De SD-Oberabschnitte (Nederlands: SD-Hoofddistricten) waren de hoofddistricten van de Sicherheitsdienst der SS, die tussen 1932 tot 1945 ingevoerd werden. Het hoofdkwartier van een Oberabschnitt werd door de onder zich gesteld SD-eenheden als Oberabschnitt genoemd.
Organisatie
Eind 1932 kreeg de Sicherheitsdienst haar eerste regionale structuur. De regionale indeling werd gemaakt in vijf SD-groepen. Deze waren Nord, West, Süd, Süd-Ost en Ost en, waren de voorlopers van de latere SD-Oberabschnitte. Tussen 1934 en 1939 waren er elf SD-Oberabschnitte (afkorting: SD-Oa):
SD-Oberabschnitt Donau
SD-Oberabschnitt Fulda-Werra
SD-Oberabschnitt Mitte
SD-Oberabschnitt Nord
SD-Oberabschnitt Nord-Ost
SD-Oberabschnitt Nord-West
SD-Oberabschnitt Ost
SD-Oberabschnitt Rhein
SD-Oberabschnitt Süd
SD-Oberabschnitt Süd-Ost
SD-Oberabschnitt Süd-West
SD-Oberabschnitt West
Aan elke SD-Oberabschnitt waren drie[1] tot vijf[2]Abschnitten (districten) ondergeschikt gesteld, die waren genummerd met Romeinse cijfers[3].
Op 23 september 1939 werden de SD-Oberabschnitten hernoemd in SD-Leitabschnitten. De SD-Unterabschnitten werd tegelijk hernoemd in SD-Abschnitten, na voorbeeld van de SS-Abschnitt.[4]
Het SD-Oberabschnitt in overzicht
Donau
De SD-Oberabschnitt Donau (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Donau) werd opgericht 1938 onder de naam SD-Oberabschnitt Österreich, en kort daarna omgedoopt tot Donau. Het was gestationeerd aan de Theresianumgasse 16/18 in Wenen. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Donau hernoemd in de SD-Leitabschnitt Wien.
De SD-Oberabschnitt Fulda-Werra (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Fulda-Werra) werd opgericht 1939. Het was gestationeerd in Kassel. Op 23 september 1939 werd de hernoemd in de SD-Leitabschnitte Fulda-Werra[11].
De commandanten waren:
SS-Standartenführer Otto Rasch (1 februari 1939 - 30 november 1939[12])
De SD-Oberabschnitt Mitte (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Centraal) was gestationeerd aan de Oststraße 65 in Chemnitz. 1936 werd de SD-Oberabschnitt Mitte hernoemd in de SD-Leitabschnitt Elbe en verplaatst naar Leipzig aan de Karl-Heine-Straße 12. 1939 werd de SD-Oberabschnitt Elbe hernoemd in de SD-Leitabschnitt Dresden.
SS-Obersturmbannführer Paul Zapp (13 april 1944 - 1945[16]
Nord
De SD-Oberabschnitt Nord (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Noord) was gestationeerd aan de Falkenwalderstraße 179 in Stettin. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Donau hernoemd in de SD-Leitabschnitt Stettin.
De commandanten waren:
SS-Obertruppführer Hellmut Willich (1 mei 1934 - 31 juli 1936) (plaatsvervangend commandant)[17]
SS-Standartenführer Robert Schulz (1 oktober 1936 - 1 juli 1937) [18]
SS-Standartenführer/SS-Oberführer Erich Naumann (1 oktober 1937 - 1 augustus 1938[5]/30 september 1938)[19]
SD-Leitabschnitt Stettin
De SD-Leitabschnitt Stettin was gestationeerd aan de Schloßstraße 6 in Neustettin.[9]
De SD-Oberabschnitt Nord-Ost (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Noordoost) was gestationeerd aan de Herzog-Albrecht-Allee 16 in Koningsbergen. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Nord-Ost hernoemd in de SD-Leitabschnitt Königsberg.
De SD-Oberabschnitt Nord-West (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Noordwest) was gestationeerd aan de Kaiserallee 8 in Hannover. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Nord-West hernoemd in De SD-Leitabschnitt Hamburg.
De SD-Oberabschnitt Ost (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Oost) was gestationeerd aan de Eichenallee 16/18 in Berlin-Westend en later aan de Jagowstraße 16–18 in het Grunewald. Andere bekende medewerkers van de Oberabschnitt waren Werner Göttsch, Alfred Naujocks en Richard Pruchtnow. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Ost hernoemd in de SD-Leitabschnitt Berlin.
SS-Brigadeführer Wilhelm Koppe (1 november 1935 - 1 oktober 1936) (plaatsvervangend commandant[14])
SS-Obersturmbannführer Otto Rasch (3 mei 1937 - 5 mei 1937, 21 juni 1937 - 3 juli 1937, 16 augustus 1937 - 7 september 1937 (plaatsvervangend commandant[12])
SS-Standartenführer Arpad Wigand (1 september 1937 - 23 september 1939[34])
SS-Obersturmbannführer Max Thomas (1 februari 1939 - 11 april 1944[39])
Süd-Ost
De SD-Oberabschnitt Südost was gestationeerd aan de Friedrich-Hebbelstraße 1/38 in Breslau. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Süd-Ost hernoemd in de SD-Leitabschnitt Breslau.
In oktober 1944 opgeheven, en overgedragen aan de KdS Breslau[4]
Süd
De SD-Oberabschnitt Süd (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Zuid) was gestationeerd aan de Leopoldstraße 10 in München. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Süd hernoemd in de SD-Leitabschnitt München.
De commandanten waren:
SS-Sturmhauptführer Werner Best (maart 1934 - september 1934)
SS-Gruppenführer Wilhelm Koppe (10 oktober 1936 - 31 oktober 1936)[14]
De SD-Oberabschnitt Südwest (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Zuidwest) was gevestigd aan de Kernerstraße 52 in Stuttgart-Ost. De volgde SD-Abschnitte Karlsruhe, Neustadt a.W. en Stuttgart waren aan de SD-Oberabschnitt Südwest ondergeschikt gesteld. Het hoofdkantoor van de Abschnitt Stuttgart, die tot het einde mei 1936 de aanduiding "SD-Abschnitt X Württemberg" had, en daarna "SD-Unterabschnitt Württemberg-Hohenzollern", en zins 26 september 1939 "SD-Leitabschnitt Stuttgart" aangeduid werd, was voorlopig aan de Kanzleistraße 36, en dan aan de Schellingstraße 19 en zins november 1939 Reinsburgstraße 32/34 het huis van de Inspekteur der Sicherheitspolizei und des SD. De SD-Abschnitt of de Leitabschnitt Stuttgart bestond uit 5 plaatselijk kantoren, namelijk Heilbronn, Reutlingen, Stuttgart, Tübingen, Ulm. Een onbekend aantal vestigingen behoorde tot de SD-Abschnitt in Stuttgart. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Südwest hernoemd in de SD-Leitabschnitt Stuttgart.
De SD-Leitabschnitt Stuttgart was gestationeerd aan de Jahnstraße 18 in Karlsruhe.[9]
SS-Obersturmbannführer Eugen Steimle (1 september 1936 - 1939)[4]
West
De SD-Oberabschnitt West (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict West) was gestationeerd aan de Goltsteinstraße 3 in Düsseldorf. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Süd hernoemd in de SD-Leitabschnitt Düsseldorf.
(fr) Tixier, Thierry (2019). Allgemeine SS - Polizei - Waffen SS Volume 3, SS OGRUF-SS-GRUF (Geen paginavermelding). ISBN 978-1-326-84038-9. Geraadpleegd op 21 januari 2021.
(fr) Tixier, Thierry (2019). Allgemeine SS - Polizei - Waffen-SS Volume 2, SS BRIG FHR (Geen paginavermelding). ISBN 978-1326548674. Geraadpleegd op 24 december 2021.
(en) Yerger, Mark C (1999). Waffen-SS Commanders: The Army, Corps and Divisional Leaders of a Legend: Kruger to Zimmermann: The Army, Corps and Divisional Leaders of a Legend: Krüger to Zimmermann. Schiffer Military History, Atglen, pp. 274. ISBN 978-0764307690. Geraadpleegd op 7 januari 2022.
(de) Klee, Ernst (2021). Das Personen Lexikon zum Dritten Reich. Nikol Verlagsgesellschaft mbH & Co. KG, Hamburg, pp. 280. ISBN 978-3-86820-311-0. Geraadpleegd op 2 februari 2022.
(en) Miller, Michael D., Andreas Schulz, Ken McCanliss (2006). Leaders of the SS & German Police Volume 1. R. James Bender Publishing, San Jose, pp. 118. ISBN 978-93-297-0037-2. Geraadpleegd op 8 mei 2022.
(de) Schulz, Andreas, Günter Wegmann (2003). Die Generale der Waffen-SS und der Polizei Band 1 A-G. Biblio Verlag, Bissendorf, pp. 11. ISBN 3-7648-2373-9.
(de) Schulz, Andreas, Dieter Zinke (2009). Die Generale der Waffen-SS und der Polizei Band 4 PO-SCHI. Biblio Verlag, Bissendorf, p. 152. ISBN 978-37648-2595-2.