Natriumwaterstoffosfaat

Natriumwaterstoffosfaat
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van natriumwaterstoffosfaat
Structuurformule van natriumwaterstoffosfaat
Algemeen
Molecuul­formule HNa2O4P, Na2HPO4
IUPAC-naam natriumwaterstoffosfaat
Andere namen dinatriumwaterstoforthofosfaat, dinatriumwaterstoffosfaat, dibasisch natriumfosfaat, natriummonowaterstoffosfaat
Molmassa 141,96 g/mol
CAS-nummer 7558-79-4
EG-nummer 231-448-7
Wikidata Q418448
Vergelijkbaar met natriumdiwaterstoffosfaat, natriumfosfaat
Fysische eigenschappen
Aggregatie­toestand vast
Kleur wit
Dichtheid (dihydraat) 2,066 g/cm³
Smeltpunt 250 °C
Oplosbaarheid in water (bij 20 °C) 77 g/L
Goed oplosbaar in water
Evenwichtsconstante(n) pKa = 12.35
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal  Portaalicoon   Scheikunde

(di)Natrium(mono)waterstoffosfaat (Na2HPO4) is een natriumzout van fosforzuur. De tellende voorvoegsels ("di" en "mono") worden vaak toegevoegd om verwarring te voorkomen met bijvoorbeeld mononatriumdiwaterstoffosfaat. Strikt genomen volgens de IUPAC-regels is het niet noodzakelijk, maar het effect van de verschillende waterstoffosfaten op de pH van oplossingen is zeer groot. In biologische experimenten is een verkeerd waterstoffosfaat meestal desastreus.

Natriumwaterstoffosfaat is een wit, zeer hygroscopisch poeder dat zeer goed oplosbaar is in water.[1] Het wordt daarom als antiklontermiddel gebruikt in commerciële, poedervormige producten. Naast de watervrije vorm is de stof commercieel ook verkrijgbaar in verschillende gehydrateerde varianten.[2]

Andere toepassingen

  • Natriumwaterstoffosfaat wordt in sommige ontbijtgranen toegepast om de kooktijd te verkorten.
  • Natriumwaterstoffosfaat wordt in combinatie met natriumfosfaat gebruikt om waterkokers en dergelijke vrij te houden van ketelsteen.
  • Dinatriumfosfaat is de aangewezen therapie voor koeien met het downer cow syndroom.

Hydraten

Naast het anhydraat zijn een aantal hydraten bekend:

Brutoformule Gewone formule CAS-nummer Naam Molmassa
HNa2O4P Na2HPO4 7558-79-4 watervrij natriumwaterstoffosfaat 141,96 g/mol
H5Na2O6P Na2HPO4·2 H2O 10028-24-7 natriumwaterstoffosfaatdihydraat 177,99 g/mol
H15Na2O11P Na2HPO4·7 H2O 7782-85-6 natriumwaterstoffosfaatheptahydraat 268,07 g/mol
H25Na2O16P Na2HPO4·12 H2O 10039-32-4 natriumwaterstoffosfaatdodecahydraat 358,14 g/mol