Gemenebestspelen

De Gemenebestspelen (Engels: Commonwealth Games) vormen een multisportevenement dat elke vier jaar wordt gehouden en waaraan de lidstaten van het Gemenebest van Naties mee (kunnen) doen en de tot aan een van aan hen behorende overzeese gebiedsdelen. Aan de Gemenebestspelen doen tegenwoordig zo'n 4.500 à 5.000 atleten mee, waardoor deze spelen na de Olympische Zomerspelen qua aantal deelnemers het grootste sportevenement ter wereld vormen.

Geschiedenis

De Inter-Empire Championships (Kampioenschappen van het Rijk) die in 1911 gehouden werden ter gelegenheid van de kroning van koning George V worden beschouwd als de voorloper van de Gemenebestspelen. De eerste editie van het evenement vond in 1930 plaats. Samen met de drie daarop volgende edities werden deze als de British Empire Games (Spelen van het Britse Rijk) georganiseerd. Voor de vier volgende edities (1954-1966) werd de naam gewijzigd in de British Empire and Commonwealth Games (Spelen van het Britse Rijk en het Gemenebest) veranderd, en de edities van 1970 en 1974 werden onder de naam British Commonwealth Games (Britse Gemenebestspelen) georganiseerd. Sedert 1978 wordt de huidige naam gebezigd.

Edities

No. Jaar Gaststad Land Lnd Dln
I 1930 Hamilton Vlag van Canada 1921-1957 Canada 11 400
II 1934 Londen Vlag van Engeland Engeland 16 500
III 1938 Sydney Vlag van Australië Australië 15 464
IV 1950 Auckland Vlag van Nieuw-Zeeland Nieuw-Zeeland 12 590
V 1954 Vancouver Vlag van Canada 1921-1957 Canada 24 662
VI 1958 Cardiff Vlag van Wales Wales 35 1122
VII 1962 Perth Vlag van Australië Australië 35 863
VIII 1966 Kingston Vlag van Jamaica Jamaica 34 1316
IX 1970 Edinburgh Vlag van Schotland Schotland 42 1744
X 1974 Christchurch Vlag van Nieuw-Zeeland Nieuw-Zeeland 38 1276
XI 1978 Edmonton Vlag van Canada Canada 46 1474
XII 1982 Brisbane Vlag van Australië Australië 46 1583
XIII 1986 Edinburgh Vlag van Schotland Schotland 27 1662
XIV 1990 Auckland Vlag van Nieuw-Zeeland Nieuw-Zeeland 55 2073
XV 1994 Victoria Vlag van Canada Canada 63 2557
XVI 1998 Kuala Lumpur Vlag van Maleisië Maleisië 70 3638
XVII 2002 Manchester Vlag van Engeland Engeland 72 3679
XVIII 2006 Melbourne Vlag van Australië Australië 71 4500
XIX 2010 Delhi Vlag van India India 71 6081
XX 2014 Glasgow Vlag van Schotland Schotland 71 4947
XXI 2018 Gold Coast Vlag van Australië Australië 71 4426
XXII 2022 Birmingham Vlag van Engeland Engeland 72 5054
XXIII 2026 Glasgow Vlag van Schotland Schotland

Deelnemende teams

Paars: organiserende landen, rood: huidige deelnemers, groen: voormalige deelnemers

Momenteel zijn 72 teams gerechtigd om deel te nemen. Dit zijn de 54 onafhankelijke landen die lid zijn van het Gemenebest, waarbij de vier thuislanden Engeland, Noord-Ierland, Schotland en Wales van het moederland het Verenigd Koninkrijk ieder deelnemen met een eigen team, evenals de Britse kroongebieden Guernsey, Jersey en Man. Daarnaast nemen nog twaalf overzeese gebiedsdelen van een van de lidstaten deel. Zes landen hebben aan alle edities van de Gemenebestspelen deelgenomen; dit zijn Australië, Canada, Engeland, Nieuw-Zeeland, Schotland en Wales. Noord-Ierland ontbrak alleen in 1950.

Vlag van Anguilla Anguilla
Vlag van Antigua en Barbuda Antigua en Barbuda
Vlag van Australië Australië
Vlag van Bahama's Bahama's
Vlag van Bangladesh Bangladesh
Vlag van Barbados Barbados
Vlag van Belize Belize
Vlag van Bermuda Bermuda
Vlag van Botswana Botswana
Vlag van Britse Maagdeneilanden Britse Maagdeneilanden
Vlag van Brunei Brunei
Vlag van Canada Canada
Vlag van Cookeilanden Cookeilanden
Vlag van Cyprus Cyprus
Vlag van Dominica Dominica
Vlag van Engeland Engeland
Vlag van Falklandeilanden Falklandeilanden
Vlag van Fiji Fiji

Vlag van Gambia Gambia
Vlag van Ghana Ghana
Vlag van Gibraltar Gibraltar
Vlag van Grenada Grenada
Vlag van Guernsey Guernsey
Vlag van Guyana Guyana
Vlag van India India
Vlag van Jamaica Jamaica
Vlag van Jersey Jersey
Vlag van Kaaimaneilanden Kaaimaneilanden
Vlag van Kameroen Kameroen
Vlag van Kenia Kenia
Vlag van Kiribati Kiribati
Vlag van Lesotho Lesotho
Vlag van Malawi Malawi
Vlag van Malediven Malediven
Vlag van Maleisië Maleisië
Vlag van Malta Malta

Vlag van Man Man
Vlag van Mauritius Mauritius
Vlag van Montserrat Montserrat
Vlag van Mozambique Mozambique
Vlag van Namibië Namibië
Vlag van Nauru Nauru
Vlag van Nieuw-Zeeland Nieuw-Zeeland
Vlag van Nigeria Nigeria
Vlag van Niue Niue
Union Jack Noord-Ierland
Vlag van Norfolk Norfolk
Vlag van Oeganda Oeganda
Vlag van Pakistan Pakistan
Vlag van Papoea-Nieuw-Guinea Papoea-Nieuw-Guinea
Vlag van Rwanda Rwanda
Vlag van Saint Kitts en Nevis Saint Kitts en Nevis
Vlag van Saint Lucia Saint Lucia
Vlag van Saint Vincent en de Grenadines Saint Vincent en de Grenadines

Vlag van Salomonseilanden Salomonseilanden
Vlag van Samoa Samoa
Vlag van Schotland Schotland
Vlag van Seychellen Seychellen
Vlag van Sierra Leone Sierra Leone
Vlag van Singapore Singapore
Vlag van Sint-Helena Sint-Helena
Vlag van Sri Lanka Sri Lanka
Vlag van Swaziland Swaziland
Vlag van Tanzania Tanzania
Vlag van Tonga Tonga
Vlag van Trinidad en Tobago Trinidad en Tobago
Vlag van Turks- en Caicoseilanden Turks- en Caicoseilanden
Vlag van Tuvalu Tuvalu
Vlag van Vanuatu Vanuatu
Vlag van Wales Wales
Vlag van Zambia Zambia
Vlag van Zuid-Afrika Zuid-Afrika


Voormalige deelnemers

Vlag van Kolonie Aden (1937-1963) Aden (hoort tegenwoordig bij Jemen)
Vlag van Brits-Guiana (1954-1966) Brits-Guiana (heet tegenwoordig Guyana)
Vlag van Brits-Honduras (1919–1981) Brits-Honduras (heet tegenwoordig Belize)
Vlag van Ceylon (1951-1972) Ceylon (heet tegenwoordig Sri Lanka)
Vlag van Hongkong (1959-1997) Hongkong (hoort tegenwoordig bij China)
Vlag van Ierland Ierse Vrijstaat (heet tegenwoordig Ierland)
Vlag van Malakka (1950-1963) Malakka (hoort tegenwoordig bij Maleisië)
Vlag van Newfoundland (1904-1965) Newfoundland (hoort tegenwoordig bij Canada)
Vlag van Noord-Borneo (1948-1963) Noord-Borneo (hoort tegenwoordig bij Maleisië)

Vlag van Noord-Rhodesië (1939-1964) Noord-Rhodesië (heet tegenwoordig Zambia)
Rhodesië (opgesplitst in Zambia en Zimbabwe)
Vlag van Federatie van Rhodesië en Nyasaland Rhodesië en Nyasaland (opgesplitst in Malawi, Zambia en Zimbabwe)
Vlag van Saint Christopher, Nevis en Anguilla (1967-1983) Saint Christopher, Nevis en Anguilla (opgesplitst in Saint Kitts en Nevis en Anguilla)
Vlag van Sarawak (1947-1963) Sarawak (hoort tegenwoordig bij Maleisië)
Vlag van West-Samoa (1949-1997) West-Samoa (heet tegenwoordig Samoa)
Vlag van Zimbabwe Zimbabwe (trok zich terug in 2003)
Vlag van Zuid-Arabische Federatie Zuid-Arabische Federatie (heet tegenwoordig Jemen)
Vlag van Rhodesië Zuid-Rhodesië (heet tegenwoordig Zimbabwe)

Sporten

De sporten die op de Gemenebestspelen beoefend worden, zijn deels een aantal olympische sporten, deels ook sporten die voornamelijk in de 72 Gemenebestlanden gespeeld worden, zoals bowls en netbal.

Volgens de huidige regels moeten tien sporten verplicht op het programma worden geplaatst door het organiserend land; dit zijn atletiek, badminton, boksen (alleen voor mannen), bowls, gewichtheffen, hockey, netball (alleen voor vrouwen), rugby sevens (alleen voor mannen), squash en de zwemsportdiscipline baanzwemmen.

Daarnaast mag het programma aangevuld worden met maximaal zeven sporten. Hiervoor kan (momenteel) gekozen worden uit 16 sporten; basketbal, boogschieten, bowlen, gymnastiek (ritmische gymnastiek en turnen), judo, kanovaren, roeien, schietsport, softbal, taekwondo, tafeltennis, tennis, triatlon, wielersport, worstelen, zeilen alsmede de zwemsportdisciplines schoonspringen en synchroonzwemmen. Het maximaal aantal te organiseren teamsporten is op vier vast gesteld.

Sinds de Gemenebestspelen 2002 worden er in samenwerking met het Internationaal Paralympisch Comité enkele wedstrijden georganiseerd voor sporters met een handicap. De organisatie is verplicht om evenementen in de vier sporttakken atletiek, gewichtheffen, tafeltennis en zwemmen in het programma op te nemen. Daarnaast mogen er drie sporten aan worden toegevoegd. Het aantal evenementen mag hierbij maximaal 15 zijn.

Zie de categorie Commonwealth Games van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.