Johann Hermann Kufferath (Mülheim an der Ruhr, 12 mei1797 – Wiesbaden, 28 juli1864) was een Duitsecomponist, dirigent en violist. Hij was een zoon van het echtpaar Carl (Karl) Kufferath, horlogemaker, en Katharina van der Horst. Hij is de oudere broer van de componist, dirigent en pianist Louis Kufferath (1811-1882), die vele jaren in Gent en later in Brussel leefde en werkte, maar ook van de componist, muziekpedagoog en pianist Hubert-Ferdinand Kufferath (1818–1896), die eveneens in Brussel leefde en werkte. Ook andere broers waren op het muziekgebied bezig zoals Carl Theodor Kufferath (1801-1865) (muziekpedagoog), Hermann Kufferath (1802-1866) (cellist), Heinrich Kufferath (1807-1882) (muziekpedagoog) en Friedrich Wilhelm Theodor Kufferath (1816-1885) (muziekpedagoog). De componist, muziekjournalist (Guide Musical) en voormalige directeur van de Koninklijke MuntschouwburgMaurice Kufferath (1852–1919) is een neef van hem.
Levensloop
Opleiding en eerste jaren als dirigent
Kufferath kreeg zijn eerste muziekles van zijn vader, een muziekliefhebber. Later kreeg hij les bij Joseph Alexander,[1][2] een cellist vanuit Duisburg. Gedurende de Duitse bevrijdingsoorlog werd hij al op vijftienjarige leeftijd dirigent van een muziekkorps van een regiment binnen de Landwehr .[3] Dit regiment was gestationeerd in Dortmund en dat bood hem de gelegenheid bij Kaspar Wilhelm Schäfer,[1] zelf een leerling van Louis Spohr, te studeren. Na de oorlog leefde hij in Keulen, Duisburg en Kleinberg. In 1822/1823 studeerde hij door bemiddeling van de muziekdirecteur Johann August Friedrich Burgmüller uit Düsseldorf bij Louis Spohr zelf (viool) en tegelijkertijd eveneens compositie en muziektheorie bij diens leerling Moritz Hauptmann.[1][3]
In 1824 werd hij dirigent van de muziekvereniging in Bielefeld. Met dit orkest verzorgde hij vanaf het seizoen 1826/1827 ook abonnementsconcerten en trad daarbij ook als solist op viool op. Hij stimuleerde het muziekleven in deze stad.
In Utrecht schreef hij ook het merendeel van zijn composities, vooral zijn (feest-)cantates, ouvertures, motetten en andere koor- en vocale muziek. Hij is ook auteur van een zangleerboek. Binnen zijn werklijst bevindt zich een aantal gelegenheidswerken, zoals voor de 200-jaar viering van de stedelijke concerten in 1833 en het jubileum van de Universiteit Utrecht in 1836.[3] De stijl van zijn werken is beïnvloed door zijn mentor Louis Spohr, maar ook door Carl Maria von Weber en Felix Mendelssohn-Bartholdy.
Vanaf 1862 leefde Kufferath teruggetrokken in Wiesbaden. Hij was gehuwd met de zangeres (sopraan) Elisabeth Sophie Reintjes.
Composities
Zijn werk behoort grotendeels tot het vergeten repertoire; in 2020 zijn nauwelijks opnamen van zijn werk verkrijgbaar.
Werken voor orkest
1844Ouverture, voor orkest - première tijdens het "Vijfde Stadsconcert" in Utrecht op 15 maart 1844[1]
Vocale muziek
Cantates
1833Cantate ter viering van het tweehonderdjarige bestaan van het Stads-concert te Utrecht, voor solisten, gemengd koor en orkest - tekst: Johannes Decker Zimmerman
1836JubelCantate ter gelegenheid van het tweede eeuwfeest der Utrechtsche Hoogeschool, voor solisten, gemengd koor en orkest, op. 1 - tekst: Maurits Cornelis van Hall
Werken voor koor
1846Des Heeren zegen in As majeur, voor driestemmig gemengd koor - tekst: Jan Pieter Heije
1853Welkomstgroet, voor mannenkoor (TTBB) en piano - tekst: J.H. van Lennep - opgedragen aan Koning Willem III der Nederlanden hunnen geëerbiedigden koning Z.M. Willem III toegezongen door h.h. leden van het Utrechtsche Studentencorps op 15 september 1853
1854Aan de leden van het vierde Nederlandsche Taal- en Letterkundig Congres te Utrecht, voor mannenkoor - tekst: L.G. Visscher
1866Psalm 12 (13), voor solisten, gemengd koor en orkest, op. 30 - opgedragen aan de Utrechtse zangvereniging en gepubliceerd ten bate van het Bertha Johannsen Fonds in Utrecht
1861God zegene den Koning, een lied voor eene of drie zangstemmen met piano - tekst: J.H. van Lennep - Ter gelegenheid van de 44ste verjaardag van Koning Willem III en ter herinnering aan de watersnood 1861
Molenaar's Elsje, voor zangstem en piano - tekst: Jan Pieter Heije
Werken voor piano
1851Feestmarsch, voor piano - ter gelegenheid van het 215-jarig bestaan der Utrechtsche Hoogeschool
Friedrich Frick: Kleines biographisches Lexikon der Violinisten: vom Anfang des Violinspiels bis zum Beginn des 20. Jahrhunderts, BoD – Books on Demand, 2009. 594 p., ISBN 978-3-837-03907-8
Geerten Jan van Dijk: Johann Hermann Kufferath (1797 – 1864) Muziekdirecteur te Utrecht, Universiteit Utrecht, Faculteit Geesteswetenschappen, Instituut Media- en Cultuurwetenschappen, Masterthesis Muziekwetenschap, 2008.
Thierry Levaux: Dictionnaire des compositeurs de Belgique du moyen âge à nos jours, Ohain-Lasne: Éditions Art in Belgium sprl, 2006. 736 p., ISBN 2-930338-37-7
Gerd Nauhaus: Clara Schumann und die Musikerfamilie Kufferath, in: Peter Ackermann (red.), "Clara Schumann – Komponistin, Interpretin, Unternehmerin", Hildesheim: Ikone, 1999. pp. 165-193.
Jürgen Oberschelp: Das öffentliche Musikleben der Stadt Bielefeld im 19. Jahrhundert, Regensburg: G. Bosse, (zugleich: Köln, Universität, Philosofische Fakultät, Dissertation, 1972); 1972, pp. 25 f ISBN 3-7649-2575-2
C.A.J. Bastiaenen: De familie Kufferath, een muzikaal geslacht van Europees formaat, in: Spiegel der historie : maandblad voor de geschiedenis en haar hulpwetenschappen, ISSN 0038-7460, vol. 2 (1967), afl. 10, pp. 613-622[4]
Henri Viotta, Lexicon der Toonkunst, deel II, 1883, pagina 408
J.H. Letzer: Muzikaal Nederland 1850-1910. Bio-bibliographisch woordenboek van Nederlandsche toonkunstenaars en toonkunstenaressen - Alsmede van schrijvers en schrijfsters op muziek-literarisch gebied, 2. uitgaaf met aanvullingen en verbeteringen. Utrecht: J. L. Beijers, 1913, 99
↑ abcdeGeerten Jan van Dijk: Johann Hermann Kufferath (1797 – 1864) Muziekdirecteur te Utrecht, Universiteit Utrecht, proefschrift, Muziekwetenschap, 2008.
↑Ute Winkler: Joseph Alexander, in: Rheinische Musiker VII, Köln, 1972, pp. 4-6
