|
Slechtvalk Zie Slechtvalk (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Slechtvalk.
De slechtvalk (Falco peregrinus) behoort tot de grootste valken. NaamDe soort werd in 1771 door de Engelse vogelkundige Marmaduke Tunstall in zijn Ornithologia britannica geldig beschreven. De wetenschappelijke naam peregrinus geeft aan dat het een reiziger ofwel trekker is. Het woorddeel 'slecht' in de Nederlandse naam wordt door etymologen beschouwd als een oude vorm van 'gewoon, eenvoudig'. Andere etymologen brengen het in verband met 'slechten' in de betekenis van neerhalen of slaan.[3] Kenmerken De slechtvalk is een forse valk met een gemiddelde grootte van 43 cm en heeft een lichte onderkant met dwarsbanden en een donkergrijze rug. Er is een brede, zwarte baardstreep. Bij de ondersoort F. peregrinus peregrinus is de rug donkergrijs en de onderdelen zijn crèmekleurig met donkere vlekken, wangen zijn wit en de donkere baardstreep (typisch voor alle valkachtigen) is duidelijk zichtbaar. De poten zijn geel, de snavel blauw-zwart en reeds vanaf de snavelbasis gekromd. De juvenielen zijn voor ze de kleuren van de volwassen vogels aannemen bruin. Verschillende lichte variaties kunnen optreden bij de 19 verschillende ondersoorten. Zoals bij de meeste roofvogels is het vrouwtje aanmerkelijk groter en zwaarder dan het mannetje, dit kan oplopen tot 30%. Fysieke kenmerken
LeefwijzeProoidieren kunnen elk vliegend dier zijn, zoals vogels als leeuweriken, steltlopers en duiven, tot vleermuizen. Slechtvalken jagen vaak in paartjes. De ene slechtvalk is de achtervolger, terwijl de andere zich hoog in de lucht klaar houdt om zich op de prooi te storten.[4] De prooi wordt in een snelle duikvlucht geslagen en is meestal op slag dood. Soms worden ook dieren die op de grond leven gegrepen. De valk komt voor over de hele wereld (zie kaartje) en er worden 19 ondersoorten onderscheiden.   VoortplantingEind maart worden er 3 tot 4 eieren met donkerbruine vlekken gelegd, of uitzonderlijk 5. Genesteld wordt in hoge naaldbomen, op rotsen, op hoge gebouwen en soms ook op de grond. Meestal broedt het wijfje de eieren uit, wanneer ze op zoek gaat naar eten lost het mannetje haar af. Na 32 dagen komen de eieren uit. Na 3 weken hebben de jongen een verenkleed en beginnen ze hun vliegspieren te oefenen. Zes weken na het uitkomen kunnen ze vliegen. Na 2 tot 3 maanden zijn de jongen volledig zelfstandig en trekken ze uit het leefgebied van hun ouders weg.[4] SnelheidDe slechtvalk is de snelst vliegende vogel met een snelheid van 349 km/u in een duikvlucht van 45°.[5] Inmiddels zijn er metingen gedaan bij een afgerichte slechtvalk die wijzen op een nog hogere duiksnelheid, 389 km/u.[6] Hiermee is de slechtvalk ook het snelste dier ter wereld. Verspreiding en leefgebiedDe slechtvalk bewoont vooral kliffen en ravijnen, maar ook hoge gebouwen. De soort is een bewoner van open, afwisselende landschappen, met relatief weinig bebossing. 's Winters komt de vogel voor langs kusten en in moerassen, soms zelfs op kerktorens in dorpen en steden. Voorkomen in Nederland en VlaanderenIn de jaren 1960 nam de soort in West-Europa sterk af als gevolg van de verspreiding van het insecticide DDT in het leefmilieu. Sinds het verbod op gechloreerde koolwaterstoffen als insecticiden en een wettelijke bescherming in verschillende landen is de vogel aan een opmars bezig. Ook in Nederland en België is de soort een meer algemene verschijning geworden. Tussen 1900 en 1990 waren er slechts 13 broedgevallen bekend in Nederland.[7] Na 1990 steeg dit aantal snel, de vogel broedt dan onder andere in speciale nestkasten, hoog op elektriciteitscentrales. Volgens Sovon Vogelonderzoek Nederland nam het aantal broedparen in de periode 1990-2020 toe van 1 tot circa 200 en broeden dan in alle Nederlandse provincies slechtvalken. Sinds 2016 staat de soort daarom niet meer op de Nederlandse rode lijst.[8] In 2021 nam het aantal toe tot 225 (±15). In 2023 was er een afname met 25% door toedoen van vogelgriep, wat bleek uit onderzoek aan 20 dode slechtvalken waarvan 15 positief testte op vogelgriep.[9] Sinds 1996 broedt de slechtvalk succesvol in Vlaanderen. In 2006 kwamen daar 26 paren tot broeden waarbij 21 paartjes in totaal 54 jongen grootbrachten.[10] OndersoortenEr worden 18 ondersoorten onderscheiden door IOC[11]. eBird[12] geeft 19 ondersoorten (de ene extra is F. p. submelanogenys), verdeeld over deze 14 groepen:
TriviaIn de Raveleijn-boeken van Paul van Loon heet de slechterik Falco Peregrinus. Dit is gebaseerd op de Latijnse naam voor deze vogel. Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
