eerst gepubliceerde naam is, en Nepticula als een later subjectief synoniem. De typesoort van Stigmella is nu S. anomalella (Goeze, 1783).[4]

De familienaam "Nepticulidae" van dwergmineermotten, waartoe deze insecten behoren verwijst wel naar het werk van Heyden. Henry Tibbats Stainton gebruikte deze naam voor het eerst in 1854. Later werd de naam "Stigmellidae" voorgesteld, maar de eerdere naam heeft prioriteit.[4]

Soorten

Gangen van Stigmella splendidissimella
Stigmella aurella

Er zijn meer dan 500 soorten Stigmella beschreven.

Soorten die in het Palearctisch gebied voorkomen

Soorten die in Europa voorkomen

Overige soorten binnen het Palearctisch gebied

Soorten die in het Afrotropisch gebied voorkomen

Opmerking: Stigmella maculifera komt ook in het Palearctisch gebied (Iran) voor.

Soorten die in het Oriëntaals gebied voorkomen

Opmerking: Stigmella xystodes komt ook in Europa en tropisch Afrika voor.

Soorten die in het Australaziatisch gebied voorkomen

Soorten die in het Nearctisch gebied voorkomen

Opmerking: een tiental Noord-Amerikaanse Stigmella-soorten komt ook in Europa voor.

Soorten die in het Neotropisch gebied voorkomen