Hendrik II van Navarra (Sangüesa, 18 april1503 – Hagetmau, 25 mei1555), bijgenaamd Sangüesino omdat hij was geboren in Sangüesa, was koning van Navarra vanaf 1517, hoewel zijn koninkrijk was teruggebracht tot een klein gebied ten noorden van de Pyreneeën door de Spaanse verovering van 1512. Hendrik volgde zijn moeder, koningin Catherina, bij haar overlijden (1517) op. Zijn vader was haar man en co-heerser, koning Johan III van Navarra, die in 1516 stierf.
Koning van Navarra
Na de laatste mislukte heroveringspoging van Navarra, in 1516, was Johan III van Navarra overleden, kort daarop gevolgd door zijn echtgenote, Catherina I, in haar onafhankelijke bezittingen van Béarn (1517). Kroonprins Hendrik werd daarop uitgeroepen tot koning van Navarra en werd op rijkelijke wijze gekroond in Lescar. De titel werd echter ook opgeëist door Ferdinand II van Aragon, die in 1512 het koninkrijk was binnengevallen en zich de Navarrese koningstitel toe-eigende, en zijn aanspraken werden voortgezet door zijn kleinzoon Karel. Hendrik II genoot echter de bescherming van diens rivaal; koning Frans I van Frankrijk.
Na vruchteloze conferenties te Noyon in 1516 en te Montpellier in 1518, werd er in 1521 een actieve inspanning gedaan om hem aan de de facto soevereiniteit in Pamplona en het bezette grondgebied te helpen. Een Franse en Navarrese expeditie deed nog een poging om het bezet Navarra te veroveren, maar ze werden uiteindelijk afgeslagen door keizer Karel na de slag bij Noain (juni 1521).
In 1525 werd Hendrik tijdens de Slag bij Pavia gevangen genomen, maar hij slaagde erin om onder een vermomming te ontsnappen en trouwde in 1526 met Margaretha, de zus van koning Frans I en van weduwe van Karel, hertog van Alençon. Bij haar was hij de vader van Johanna III van Navarra, en bijgevolg de grootvader van haar zoon, de latere koning Hendrik IV van Frankrijk. In 1530, nadat het Verdrag van Kamerijk tussen Castilië en Frankrijk was afgesloten, ontruimde Karel V de meest noordelijke provincie (merindad) van Navarra, Neder-Navarra, waarbij het Hendrik werd toegestaan die voor zich te grijpen. De Pyrenese grens tussen Neder- en Opper-Navarra vormt nu de Frans-Spaanse grens in deze regio.
Hendrik had enigszins sterke sympathieën voor de hugenoten, en was vloeiend in zowel het Frans als het Spaans, aldus de Pierre de Brantôme.[1] Hij stierf op 25 mei 1555 te Hagetmau.
Huwelijk en kinderen
In 1526 huwde hij met Margaretha van Angoulême[2] , die bekend werd als Margaretha van Navarra (11 april 1492 – 21 december 1549) en had bij haar twee kinderen: