Fosforpentasulfide

Fosforpentasulfide
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van fosforpentasulfide
Molecuulmodel van fosforpentasulfide
Algemeen
Molecuul­formule	P4S10
IUPAC-naam	fosforpentasulfide
Andere namen	difosforpentasulfide, tetrafosfordecasulfide
Molmassa	444,545044 g/mol
SMILES	P12(=S)SP3(=S)SP(=S)(S1)SP(=S)(S2)S3
InChI	1S/P4S10/c5-1-9-2(6)12-3(7,10-1)14-4(8,11-1)13-2
CAS-nummer	1314-80-3
EG-nummer	215-242-4
PubChem	14817
Wikidata	Q415704
Waarschuwingen en veiligheids­maatregelen
Gevaar
H-zinnen	H228 - H260 - H302 - H332 - H400
EUH-zinnen	geen
P-zinnen	P210 - P223 - P231+P232 - P273 - P370+P378 - P422
Hygroscopisch?	ja
EG-Index-nummer	015-104-00-1
VN-nummer	1340
ADR-klasse	Gevarenklasse 4.3
LD50 (ratten)	(oraal) 389[1] mg/kg
LD50 (konijnen)	(dermaal) 3160[1] mg/kg
Fysische eigenschappen
Aggregatie­toestand	vast
Kleur	geel-groen tot grijs
Dichtheid	2,08[2] g/cm³
Smeltpunt	288[2] °C
Kookpunt	514[2] °C
Zelfontbrandings- temperatuur	142 °C
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal    Scheikunde

Fosforpentasulfide of difosforpentasulfide is een anorganische verbinding van fosfor en zwavel, met als brutoformule P₂S₅. De stof komt echter gewoonlijk voor in de vorm van het dimeer tetrafosfordecasulfide of P₄S₁₀, dat een adamantaanachtige kooistructuur aanneemt. Het is een geel-groene tot grijze kristallijne vaste stof, die industrieel van belang is voor de bereiding van onder meer pesticiden en additieven voor smeeroliën.

Synthese

Fosforpentasulfide wordt bereid door zuiver fosfor en zwavel te reageren onder inerte atmosfeer bij een temperatuur van 300°C of meer:

${\displaystyle {\ce {4P + 10S -> P4S10}}}$

Het vloeibare reactieproduct wordt na stolling tot schilfertjes vermalen.

Eigenschappen

Fosforpentasulfide is hygroscopisch en in contact met water (ook met het vocht uit de lucht) vormt het het giftige en onwelriekende waterstofsulfide (H₂S). Deze hydrolyse levert, naast waterstofsulfide, ook fosforzuur:

${\displaystyle {\ce {P4S10 + 16H2O -> 4H3PO4 + 10H2S}}}$

Toepassingen

Fosforpentasulfide wordt industrieel gebruikt bij de synthese van organische fosfor- en zwavelhoudende verbindingen, vooral van insecticiden en van zinkdialkyldithiofosfaten. Deze laatste zijn additieven die aan smeeroliën worden toegevoegd.

Toxicologie en veiligheid

Fosforpentasulfide is een licht ontvlambare stof, en bij verbranding komen eveneens giftige en irriterende dampen vrij, waaronder fosforoxiden, zwaveloxiden. De thermolyse van fosforpentasulfide kan de toxische gassen fosfine en waterstofsulfide vrijstellen.

Het is irriterend voor ogen en huid. Het kan effecten hebben op het centraal zenuwstelsel.

Externe link

• (en) MSDS van fosforpentasulfide^[dode link]

Bronnen, noten en/of referenties

1. Bron: MSDS van Acros Organics. Gearchiveerd op 26 februari 2021.
2. (en) Gegevens van fosforpentasulfide in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA (geraadpleegd op 28 november 2007)