Nationale parken in Nieuw-Zeeland

Nationale parken in Nieuw-Zeeland zijn grote gebieden, die landschappelijke schoonheid, ecologische kwaliteit, of natuurlijke kenmerken hebben die zo uniek, of wetenschappelijk belangrijk is, dat het behoud ervan van nationaal belang is.

Het oudste park, Tongariro, dateert uit 1894; het nieuwste, Rakiura, is in 2002 gesticht. In 2014 heeft het nationaal park Te Urewera een bijzondere status gekregen. Momenteel heeft Nieuw-Zeeland dertien nationale parken. Ze beslaan in totaal 28.000 km², ongeveer 10,7% van de landoppervlakte. Drie nationale parken liggen op het Noordereiland, negen op het Zuidereiland en het nationaal park Rakiura beslaat bijna het gehele Stewarteiland.

Het grootste nationale park is Nationaal park Fiordland, met een oppervlakte van ruim 12.000 km². Het kleinste is Abel Tasman, dat nog altijd een oppervlakte van 237 km² heeft.

De nationale parken zijn van groot toeristisch belang.[1] Ze herbergen de spectaculaire landschappen van Nieuw-Zeeland en top-attracties zoals de fjord Milford Sound op het Zuidereiland, Aoraki/Mount Cook, de hoogste berg van Nieuw-Zeeland (3.724 meter), Tongariro, Ruapehu, Ngauruhoe en Taranaki, de vulkanen van het Noordereiland en de wouden langs de rivier Whanganui.

Nationaal park Mount Aspiring, Nationaal park Westland Tai Poutini, Nationaal park Aoraki/Mount Cook en Nationaal park Fiordland staan op de Unesco-werelderfgoedlijst als onderdeel van Te Wahipounamu, het werelderfgoedgebied Zuidwest Nieuw-Zeeland.

Beheer

De nationale parken van Nieuw-Zeeland worden beheerd door het 'Department of Conservation' (Māori: Te Papa Atawhai), veelal aangeduid als DOC, of DoC.[2] Het Department of Conservation beheert niet alleen nationale parken, maar ook andere gebieden die van ecologisch of cultuurhistorisch belang zijn, in totaal ongeveer een derde van het landoppervlak van Nieuw-Zeeland. Daarnaast is DOC ook betrokken bij het beschermen van bedreigde inheemse planten- en diersoorten.

Tot de taak van DOC behoort ook de zorg voor de recreatie. DOC zorgt voor het onderhoud van wandelpaden – waaronder de 'Great Walks' –, hutten en kampeerterreinen.

Geschiedenis

Het eerste nationale park van Nieuw-Zeeland was Tongariro. Het gebied was in 1887 door Horonuku Te Heuheu, het hoofd van de Ngāti Tūwharetoa stam aan "de kroon" geschonken om er een nationaal park van te maken. De regering kocht meer Māori-land en vestigde het nationaal park Tongariro in 1894.[3]

Al vrij snel daarna, in 1900, werd nationaal park Egmont gevormd. In de daarop volgende decennia kregen het nationaal park Arthur's Pass (1929) en het nationaal park Abel Tasman (1942) gestalte.

In de naoorlogse periode raakte het denken over nationale parken in een stroomversnelling. Tussen 1952 en 1964 werden zes nieuwe parken gevormd. Bovendien kwam de eerste wetgeving tot stand: de National Parks Act 1952. Belangrijke drijfveer was in die tijd de recreatie.

Na 1960 wordt de invloed van natuurbescherming en ecologie groter. Daarnaast kregen de Māori een grotere stem. Dit leidde er zelfs toe dat het in 1954 ingestelde nationaal park Te Urewera in 2014 een andere status kreeg. Het gebied kreeg rechtspersoonlijkheid en de verantwoordelijkheid voor het beheer kwam in handen van de 'Te Urewera Board' (raad).

In 2002 werd het nationaal park Rakiura ingesteld, dat het grootste deel van Stewarteiland beslaat. Stewarteiland is in omvang het derde eiland van Nieuw-Zeeland. Het ligt zuidelijk van het Zuidereiland en is grotendeels onbewoond.

Er zijn plannen voor de vorming van nieuwe nationale parken. Zo is er al enige tijd sprake van een nieuw te vormen 'Kauri National Park'[4] en heeft de Nieuw-Zeelandse natuurbeschermingsorganisatie 'Forest and Bird' opgeroepen tot de vorming van een 'Aotea National Park.'[5]

Overzicht van de nationale parken in Nieuw-Zeeland

De nationale parken van Nieuw-Zeeland zijn, van noord naar zuid:

Naam	Opgericht in	Oppervlakte in hectare.	Eiland	Locatie	Beschrijving	Foto
Nationaal park Te Urewera (tot 2014)	1954	212.700	Noordereiland	38° 45′ ZB, 177° 9′ OL	Een zeer groot gebied met inheems bos; in 2014 is de status van dit park gewijzigd.
Nationaal park Tongariro	1894	79.598	Noordereiland	39° 12′ ZB, 175° 35′ OL	Oudste park, met drie actieve vulkanen
Nationaal park Egmont	1900	33.534	Noordereiland	39° 16′ ZB, 174° 6′ OL	Het gebied in een cirkel van 9 km. rondom Mt. Taranaki
Nationaal park Whanganui	1986	74.231	Noordereiland	39° 35′ ZB, 175° 5′ OL	bossen langs de oevers van de Whanganui
Nationaal park Abel Tasman	1942	22.550	Zuidereiland	40° 50′ ZB, 172° 54′ OL	Het kleinste nationale park, in het noorden van het Zuidereiland, met tal van baaien en zandstranden langs de Tasmanbaai
Nationaal park Kahurangi	1966	452.002	Zuidereiland	41° 15′ ZB, 172° 7′ OL	Iets ten zuiden van het nationaal park Abel Tasman ligt dit afgelegen nationaal park, met bijzondere flora en fauna
Nationaal park Nelson Lakes	1956	101.753	Zuidereiland	41° 49′ ZB, 172° 50′ OL	Een bergachtig gebied ten zuiden van Nelson met twee grote meren
Nationaal park Paparoa	1987	30.560	Zuidereiland	42° 5′ ZB, 171° 30′ OL	Aan de westkust van het Zuidereiland, tussen Westport en Greymouth; bekend zijn de 'pancake rocks' (pannenkoekenrotsen) van Punakaiki
Nationaal park Arthur's Pass	1929	114.394	Zuidereiland	42° 57′ ZB, 171° 34′ OL	Tussen Christchurch en Greymouth; midden in de Nieuw-Zeelandse Alpen
Nationaal park Westland Tai Poutini	1960	127.541	Zuidereiland	43° 23′ ZB, 170° 11′ OL	Van de hoge toppen van de Nieuw-Zeelandse Alpen tot aan de westkust; het park omvat gletsjers, regenwoud en meren/ Onderdeel van Te Wahipounamu, het werelderfgoedgebied Zuidwest Nieuw-Zeeland
Nationaal park Aoraki/Mount Cook	1953	70.696	Zuidereiland	43° 44′ ZB, 170° 6′ OL	Het gebied rondom de hoogste berg van Nieuw-Zeeland, Aoraki en de langste gletsjer, de Tasmangletsjer/ Onderdeel van Te Wahipounamu, het werelderfgoedgebied Zuidwest Nieuw-Zeeland
Nationaal park Mount Aspiring	1964	355.543	Zuidereiland	44° 23′ ZB, 168° 44′ OL	Onderdeel van Te Wahipounamu, het werelderfgoedgebied Zuidwest Nieuw-Zeeland
Nationaal park Fiordland	1952	1.257.000	Zuidereiland	45° 25′ ZB, 167° 43′ OL	Het grootste nationaal park van Nieuw-Zeeland, in het zuidwesten van het Zuidereiland; fjorden, bergen en bergmeren, watervallen en uitgestrekte bosgebieden/ Onderdeel van Te Wahipounamu, het werelderfgoedgebied Zuidwest Nieuw-Zeeland
Nationaal park Rakiura	2002	16.300	Stewarteiland	46° 54′ ZB, 168° 7′ OL	Het nieuwste nationaal park; bedekt ongeveer 85% van Stewarteiland

Zie ook

Zie ook:

• Beschermde gebieden van Nieuw-Zeeland

Voetnoten

1. Het toeristisch belang blijkt o.a. uit het feit dat in verschillende reisgidsen de nationale parken worden vermeld. Bijv. in: van den Broek en Dekkers 2011 (Dominicus-reisgids), Klüche 2011 (ANWB-reisgids).
2. Bijvoorbeeld op deze pagina op de website van Maori Television, 2016-02-11, wordt de afkorting DoC gebruikt (geraadpleegd 2017-08-18); zie ook: Ombler 2007, p. 17.
3. 'National parks – the beginnings' in Te Ara, The Encyclopedia of New Zealand (geraadpleegd 2017-08-21).
4. (en) Minister welcomes progress on Kauri National Park, 2010-02-11 (geraadpleegd 2017-08-23).
5. (en) Help us create Aotea Great Barrier National Park, 2014-02-25 (geraadpleegd 2017-08-23).

Literatuur

• (nl) van de Broek, Marc en Tim Dekkers (2011) – Nieuw-Zeeland. Dominicus reisgids. (tweede herziene druk; eerste druk: 2010). Haarlem : Gottmer / Becht. ISBN 978 90 257 5062 6 – 256 p.; 22 cm.
• (nl) Klüche, Hans (2011) – Nieuw-Zeeland. Den Haag : ANWB. Reiz& magazine Wereldreisgids. Vertaald uit het Duits door Johan de Bakker e.a. (oorspr. Duitse uitgave: Ostfildern : DuMont Reiseverlag 2011). ISBN 978 90 18 03215 9 - 518 p.; 20 cm.
• (en) Ombler, Kathy (2007) – Where to Watch Birds in New Zealand. Auckland : New Holland. ISBN 978 1 86966 154 0 – 272 p.; 21 cm.

Externe links

• (en) 'National parks' op de website van het Department of Conservation.
• (en) Swarbrick, Nancy - 'National parks' in: Te Ara, The Encyclopedia of New Zealand (last updated 2015-08-15; geraadpleegd 2017-08-22).