Marcasiet

Marcasiet
Marcasiet
Mineraal
Chemische formule FeS2
Kleur Licht bronsgeel, tinwit op vers breukvlak
Streepkleur groenachtig, zwartgrijs
Hardheid 6 tot 6,5
Gemiddelde dichtheid 4,89 kg/dm3
Glans metaalglans
Opaciteit Opaak
Breuk ruw
Splijting Onduidelijk, [010]
Kristaloptiek
Brekingsindices geen
Luminescentie geen
Pleochroïsme geen
Overige eigenschappen
Chemisch gedrag Verwering zoals pyriet, maar veel sneller
Veredeling niet bekend
Vergelijkbare mineralen pyriet
Magnetisme Magnetisch na verhitting
Bijzondere kenmerken Omgezet tot pyriet door vermalen of bij verwarming tot 450 °C
Lijst van mineralen
Portaal  Portaalicoon   Aardwetenschappen

Het mineraal marcasiet of speerkies is een bleekbronsgeel tot tinwit ijzer-sulfide met de chemische formule FeS2. De naam is afgeleid van het Arabische woord Makraschit, de oorspronkelijke benaming voor pyriet en vergelijkbare mineralen.

Geschiedenis

Marcasiet wordt slechts zelden als edelsteen verwerkt, maar in de middeleeuwen was het in Frankrijk geliefd als volkssieraad. Tegenwoordig worden vooral in Thailand kleine geslepen marcasieten in zilver gezet. In de prehistorie werd het gebruikt als vuurstarter in combinatie met vuursteen.

Ontstaan

Hydrothermaal, postvulkanisch, hypergeen en sedimenten.

Eigenschappen

Marcasiet heeft dezelfde chemische formule als het kubische pyriet maar een andere kristalstructuur (orthorombisch). Dit wordt isomorf genoemd. Marcasiet wordt aan de lucht gauw donkerder en exemplaren van dit mineraal kunnen na verloop van tijd zelfs afbrokkelen of desintegreren. Het is onbelangrijk als ijzer- of zwavelertsmineraal.

In de edelstenenhandel wordt de naam marcasiet incorrect gebruikt voor geslepen pyriet. Dit "marcasiet" met een messinggele kleur en een hoge metaalglans wordt vooral in zilveren juwelen gezet als entouragemateriaal.

Naam

De naam marcasiet is van Arabische of Moorse oorsprong. Het werd gebruikt voor alle pyrietachtige mineralen als marcasiet, chalcopyriet, sfaleriet en andere.

Voorkomen

Marcasiet wordt doorgaans hydrothermaal gevormd en wordt gevonden in sedimentaire gesteenten (zoals kalksteen, schalie of ligniet) of in aders (met zink- en loodsulfide). De vorming van marcasiet treedt op bij lage temperatuur en onder reducerende omstandigheden. Het wordt aangetroffen in de krijtafzettingen zoals te Cap Blanc-Nez nabij Calais, Frankrijk en in de Boomse Klei.

Toepassingen

Facetslijpsel, zelden cabochons, soms ook natuurlijke vormen.

Opmerkingen

Gevoelig voor warmte en zweet, in vuur komt zwaveldioxide vrij. Het mineraal corrodeert aan het oppervlak.

Zie de categorie Marcasite van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.