|
Leerdam Zie Leerdam (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Leerdam.
       Leerdam (ⓘ) is een stad en voormalige gemeente in de gemeente Vijfheerenlanden, in de Nederlandse provincie Utrecht (tot 1 januari 2019 in de provincie Zuid-Holland). Leerdam is met 19.593 inwoners op 1 januari 2023 de grootste plaats binnen de gemeente en het gemeentehuis is er gevestigd. Gemeentelijke fusiesOp 1 januari 1986 werden de gemeentes Schoonrewoerd en Kedichem (met het dorp Oosterwijk) bij de gemeente Leerdam gevoegd. Per 1 januari 2019 ging de gemeente Leerdam op in de nieuw gevormde gemeente Vijfheerenlanden, die deel ging uitmaken van de provincie Utrecht. Per 1 januari 2018 waren de ambtelijke organisaties van de drie gemeenten Leerdam, Vianen en Zederik al samengegaan.[2] GeschiedenisLeerdam komt voor het eerst ter sprake in 1143 en wordt vermeld als Ter Lede of Ter Leede. Het is op dat moment een heerlijkheid van de Heren van der Lede, waaruit het geslacht Van Arkel ontsproot. De heren hebben het in hun bezit tot 1305 waarna het gebied in handen komt van de heren van Arkel. In 1382 verkrijgt Leerdam stadsrechten van Otto van Arkel, Leerdam ontving een tweede keer stadsrechten in 1407 van Willem VI van Holland. Na de Arkelse Oorlogen (1401-1412) werd het leen van Arkel door Holland ingevorderd. In 1428 verkreeg het huis Egmont het gebied tot halverwege de 15e eeuw, waarna het aan het huis Oranje-Nassau kwam. De rivier de Linge, omgeven door rietwallen en veel waterlelies, bepaalt mede de sfeer van het landschap. De stad ligt in het oostelijke gedeelte van de Vijfheerenlanden. De historie van Leerdam kan worden gevonden in goed bewaarde historische gebouwen zoals de Grote Kerk, het Hofje van Mevrouw Van Aerden, de overgebleven en gedeeltelijk gerestaureerde stadsmuren van de Zuidwal en het Oude Raadhuis. Aan de gracht aan de zuidkant van de stad stond ooit een kasteel, het Kasteel van Leerdam. Dit is compleet verwoest door de Spanjaarden in 1574 en nooit meer opnieuw opgebouwd. Niet lang daarna, kwam Maria van Oranje in Leerdam wonen. Zij bestuurde voor haar broer het graafschap. In 1770-1772 bouwde men hier het vrouwenhofje: het Hofje van Mevrouw Van Aerden. Dit is nu een museum. Van de molens die de polders bemaalden, is de wipmolen Ter Leede bewaard gebleven. De monumentale stadsmuur aan de Zuidwal en de grachten laten zien hoe versterkt de stad Leerdam was. Er waren 4 poorten in de stadsmuur. Deze poorten zijn echter in de 19e eeuw gesloopt. In de Kerkstraat, tegenover het Hofje van Mevrouw van Aerden bevond zich het Schoonhuis of Drossaardshuis. Het enige wat er nu nog van over is, is het poortje met daarboven de tekst “Vriheyt en is om gheen gelt te coop”. Tegenwoordig is het de ingang van een winkel. In de jaren 10 en 20 van de 21e eeuw werd Leerdam uitgebreid naar het westen met nieuwbouw. IndustrieVanaf de 18e eeuw werd het stadsleven sterk beïnvloed door de glasfabriek en de houtindustrie. De Glasfabriek Leerdam stond ook bekend als de Royal Leerdam. Glasblaasdemonstraties worden gegeven in de glasblazerij van het Nationaal Glasmuseum aan de Zuidwal te Leerdam. De stad geniet verder bekendheid door Leerdammer kaas, die echter in het naburige Schoonrewoerd wordt geproduceerd. Toerisme en musea
MonumentenIn de voormalige gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:
Kunst in de openbare ruimteIn Leerdam zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie: Evenementen
Markt en koopavond
WijkenDe stad Leerdam is bestuurlijk ingedeeld in de volgende wijken en buurten:
OnderwijsLeerdam telt elf basisscholen en twee scholen voor voortgezet onderwijs. Basisscholen:
Voortgezet onderwijs: De Joost (basis- en kaderberoeps) Het Heerenlanden (mavo, havo, vwo en tweetalig vwo (tto)) SportverenigingenSportverenigingen in Leerdam zijn onder meer de voetbalclubs Leerdam Sport '55 en LRC Leerdam, de hockeyvereniging HC Leerdam en de roeivereniging RV Leerdam. Verkeer en vervoerLeerdam ligt aan de spoorlijn (Elst-) Geldermalsen - Dordrecht. Leerdam werd in 1883 aangesloten op deze spoorlijn. Tussen 2007 en 2018 wordt de lijn geëxploiteerd door Arriva en heeft de naam MerwedeLingelijn gekregen. Sinds 9 december 2018 verzorgt Qbuzz het treinvervoer op de MerwedeLingelijn als R-net, de trein rijdt elk halfuur richting Geldermalsen en Dordrecht. Leerdam heeft een spoorwegstation met een stationsgebouw uit 1881 (in gebruik als restaurant) en een door Cees Douma ontworpen stationsgebouw uit 1987 (met een ander restaurant/snackbar). Openbaar vervoer per bus van Arriva, Qbuzz en U-OV met:
Zetelverdeling gemeenteraadDe gemeenteraad van Leerdam bestond uit 19 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:
De ChristenUnie werd in van 1990 tot 1998 vertegenwoordigd door de RPF, een van haar voorgangers. Geboren in Leerdam Zie Lijst van Leerdammers voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Religieuze gebouwenLeerdam kent een groot aantal kerken en twee moskeeën. Opvallend zijn vooral de vele reformatorische kerken, onder meer een gereformeerde gemeente (573 leden), een gereformeerde gemeente in Nederland (647 leden) en een christelijk gereformeerde kerk (321 leden). StedenbandLeerdam heeft een stedenband met:[3]
Graaf van LeerdamDe Nederlandse koning Willem-Alexander voert de adellijke titel Graaf van Leerdam. Zie Titels van de Nederlandse koninklijke familie. Fotogalerij
Zie ookExterne linksBronnen, noten en/of referenties
 Zie de categorie Leerdam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
-Flag.svg){kind=small}  ·  ·  
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
